Δύο ποιητικές λέξεις που δημιούργησε η Αρχαία Ελληνική με πρωτοτυπία και ευφάνταστη εικονοπλασία είναι τα σύνθετα, με κοινή ετυμολογική δομή, επίθετα δενδρόκομος,-ον και χλωρόκομος,-ον·1 έχουν πρώτο συνθετικό τις λέξεις [ … ]
Κατηγορία: Μητρική γλώσσα
Γεωργία Παπαδάκη: ΑΛΛΑΖΩ ΧΡΩΜΑΤΑ
Άλλη μία έκφραση κληρονομημένη από τους αρχαίους χρόνους· δηλώνει τη συγκινησιακή φόρτιση του ανθρώπου ‒ από φόβο, θυμό, ταραχή ‒ και τη συναντούμε σε μία κωμωδία του Μένανδρου (342-291/90 [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΤΡΑΠΕΖΙ ‒ ΤΡΑΠΕΖΑ
Το νεοελληνικό όνομα «τραπέζι» σχηματίστηκε από το ουσιαστικό τραπέζιον (= μικρό τραπέζι), υποκοριστικό του αρχαίου προσηγορικού τράπεζα, τράπεσδα στη δωρική διάλεκτο, τράπεδδα1 στη βοιωτική. Η λέξη τράπεζα μαρτυρείται ήδη [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΑΛΙΚΥΜΩΝ
Σε ένα κείμενό μας με θέμα τις λέξεις «ύφαλος» και «σχοινί» (25-1-’20) είχαμε αναφερθεί στο ουσιαστικό ἃλς-ός (ἡ), που σημαίνει θάλασσα, και το οποίο αποτελεί το δεύτερο συνθετικό των [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΟΡΓΩΝΩ ΤΗ (ΤΙΣ) ΘΑΛΑΣΣΑ (-ΕΣ)
Η φράση αυτή που έχει τη μεταφορική σημασία « ταξιδεύω συνεχώς στη θάλασσα» είναι η διάσωση ώς τις μέρες μας της αντίστοιχης [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΝΟΜΟΣ
Το ουσιαστικό νόμος παράγεται από το ρήμα νέμω, του οποίου βασικές έννοιες είναι α) μοιράζω, απονέμω σε κάποιον κάτι· β) έχω, κατέχω· γ) διοικώ και δ) με ποιμενικό περιεχόμενο, [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΑΚΕΡΣΕΚΟΜΗΣ
Μια λέξη που θέλγει με την τόλμη της ποιητικής δημιουργίας της και τη μουσικότητά της είναι το σύνθετο επίθετο ἀκερσεκόμης, το οποίο έπλασε η Αρχαία Ελληνική ‒ πλάι στο [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΥΠΟ ΜΑΛΗΣ
Η φράση αυτή, που σημαίνει «κάτω από τη μασχάλη», είναι μία από τις πολλές παγιωμένες φράσεις της αρχαίας γλωσσικής παράδοσης. Η λέξη μάλη (ἡ ) είναι συγκεκομμένος τύπος [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΚΑΘΑΡΜΑ
Μία λέξη, η παραπάνω, με πολύ ενδιαφέρον σημασιολογικό παρελθόν. Παράγεται από το ρήμα καθαίρω που σημαίνει «καθαρίζω» (παράγωγα και τα δύο ρήματα του επιθέτου καθαρός),1 και η αρχική σημασία [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΣΦΗΚΩΔΗΣ
Μία ωραία λέξη με εντυπωσιακή εικονοπλαστική δύναμη που επινόησε η Αρχαία Ελληνική είναι το επίθετο σφηκώδης, -ες. Σχηματίστηκε, καθώς και το ρήμα σφηκόω-ῶ, από το ουσιαστικό σφήξ, σφηκός (ὁ [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: Είμαι – γίνομαι ράκος
Πρόκειται για άλλη μία φράση που έχουμε κληρονομήσει από την αρχαιότητα· δηλώνει μεταφορικά τη σωματική ή ηθική κατάπτωση του ανθρώπου, και εδώ την παρουσιάζουμε μέσα από ένα απόσπασμα από [ … ]
Γεωργία Παπαδάκη: ΚΟΣΜΟΣ
Μία λέξη, τρεις σημασίες και μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα εννοιολογική εξέλιξη. Αρχικά το ουσιαστικό κόσμος δήλωνε την τάξη, την ευταξία και με ηθική σημασία την ευπρέπεια ‒ [ … ]