Η στήλη αγαπάει ιδιαίτερα λέξεις της αρχαίας Ελληνικής οι οποίες, καθώς δεν επιβίωσαν στο διάβα των αιώνων, στέρησαν από τη νεοελληνική γλώσσα τη δυνατότητα να αποδίδει μονολεκτικά την έννοιά [ … ]
Κατηγορία: Μητρική γλώσσα
Γεωργία Παπαδάκη: ΨΥΧΟΤΑΚΗΣ
(αφιερωμένο στην ΄Εφη) Ψυχοτακής -ές : ένα επίθετο της αρχαίας Ελληνικής που μας γοητεύει με την εκπληκτική λειτουργική του δύναμη. Είναι σύνθετο, με πρώτο συνθετικό το ουσιαστικό [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΠΝΕΩ ΜΕΝΕΑ − ΕΠΙ ΞΥΡΟΥ ΑΚΜΗΣ
Δύο στερεότυπες φράσεις κληρονομημένες από την αρχαία γλώσσα και μάλιστα την ομηρική (8ος αι. π. Χ), όπως θα δούμε στα παρακάτω αποσπάσματα από την Ιλιάδα. Και πρώτα [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΤΟΚΟΣ ‒ ΕΝΕΧΥΡΟ ‒ ΥΠΟΘΗΚΗ
Σε συνέχεια του κειμένου μας με θέμα το όνομα «τράπεζα» (12/6/2021 ), θα δούμε εδώ τις παραπάνω, σχετικές με τραπεζικές συναλλαγές, λέξεις. Και πρώτα το ουσιαστικό τόκος. Προέρχεται από το [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΟΣ – ΧΛΩΡΟΚΟΜΟΣ
Δύο ποιητικές λέξεις που δημιούργησε η Αρχαία Ελληνική με πρωτοτυπία και ευφάνταστη εικονοπλασία είναι τα σύνθετα, με κοινή ετυμολογική δομή, επίθετα δενδρόκομος,-ον και χλωρόκομος,-ον·1 έχουν πρώτο συνθετικό τις λέξεις [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΑΛΛΑΖΩ ΧΡΩΜΑΤΑ
Άλλη μία έκφραση κληρονομημένη από τους αρχαίους χρόνους· δηλώνει τη συγκινησιακή φόρτιση του ανθρώπου ‒ από φόβο, θυμό, ταραχή ‒ και τη συναντούμε σε μία κωμωδία του Μένανδρου (342-291/90 [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΤΡΑΠΕΖΙ ‒ ΤΡΑΠΕΖΑ
Το νεοελληνικό όνομα «τραπέζι» σχηματίστηκε από το ουσιαστικό τραπέζιον (= μικρό τραπέζι), υποκοριστικό του αρχαίου προσηγορικού τράπεζα, τράπεσδα στη δωρική διάλεκτο, τράπεδδα1 στη βοιωτική. Η λέξη τράπεζα μαρτυρείται ήδη [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΑΛΙΚΥΜΩΝ
Σε ένα κείμενό μας με θέμα τις λέξεις «ύφαλος» και «σχοινί» (25-1-’20) είχαμε αναφερθεί στο ουσιαστικό ἃλς-ός (ἡ), που σημαίνει θάλασσα, και το οποίο αποτελεί το δεύτερο συνθετικό των [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΟΡΓΩΝΩ ΤΗ (ΤΙΣ) ΘΑΛΑΣΣΑ (-ΕΣ)
Η φράση αυτή που έχει τη μεταφορική σημασία « ταξιδεύω συνεχώς στη θάλασσα» είναι η διάσωση ώς τις μέρες μας της αντίστοιχης [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΝΟΜΟΣ
Το ουσιαστικό νόμος παράγεται από το ρήμα νέμω, του οποίου βασικές έννοιες είναι α) μοιράζω, απονέμω σε κάποιον κάτι· β) έχω, κατέχω· γ) διοικώ και δ) με ποιμενικό περιεχόμενο, [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΑΚΕΡΣΕΚΟΜΗΣ
Μια λέξη που θέλγει με την τόλμη της ποιητικής δημιουργίας της και τη μουσικότητά της είναι το σύνθετο επίθετο ἀκερσεκόμης, το οποίο έπλασε η Αρχαία Ελληνική ‒ πλάι στο [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΥΠΟ ΜΑΛΗΣ
Η φράση αυτή, που σημαίνει «κάτω από τη μασχάλη», είναι μία από τις πολλές παγιωμένες φράσεις της αρχαίας γλωσσικής παράδοσης. Η λέξη μάλη (ἡ ) είναι συγκεκομμένος τύπος [ … ]