Με έργα από την εποχή του Μπαρόκ μέχρι τους συνθέτες του 20ού αιώνα, το Κουαρτέτο Novarte πρόσφερε στο κοινό μια μουσική νότα πολιτισμού με ελεύθερη είσοδο. Συγκεκριμένα το Novarte Ensemble αποτελεί ένα από τα πιο δραστήρια μουσικά σύνολα στην Ελλάδα, με εμφανίσεις σε σημαντικούς χώρους και φεστιβάλ. Από αυτό το σύνολο γεννιέται το κουαρτέτο Novarte, τέσσερις μουσικοί που ξεχωρίζουν ως η αιχμή της καλλιτεχνικής του ταυτότητας.
Τη Διοργάνωση είχε η Διεύθυνση Πολιτισμού Δήμου Πειραιά – Τμήμα Μουσικής Παιδείας και την Καλλιτεχνική Επιμέλεια, το Πρότυπο Μουσικό Κέντρο Πειραιά (Δημοτικό Ωδείο Πειραιά).
Ψυχή του Ensemble είναι ο Ζήσιμος Σουλτούκης στο βιολί, ο οποίος είναι και καθηγητής στο ίδιο Ωδείο. Μαζί του η Μυρτώ Μωραΐτου στο βιολί επίσης, η Μιρέλα Ρούτση στο τσέλο και ο Παναγιώτης Αράπογλου στη βιόλα. Όλοι τους εξαιρετικοί, ταλαντούχοι, ωραίοι.
Ο Ζήσιμος Σουλτούκης είχε το πρόσταγμα και έκανε σε όλα τα έργα μια μικρή εμπεριστατωμένη εισαγωγή. Τα έργα παίχτηκαν σε μεταγραφή για κουαρτέτο εγχόρδων.
Το μουσικό ταξίδι άρχισε από το Μπαρόκ και φυσικά με τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750), από του οποίου το Κοντσέρτο για όμποε και ορχήστρα ακούσαμε το allegro. Τη σκυτάλη πήρε ο Αντόνιο Βιβάλντι (1678- 1741), ο οποίος έτσι σαν ξάφνιασμα, στην κανονικότητα του Καλοκαιριού – μιας από τις Τέσσερις Εποχές του- μας έφερε την καταιγίδα. Πάντα οι καταιγίδες αρέσουν στους μουσικούς, είπε ο Σουλτούκης και μας θύμισε την περίφημη καταιγίδα στον Κουρέα της Σεβίλλης του Ροσσίνι (1792 –1868). Θα θυμίσω κι εγώ μια άλλη στον βασιλιά Ληρ του Σαίξπηρ (αλλά εκεί τα πράγματα ήταν τραγικά…). Πολλοί συνθέτες λοιπόν ταράζουν τα νερά της ηρεμίας με μια ξαφνική καταιγίδα, την οποία απογείωσαν οι μουσικοί του Ensemble.
Όμως ο καιρός τρέχει και τα μουσικά είδη, όπως και όλα τα καλλιτεχνικά ρεύματα, εξελίσσονται. Από το Μπαρόκ στο Κλασικό τη γέφυρα κάνει το παιδί θαύμα, ο περίφημος Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791). Ο Amadeus, ο αγαπημένος και Θεού και ανθρώπων, γνώστης όλων των Σχολών και πατέρας της αλλαγής, μας προσέφερε τα αθάνατα έργα του, από τα οποία οι μουσικοί μας μας επέλεξαν το γνωστό «Comfutatis» και το «Dies Irae» από το συγκλονιστικό του Requiem, όπου ακούμε πως αφού καταδικαστούν οι καταραμένοι, Maledicti, στις φωτιές της Κόλασης, εκείνος προσεύχεται να ακούσει τη φωνή που τον καλεί ανάμεσα τους ευλογημένους, Benedicti. Το έντονο αυτό απόσπασμα έχει κάνει τους κριτικούς να ισχυρίζονται πως ο Μότσαρτ έγραψε το Requiem για δικό του επικήδειο.
Και μετά τον Μότσαρτ βρισκόμαστε πλέον κανονικά στην καρδιά του κλασικού. Εδώ τα ηνία κρατάει γερά ο τιτάνας Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν (1770-1827), «ο άξονας της κλασικής μουσικής», όπως είπε ο Ζήσιμος Σουλτούκης. «Είναι η εποχή του κοντράστ με τα έντονα forte και piano». Από το έργο του Μπετόβεν οι μουσικοί μας επέλεξαν το πιο γνωστό, στον πολύ κόσμο βεβαίως, την κορυφαίας δεξιοτεχνίας Πέμπτη Συμφωνία σε ντο Ελάσσονα, έργο 67, που ονομάστηκε και Συμφωνία της Μοίρας. Από αυτήν ακούσαμε την εντυπωσιακή Εισαγωγή, της οποίας τα τέσσερα πρώτα χτυπήματα μοιάζουν σαν το χτύπημα της μοίρας στην πόρτα· να ’ταν η κώφωση, οι Ναπολεόντειοι Πόλεμοι, η πολιτική αναταραχή στην Αυστρία, η κατάληψη της Βιέννης από τον Ναπολέοντα; Ποιος ξέρει.
Ο Έ.Τ.Α. Χόφμαν (1776 – 1822) την χαρακτήρισε ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της εποχής και ο χρόνος επαλήθευσε και τον δημιουργό και τον κριτικό.
Ακολουθεί στο Πρόγραμμα ο Γιοχάνες Μπραμς (1833 -1897), η νέα γέφυρα από τον κλασικισμό στον ρομαντισμό. Από τους ιδιαίτερα δημοφιλείς «Ουγγρικούς Χορούς» του για τέσσερα χέρια, που γνώρισαν πολλές ενορχηστρώσεις, ακούσαμε τον 5ο χορό.
Και περάσαμε στον μεγάλο Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (1840-1893), στον ρομαντικό που η μουσική του έμπνευση θα μπορούσε να αναδημιουργήσει με τα θέματα που άνοιγε στις συνθέσεις του, άλλα πολλά αυτόνομα έργα. Το κουαρτέτο μάς έπαιξε δύο πανέμορφα και αγαπημένα αποσπάσματα από το περίφημο μπαλέτο του Ο Καρυοθραύστης, τις «Φλογέρες» και το «Mars».
Στην καρδιά της κλασικής μουσικής βρίσκεται και η Όπερα. Ανάμεσα στους σπουδαίους συνθέτες της ιταλικής εποχής του Μπελ Κάντο, στις αρχές του 19ου αιώνα, είναι και ο Βιντσέντζο Μπελίνι (1801- 1835) από το έργο του οποίου ακούσαμε–με αποθηκευμένη μέσα μας τη θεϊκή φωνή της Μαρίας Κάλλας – τη λαοφιλέστατη «Casta Diva».
Φυσικά από την Όπερα δεν μπορεί να λείψει ο Ζορζ Μπιζέ (1838 – 1875) και η περίφημη Κάρμεν του. Δακούσαμε δύο αποσπάσματα: α) το Άνοιγμα της 4η πράξης και β) τη Habanera.
Από τον μεγάλο Τζάκομο Πουτσίνι (1858-1924), τον άνθρωπο που ήξερε πάρα πολύ καλά κάθε γωνιά του θεάτρου, γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν «ποντικό του θεάτρου», τον άνθρωπο που είχε υπηρετήσει σε κάθε πόστο, που ήξερε τα πάντα για το θέατρο και ήταν ο εκπρόσωπος του «βερισμού» (η όπερα στρέφεται στον καθημερινό άνθρωπο), ακούσαμε το βαλς από την όπερα Λα Μποέμ.
Ένα βήμα πιο πέρα και φτάσαμε στη μεγάλη οικογένεια Στράους. Από τον Γιόχαν Στράους ΙΙ (1825-1899) και τα 500 περίπου έργα που συνέθεσε, απολαύσαμε την «Πιτσικάτο πόλκα».
Η μετάβαση από τους ρομαντικούς στην νεότερη εποχή, γίνεται με τους «μοντέρνους», ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο Σεργκέι Προκόφιεφ (1851-1953) που έχει συνδέσει το όνομά του με το έργο του Σαίξπηρ (1589-1613) Ρωμαίος και Ιουλιέτα, και το πανέμορφο μπαλέτο που δημιούργησε με τον ίδιο τίτλο. Δεν πρόλαβε βεβαίως να δει και την ωραία ταινία του Τζεφιρέλι και να θαυμάσει το τραγικό και πανέμορφο ζευγάρι των πρωταγωνιστών. Από το μπαλέτο ακούσαμε τον Χορό των Ιπποτών.
Τέλος, η ωραία βραδιά έκλεισε με το πασίγνωστο πλέον 2ο βαλς του Ντμίτρι Σοστακόβιτς (1906-1975) το οποίο ακούγεται πάρα πολύ συχνά σήμερα.
Η είσοδος όπως είπαμε ήταν ελεύθερη και έγινε στον επιβλητικό χώρο του Φουαγέ του υπέροχου Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά που εορτάζει φέτος το 130 από την ίδρυσή του.
Για το δώρο αυτό ευχαριστούμε θερμά όλους τους μουσικούς του Novarte Enseble και τον Δήμο Πειραιά γιατί αναβάθμισαν ένα απλό απόγευμα σε συνάντηση με τους θεούς της Μουσικής.
Ανθούλα Δανιήλ
