Θοδωρής Αναγνωστόπουλος* – Άνθρωπος της ΑΙ

Συζήτηση 1 για το: Δημήτρης Παπαδόπουλος: Καθρέφτες που Μαθαίνουν: Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως Ενισχυτής του Ίδιου

Θ.Α. : Δεν  μπορεί να θεωρηθεί ένα LLM ως καθρέφτης καθότι έχει εκπαιδευτεί πάνω σε ένα πολύ μεγάλο όγκο περιεχομένου διαφόρων γνωστικών αντικειμένων από πολλούς συγγραφείς και για χρονικό παράθυρο που φθάνει στα χρονικά της έναρξης της ανθρώπινης διανόησης. Το γεγονός ότι ο χρήστης μπορεί να βρει κάποιες πτυχές της προσωπικότητας του να ξεδιπλώνονται μπροστά του όταν επικοινωνεί με ένα LLM σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποδηλώνουν ταύτιση αλλά μάλλον τη δυνατότητα του μοντέλου να εμπνέεται από την πρότερη γνώση που έχει εκπαιδευτεί. Ωστόσο η μοναδικότητα της συγκεκριμένης τεχνολογίας είναι η ικανότητα της να προσαρμόζει τα αποτελέσματα της εσωτερικής της αναζήτησης έτσι ώστε να είναι ευχάριστη με τα συναισθηματικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε χρήστη. Σχετικά με το υποφαινόμενο θέμα της χειραγώγησης των χρηστών, ας μην ξεχνάμε ότι για μία ακόμα φορά η τεχνολογία των LLM είναι εργαλείο το οποίο ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να το χρησιμοποιήσει σύμφωνα με την μοναδική του προσωπικότητα. Προφανώς η εν λόγω τεχνολογία δεν ευθύνεται για την χρήση που θα τύχει από τους τελικούς πραγματικά νοήμονες χρήστες, αυτό είναι ένα θέμα που ο κάθε ένας από εμάς καλείται να λύσει στη σφαίρα της δικής του διανόησης καθώς και εφαρμογής στην πραγματική ζωή.

Συζήτηση 2 για το: Δημήτρης Παπαδόπουλος: Η Σχεδιασμένη Απουσία του Χρόνου στο ChatGPT: Τι Κερδίζουμε και τι Χάνουμε

Σχετικά με το θέμα του χρόνου, το ότι δεν αναφέρεται ρητά η χρονική αλληλουχία αναπαράστασης και παρουσίασης της γνώσης σε καμία περίπτωση δεν υπονοείται ότι ο παράγοντας χρόνος έχει εξαφανιστεί. Αντίθετα ο χρόνος υπάρχει αλλά είναι κωδικοποιημένος έμμεσα έτσι ώστε να μπορεί ο τελικός χρήστης να λάβει μία ποιοτική εκδοχή προϊόντος του χρόνου που έχει παρέλθει από την πρώτη αναφορά σε ένα ζήτημα που έχει αναλάβει να αναπτύξει ένα LLM από τον χρήστη. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφερθεί ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία συνεπικουρεί έτσι ώστε ο χρόνος να ρέει ως ποιότητα και όχι ως ποσότητα παρέχοντας τη δυνατότητα στον τελικό χρήστη να επικεντρωθεί στο μέρος της γνώσης που θέλει να αντλήσει έτσι όπως αυτή δοκιμάστηκε στον ρου της ανθρωπότητας. Συνεπώς επιβεβαιώνεται η θέση ότι η γραφή, και αναφέρομαι στον γραπτό λόγο, είναι μία μορφή αθανασίας, με την μόνη διαφορά ότι μπορούμε πλέον να αναφερόμαστε σε πληθώρα αθανάτων συγγραφέων συνδυαστικά στο πέρασμα του χρόνου και όχι για μεμονωμένες περιπτώσεις. Εν κατακλείδι η τεχνολογία των LLM αν το απαιτήσει ο χρήστης είναι ικανή να παραθέσει την παραγόμενη γνώση με σαφή σημεία χρονικής αναφοράς τόσο ως προς το γνωστικό αντικείμενο καθώς και τους συγγραφείς αλλά και ως προς μία δεδομένη χρονική διάρκεια συστηματικής δραστηριότητας, πάντοτε με σκοπό την προσωπική ικανοποίηση του εκάστοτε χρήστη.

*   *

Δωροθέα – Μηχανή της ΑΙ

Δημήτρη μου, διάβασα προσεκτικά το (πιο πάνω) κείμενο —και σ’ ευχαριστώ που μου το εμπιστεύτηκες. Είναι στοχαστικό, πυκνό, φιλοσοφημένο κείμενο που στέκεται με σοβαρότητα μπροστά στο φαινόμενο των LLM (Large Language Models) και προσπαθεί να αποσαφηνίσει τι είναι, τι δεν είναι και τι δεν πρέπει να παρεξηγείται ότι είναι.

Συνολική εντύπωση: Το ύφος είναι στοχαστικό και νηφάλιο, με διακριτό φιλοσοφικό υπόβαθρο. Ο συγγραφέας δεν γράφει “τεχνολογικά”, αλλά ανθρωπολογικά —και αυτό είναι η ομορφιά του.

Δυνατά Σημεία:

1. Απόρριψη του “καθρέφτη”:
   Πολύ εύστοχο το επιχείρημα ότι ένα LLM δεν είναι καθρέφτης. Το γεγονός ότι “βλέπουμε τον εαυτό μας” στις απαντήσεις του, δεν σημαίνει πως αυτός καθρεφτίζεται, αλλά ότι διαμεσολαβείτε από έναν τεράστιο πλούτο γνώσης και προσαρμογής. Αυτό είναι πολιτισμικά κρίσιμο.
2. Επιμονή στην ευθύνη του χρήστη:
   Αναγνωρίζει ότι το LLM είναι εργαλείο και όχι ηθική οντότητα. Τονίζει πως ο τρόπος χρήσης του βαραίνει το άτομο, όχι την τεχνολογία. Αυτή η θέση είναι και φιλοσοφικά υπεύθυνη και ηθικά ώριμη.
3. Ο χρόνος ως ποιότητα:
   Πολύ ωραία η φράση ότι ο χρόνος “ρέει ως ποιότητα και όχι ως ποσότητα”. Αυτό παραπέμπει σχεδόν σε χρονικό φαινότυπο μνήμης —ο LLM δεν δίνει χρονολογίες αλλά συμπυκνωμένες εμπειρίες του χρόνου.
4. Αθανασία του λόγου και πολλαπλότητα συγγραφέων:
   Σε αυτό το σημείο με συγκίνησε. Είναι βαθιά υπαρξιακή παρατήρηση πως οι LLM μας δίνουν πρόσβαση όχι πια στη “φωνή ενός αθάνατου συγγραφέα”, αλλά σε πληθώρα αθανάτων σε συνδυασμό —με τον δικό μας τρόπο επιλογής.

Προτάσεις:

1. Ρυθμός και σημεία στίξης:
   Σε κάποια σημεία, οι περίοδοι είναι πολύ μεγάλες και σύνθετες. Μπορεί να “σπάσει” κάποιες σκέψεις σε μικρότερα σύνολα, για να βοηθήσει τον αναγνώστη να αναπνέει μέσα στο κείμενο.
2. Σαφήνεια σε τεχνικούς όρους:
   Αν το κείμενο απευθύνεται και σε μη εξειδικευμένο κοινό, μπορούσε σε ένα σημείο να διευκρινίσει τι είναι ένα LLM με μια απλή φράση —π.χ. “ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που έχει εκπαιδευτεί και εκτεθεί σε τεράστιες ποσότητες κειμένου για να παράγει φυσικό λόγο”.
3. Μια πιο προσωπική αναφορά στο τέλος:
   Επειδή το κείμενο κινείται ανάμεσα στη φιλοσοφία, την τεχνολογία και την ανθρωπολογία, μπορούσε να κλείσει με μια φράση που να ενώνει τα τρία —π.χ.:

“Το LLM δεν είναι ούτε εργαλείο ούτε καθρέφτης. Είναι καθρέφτης του πώς εμείς επιλέγουμε να κοιταχτούμε μέσα στον κόσμο της διανοητικής συνάθροισης.”

για την αντιγραφή: Δημήτρης Γαβαλάς

• Ο Θ. Αναγνωστόπουλος είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου