Στιγμές με διάρκεια
Τα κείμενα του βιβλίου μοιάζουν να αποτελούν σύνολο σχολίων και υποσημειώσεων σε ένα άγνωστο ή άδηλο βιβλίο. Κείμενα σύντομα που καταγράφουν «στιγμές με διάρκεια», γεγονότα, μνήμες και αισθήματα που παρατηρούν αδιάφορα τον χρόνο να περνά από μπροστά τους, σαν να τους είναι ξένος. Και τι είναι αυτό που δίνει διάρκεια στις στιγμές; Σε ένα πρώτο επίπεδο η εγγενής τους αλήθεια και η σχέση τους με το ευρύτερο πλαίσιο ή η θέση τους μέσα στο πλαίσιο αυτό. Και στη συνέχεια η δεύτερη ζωή τους μέσω της γραφής. Η συγγραφέας μιλά για εκδρομές σε ποικίλους προορισμούς, για δημιουργούς και αγαπημένα βιβλία, για μία νεότητα που συνεχίζεται, για ιδέες και απόψεις που λόγω της ποιότητάς τους δεν ξεθωριάζουν, για ένα παρόν που οι ρίζες του απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο, για μία διαδρομή χωρίς αρχή και τέλος, που όμως αντί να εξαντλεί, ξεκουράζει όσους πορεύονται σε αυτήν.
Οι πληροφορίες του βλέμματος οδηγούν σε συνειρμούς της μνήμης και ακολουθεί ο αναστοχασμός. Το αρχικό γεγονός ντύνεται με στρώσεις πληροφοριών, που προέρχονται από περιγραφές και από αναμνήσεις. Πάνω στη μνήμη και την αντικειμενική παρατήρηση, η λήθη και η φαντασία προσθέτουν τις δικές τους πινελιές. Το κέντρο βάρους σε κάποια κείμενα του βιβλίου μετατοπίζεται διαρκώς, όπως ένας διαβάτης, ένας οδοιπόρος, που κινείται σε ένα φυσικό τοπίο. Μόνο που το τοπίο εδώ είναι νοητικό. Η αφηγήτρια παρατηρώντας βλέπει και ταυτόχρονα προβάλλει. Η μνήμη δίνει νόημα στο παρόν, αλλά και αποκτά νόημα μέσα από το παρόν.
Φευγαλέες στιγμές πιάνονται στο δίχτυ των λέξεων. Όπως σε ένα υφαντό, έτσι και στη γραφή, από τον τρόπο τοποθέτησης των απλών πρώτων υλών και υλικών ύφανσης ως το τελικό αποτέλεσμα μεσολαβούν οι ικανότητες του δημιουργού, η παράδοση της τέχνης του, η αγάπη γι’ αυτό που κάνει, και άλλες, ανεξερεύνητες ακόμη εσωτερικές διεργασίες. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ βρίσκεται στο ότι το μεγάλο υφαντό δεν ολοκληρώνεται. Έχουμε πολλά μικρά υφαντά, άλλοτε σπαράγματα και ημιτελή και άλλοτε περατωμένα. Όπως στη μνήμη συγκατοικούν ετερόκλητα και χρονικά απομακρυσμένα μεταξύ τους γεγονότα, έτσι και στη γραφή, πίσω από τις μεγάλες ενότητες κρύβονται μικρότερες, κρύβονται ποικίλα δομικά υλικά, και πιθανώς διαφορετικά αρχιτεκτονικά μοντέλα. Σίγουρα όμως η απλότητα της γραφής και το εύληπτο περιεχόμενο συνεισφέρουν θετικά στο τελικό αισθητικό αποτέλεσμα.
Μέσα από πολλά κείμενα του βιβλίου αναδύεται και ένα είδος πολιτικής σκέψης, που συνδέεται κυρίως με την επιλεκτική παρατήρηση και με την αναφορά σε συγκεκριμένα πρόσωπα της λογοτεχνικής παράδοσης. Βιβλία και λογοτεχνικοί ήρωες εμπλέκονται με τον κόσμο της δράσης και της εμπειρίας και γίνονται ο πραγματικός κόσμος. Η σχέση της αφηγήτριας των κειμένων με την ανάγνωση είναι ιδιαίτερη. Είναι ο τύπος του αναγνώστη που θα μπορούσε από τις διακοπές σε έναν εξωτικό παράδεισο να κρατήσει στη μνήμη της μόνο το περιεχόμενο του βιβλίου που διάβασε εκεί.
Κάτι άλλο στο οποίο στάθηκα διαβάζοντας το βιβλίο είναι ότι το παρελθόν, ακόμη και όταν δεν παρουσιάζεται εξιδανικευμένο, έχει πάντα να προσφέρει στο παρόν όμορφες εικόνες και ευχάριστες αναμνήσεις. Είναι οι στιγμές που ο προσεκτικός αναγνώστης διερωτάται μήπως πίσω από τις ωραίες σκηνές του παρελθόντος κρύβονται πληγές και τραύματα, που η γραφή αφήνει στην ησυχία τους για να μην τα ξυπνήσει.
Στα θετικά του βιβλίου θα πρέπει να προστεθούν η ενδιαφέρουσα θεματολογία, η λιτή αφήγηση, ο πλουραλισμός ιδεών, το πλούσιο πραγματολογικό υπόβαθρο και η απουσία κρυφών σκοπιμοτήτων που θα επηρέαζαν την εμπορική πορεία του βιβλίου. Η συγγραφέας δείχνει να απολαμβάνει αυτό που κάνει και αυτή η ωραία αίσθηση μεταφέρεται και στον αναγνώστη.
