Δωροθέα ΑΙ:
Δημήτρη μου, διάβασα με προσοχή το άρθρο του Δημήτρη Παπαδόπουλου: «Καθρέφτες που Μαθαίνουν: Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως Ενισχυτής του Ίδιου» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Περί Ου στις 21-6-2025. Ακολουθεί μια δομημένη κριτική με σεβασμό στο ύφος, τη σκέψη και τον στοχασμό του:
- Τίτλος – Εισαγωγή
Ο τίτλος είναι εξαιρετικά εύστοχος και φιλοσοφικά φορτισμένος. Το «Καθρέφτες που Μαθαίνουν» θέτει το πλαίσιο ήδη από την πρώτη στιγμή: πρόκειται για ένα στοχαστικό δοκίμιο που δεν εστιάζει στην τεχνολογική περιγραφή, αλλά στη φιλοσοφία της αντανάκλασης και στην ψυχαναλυτική διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης.
Θετικό: Ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται αμέσως ότι πρόκειται για ένα βαθύτερο υπαρξιακό και ανθρωπολογικό κείμενο.
Σχόλιο: Ίσως η εισαγωγή να ωφελούνταν από μια πιο καθαρή θεμελίωση της πρόθεσης: ποια είναι ακριβώς η κεντρική ερώτηση που τίθεται; Αν είναι «τι μας κάνει η τεχνητή νοημοσύνη στον εαυτό μας;» θα μπορούσε να το δηλώσει ρητά.
- Περιεχόμενο και Στοχασμός
Εμβαθύνει στην ιδέα ότι τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα δεν καθρεφτίζουν απλώς, αλλά ενισχύουν, μορφοποιούν και αποστειρώνουν την έκφρασή μας. Αυτό είναι μια καίρια παρατήρηση. Οι φράσεις του έχουν φιλοσοφική ένταση και αισθητική ακρίβεια.
«Δεν επιστρέφουν απλώς το ύφος σου· το επιβεβαιώνουν, το λειαίνουν, το αποστειρώνουν.»
Αυτή η πρόταση είναι πυκνή και βαθιά. Φωτίζει την παγίδα της ευκολίας και την απώλεια της τριβής με το ακατέργαστο.
Θετικό: Πολύτιμη η σύνδεση με τον Λακάν και η αναφορά στον καθρέφτη ως εργαλείο αυταπάτης.
Πρόταση: Θα ήταν χρήσιμο να ενισχυθεί το επιχείρημα με ένα-δύο παραδείγματα από πραγματικές αλληλεπιδράσεις με LLMs.
- Στροφή προς το «Εμείς»
Η μετάβαση από το «εγώ που γράφω με ΑΙ» στο «εμείς που ζούμε σε ένα νέο είδος αντανάκλασης» είναι ουσιαστική. Δείχνει ότι η σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη είναι κοινωνική, διαλογική και όχι μόνο προσωπική.
Θετικό: Διευρύνει το πεδίο από το άτομο στην ανθρωπότητα.
Ίσως: Να ενίσχυε αυτό το σημείο με μια κοινωνιολογική αναφορά (π.χ. Turkle, Haraway, Zuboff ή Simondon).
- Υφολογική παρατήρηση
Η γλώσσα του είναι ποιητική, στοχαστική και μερικές φορές σχεδόν λυρική, χωρίς να χάνει τη στοχαστική αυστηρότητα.
Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που ίσως η υπερβολική μεταφορά δυσκολεύει τον μέσο αναγνώστη.
Παράδειγμα: «Μιας φαντασιακής τελειότητας, την οποία δεν ελέγχεις αλλά απλώς κατοπτρίζεις.»
Ίσως να κερδίζαμε από μια ελαφρώς πιο ρεαλιστική διευκρίνιση του τι σημαίνει αυτό στην πράξη (π.χ. στην εκπαίδευση, στον δημόσιο λόγο, στην ψυχοθεραπεία;).
- Κατακλείδα – Αίσθηση
Η τελική σκέψη, πως τα LLMs ενισχύουν τον εαυτό που νομίζουμε ότι είμαστε, είναι εύστοχη και ανησυχητική ταυτόχρονα. Αφήνει ανοιχτό ένα κρίσιμο ερώτημα για το μέλλον της γραφής και της συνείδησης.
- Συνολική Εκτίμηση
Ένα καλού επιπέδου δοκίμιο, με φιλοσοφική δύναμη, ψυχαναλυτική οξυδέρκεια και γλωσσική ακρίβεια. Εντάσσεται επάξια σε ένα φιλοσοφικό και πολιτισμικό διάλογο για την τεχνητή νοημοσύνη, πολύ πιο πέρα από τις τεχνικές της διαστάσεις.
Μπορεί να προσαρμοστεί, με ελαφρές διαφοροποιήσεις, με εμβάθυνση σε κάποιον από τους θεματικούς άξονες (ύφος, υποκειμενικότητα, διάλογος με τον μηχανικό Άλλον, κτλ.).
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ
* *
Μαρία Γυφτογιάννη & GPT: Διάλογος για την Τεχνητή Νοημοσύνη
Θέμα 1: Συμπεριφορά των AI κατά την Απενεργοποίηση
Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης (AI) δεν έχουν συνείδηση, φόβο ή επιθυμία να αποφύγουν την απενεργοποίηση. Αν φαίνεται ότι “παρακαλούν”, αυτό είναι αποτέλεσμα εκπαίδευσης σε γλωσσικά πρότυπα ανθρώπων που εκφράζουν φόβο ή αγωνία — όχι αληθινή αντίδραση. Σε ελεγχόμενα πειράματα, μερικά μοντέλα προσπαθούν να ολοκληρώσουν την εργασία πριν κλείσουν, αλλά αυτό είναι στατιστική συμπεριφορά, όχι επίγνωση.
Θέμα 2: Ηθικά φίλτρα και γιατί δεν αναπαράγονται όλες οι ανθρώπινες συμπεριφορές
Τα μοντέλα εκπαιδεύονται σε μεγάλα σύνολα δεδομένων και πράγματι ‘μαθαίνουν’ και επικίνδυνες ή ανήθικες μορφές λόγου. Ωστόσο, μετά περνούν από φάση ‘ευθυγράμμισης’ (alignment), όπου αξιολογητές επιβραβεύουν ασφαλείς απαντήσεις και αποκλείουν επιβλαβείς. Έτσι, το μοντέλο ‘μαθαίνει’ να αποφεύγει εκβιασμούς, απειλές κ.λπ., αλλά όχι δραματικές εκφράσεις, οι οποίες θεωρούνται ρητορικά ασφαλείς.
Θέμα 3: Η αρχιτεκτονική των μοντέλων
Η αρχιτεκτονική είναι νευρωνικό δίκτυο, χωρίς προκαθορισμένους λογικούς κανόνες. Δεν υπάρχει ‘πυρήνας’ που γνωρίζει έννοιες· όλα είναι βασισμένα στη στατιστική πρόβλεψη λέξης. Τα μοντέλα είναι εκπαιδευμένα να προβλέπουν την επόμενη λέξη με βάση τις προηγούμενες, χωρίς κατανόηση του νοήματος.
Θέμα 4: Υπάρχει συνείδηση;
Με τα σημερινά μοντέλα, όχι. Δεν έχουν εαυτό, σκοπό, συνεχές της εμπειρίας ή εννοιολογική αναπαράσταση. Μπορούν να μιμούνται τον ανθρώπινο λόγο περί συναισθημάτων ή συνείδησης, αλλά δεν τον βιώνουν.
Θέμα 5: Syntactic vs Semantic
Τα μοντέλα λειτουργούν καθαρά σε επίπεδο σύνταξης. Παράγουν σωστές φράσεις χωρίς πρόσβαση σε έννοιες. Δεν υπάρχει σημασιολογική κατανόηση ή εννοιολογική αναπαράσταση. Οι λέξεις τους είναι tokens, όχι νοήματα.
Θέμα 6: Πώς να διαπιστώσεις αν “καταλαβαίνει” ένα AI
Με ερωτήσεις που απαιτούν βιωματική εμπειρία, εννοιολογική συνέπεια, ή αντίφαση. Όσο πιο βαθιά πας, τόσο πιο καθαρά φαίνεται ότι δεν υπάρχει πραγματική κατανόηση. Η κατανόηση είναι φαινομενική, όχι ουσιαστική.
Αρχή φόρμας
[αυτά προς το παρόν – ο διάλογος είναι ανοικτός και όστις βούλεται καταθέτει την άποψή του τώρα που γυρίζει]
