Στον πολιτικό στίβο της Γαλλίας, ο Βίκτωρ Ουγκό, γνωστός σε πολλούς Έλληνες μόνο από το πολυδιαβασμένο μυθιστόρημά του Οι Άθλιοι , πρωτοπαρουσιάζεται, το 1845, σαν μέλος της Άνω Βουλής , κάτω από τη μοναρχία του Λουδοβίκου-Φιλίππου. Είναι τότε ένας μοναρχικός και μαχητής καθολικός, που το κύρος του και την επιρροή του δυναμώνει η μεγάλη του φήμη ως ποιητή, δραματουργού και μυθιστοριογράφου. Είχε ως τότε συγγράψει και δημοσιεύσει πολλά έργα: τις Ωδές και μπαλάντες, τις Εσωτερικές φωνές, τις Σκιές και Αχτίδες, τα Ανατολίτικα ποιήματα, τον Κρόμβελ, τον Ερνάνη, τον Ρουί Μπλας, την Παναγία του Παρισιού. Επίσης ήταν ακόμη από το Γενάρη του 1841 Ακαδημαϊκός. Δεν ήταν λοιπόν λίγο το πνευματικό του έργο τη χρονιά που ξεκινούσε η πολιτική του σταδιοδρομία.
Η αστική τάξη, που μισόν αιώνα πριν είχε κάνει τη μεγάλη Επανάσταση του 1789, ενάντια στη μοναρχία, είναι, αυτή την εποχή, μοναρχική στο σύνολό της, χωρισμένη όμως σε τρία δυναστικά κόμματα, με αντίπαλο ένα δημοκρατικό κόμμα. Με αυτό το κόμμα, που είχε ακόμα ακαταστάλαχτη κοινωνική μορφή, συνδέεται ιδεολογικά ο συγγραφέας των Αθλίων, όταν ξέσπασε η μεγάλη επανάσταση του 1848. Στα χρόνια της μοναρχίας του Λουδοβίκου-Φιλίππου δεν υπάρχει στη γαλλική γλώσσα πιο μισητή λέξη από τη λέξη « αστός ». Ο μικρός Γαβριάς, στο μυθιστόρημα του Ουγκό, τραγουδάει, στην επανάσταση του 1832, μαζεύοντας σφαίρες στα οδοφράγματα:
Δεν είμαι συμβολαιογράφος,
φταίει γι’αυτό ο Βολταίρος,
( je ne suis pas notaire,
c’ est la faute à Voltaire, )
Με τους στίχους αυτούς ο μικρός Γαβριάς θέλει να πει ότι δεν είναι
«αστός» (bourgeois)× και το λέει με τη λέξη νοτάριος (συμβολαιογράφος) που εκπροσωπεί εδώ την αστική τάξη. Όσο για τον Βολταίρο, την εποχή εκείνη , ήταν ο αγαπημένος συγγραφέας της αστικής τάξης, επειδή οι ιδέες του έγιναν αιτία να ξεσπάσει η Επανάσταση του 1789, από την οποία βγήκε κερδισμένη η τάξη των μπουρζουάδων. Διαβάστε ή ξαναδιαβάστε τους Αθλίους, δεν είναι βιβλίο μόνο για παιδιά, όπως λένε αυτοί που τον μίσησαν για τη δόξα του… Εκεί θα βρείτε αποσπάσματα όπως αυτό: « Ο πολιτισμός θα συνεδριάζει στην κορυφή της Ευρώπης και αργότερα στο κέντρο των ηπείρων, σ’ ένα μεγάλο κοινοβούλιο δ ι α φ ω τ ι σ μ έ ν ω ν. Κάτι παρόμοιο έχει γίνει κιόλας. Οι α μ φ ι κ τ ι ο ν ί ε ς έκαναν δύο συνέδρια τον χρόνο, το ένα στους Δελφούς, χώρο των θεών, το άλλο στις Θερμοπύλες, χώρο των ηρώων (διάβαζε Βρυξέλλες και Στρασβούργο). Η Ευρώπη θ’ αποκτήσει τις αμφικτιονίες της». Θέλουμε δε θέλουμε, ο Ουγκό ήταν ο πρώτος ευρωπαϊστής. Δεν φταίει όμως ο συγγραφέας των Αθλίων, αν η σημερινή ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι καθόλου «διαφωτισμένη»…
Με την επανάσταση του 1848, που ανέτρεψε τη μοναρχία και εγκαθίδρυσε τη δεύτερη γαλλική δημοκρατία, ο Βίκτωρ Ουγκό φιλοδοξεί να παίξει τον ρόλο του ποιητή οδηγητή λαών. Το μετεπαναστατικό καθεστώς το εκφράζει η Συντακτική, που εκλέχτηκε για να συντάξει το καινούργιο δημοκρατικό σύνταγμα της Γαλλίας, που το ψήφισε στις 4 του Νοέμβρη του 1848. Χαρακτηριστικό είναι ότι, για πρώτη φορά τη δημοκρατία, το σύνταγμα αυτό την ονομάζει όχι République, αλλά Démocratique, για να δείξει ότι είναι κυβέρνηση όλων χωρίς διάκριση. Οι προοδευτικές τάξεις της Γαλλίας εκλέξανε τον Βίκτορa Ουγκό αντιπρόσωπό τους στη Συντακτική, τιμώντας τον ιδιαίτερα για τη θαρραλέα υποστήριξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 (Οrientales) και για την παρόμοια υποστήριξη της πολωνικής εθνικής επανάστασης, όταν, ως μέλος της Άνω Βουλής, είχε αντιταχθεί στην πολιτική του υπουργού Γκιζό , με τον παρθενικό κοινοβουλευτικό του λόγο (συνεδρίαση της 19ης Μαρτίου του 1845).
Στη διάρκεια της Συντακτικής ξέσπασε η εργατική επανάσταση του 1848. Ζητούσε μια πολιτική ενάντια στην τσαρική Ρωσία και τη μοναρχική Αυστρία και μια πολιτική στο εσωτερικό με πλατιές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις απ’ την «Κοινωνική Δημοκρατία» του 1848. Ζητούσε κανονισμούς για την εργασία, ταρίφες, εργαλεία και κεφάλαια από το κράτος. Την επανάσταση αυτή ο Βίκτωρ Ουγκό την πολέμησε. Ο Ουγκό «ήταν ένας από τους εξήντα αντιπροσώπους, που έστειλε η Συνέλευση στα οδοφράγματα», γράφει ο ίδιος στις αναμνήσεις του από αυτή την επανάσταση. Ύστερα όμως από τη άγρια συντριβή της εργατικής επανάστασης και το αιματοκύλισμα της εργατικής τάξης του Παρισιού, που έγινε αφού πρώτα την αφόπλισαν, ύστερα απ’τη νίκη της αστικής τάξης και των δυναστικών φεουδαρχών, ο Βίκτωρ Ουγκό χώρισε από τους νικητές. Και αυτό γιατί ο νόμος της ζωής γι’ αυτόν ήταν άλλος. «Η επανάσταση του Ιούνη» λέει ακόμα στις αναμνήσεις του, «νικήθηκε με βάρβαρο τρόπο. Αντί να ειρηνέψουν τον κόσμο, τον αγρίεψαν. Αντί να τον ανασηκώσουν, τον χτύπησαν, αναπτύσσοντας όλη τη στρατιωτική βιαιότητα. Αυτό με γέμισε αγανάκτηση. Πήρα το μέρος των νικημένων. Σήκωσα τη φωνή για όλες αυτές τις απελπισμένες φαμίλιες. Χτύπησα αυτή την ψευτοδημοκρατία με τα στρατοδικεία και με την κατάσταση πολιορκίας». Και όταν ο βουλευτής Λαγκράνζ τον ρώτησε :
– Με ποιον είστε ;
Ο Βίκτωρ Ουγκώ απάντησε:
– Με τη λευτεριά !
Από το βήμα της Συντακτικής διαμαρτυρήθηκε ενάντια στην κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα. Αυτός ο αγώνας του, αυτή η «αποστασία» του τού στοίχισε είκοσι χρόνια εξορία και προγραφή. Εξορία και προγραφή που γι’ αυτόν, όπως και για δεκάδες χιλιάδες γάλλους δημοκρατικούς, σοσιαλισιτές και προοδευτικούς δίχως κόμμα, αποφάσισε και εφάρμοσε η δικτατορία του Ναπολέοντα ΙΙΙ ή του Μικρού Βοναπάρτη, όπως τον έλεγε ο Ουγκό. Ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης, ο Ναπολέων ΙΙΙ, εκμεταλλεύτηκε επιτήδεια τις διαιρέσεις της αστικής τάξης για να εξασφαλίσει τους βασικούς τροχούς της κρατικής μηχανής: τη διοίκηση, τον στρατό και την αστυνομία στην εξυπηρέτηση των σχεδίων του για την παλινόρθωση της ναπολεόντειας αυτοκρατορίας. Έμενε ακόμα να κατακτήσει το τελευταίο οχυρό της αστικής δημοκρατίας, τη Νομοθετική Συνέλευση, που πήρε τη θέση της Συντακτικής. Ο Βίκτωρ Ουγκό – σε όλο αυτό το διάστημα – ανέπτυξε την κοινοβουλευτική του αντιπολίτευση, μέσα από τις γραμμές της αριστεράς, των δημοκρατικών και των σοσιαλιστών του Λουί Μπλαν, ενάντια στα σχέδια του Βοναπάρτη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συγκεντρώσει επάνω του όλη τη λύσσα, τη χλεύη και το γιουχάισμα της
φεουδαρχικής και της νέας οικονομικής ολιγαρχίας που πλειοψηφούσαν στη Βουλή.
Από τον Ιούλιο του 1851, ο Ουγκό κατηγορεί ανοιχτά από το κοινοβουλευτικό βήμα τη συνωμοσία που ετοίμαζε ο Βοναπάρτης ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, για να γίνει αυτοκράτορας. Τότε τον είπανε « άτιμο συκοφάντη » και αυτός που ξεστόμισε αυτή τη βρισιά έδωσε ύστερα « όρκο πίστης στην αυτοκρατορία , εισπράττοντας 30.000 φράγκα τον χρόνο». Και όταν, για πρώτη φορά αποκάλεσε τον Λουδοβίκο Βοναπάρτη «Ναπολέοντα Μικρό», στις 17 του Ιούλη του 1851, όλη η Νομοθετική Συνέλευση χύθηκε επάνω του να τον σπαράξει, απ’τον καθολικό Φαλλού ως τον άθεο Βγεγιάρ. Και το τελευταίο αυτό οχυρό της δημοκρατίας ανέτρεψε ο Βοναπάρτης στις 2 του Δεκέμβρη 1951με πραξικόπημα, αιματοκυλώντας το Παρίσι. Τη νύχτα της πρώτης προς τη δευτέρα Δεκεμβρίου είχανε τελειώσει όλες οι προετοιμασίες για τη δικτατορία. Στα ανάκτορά του ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης είχε εκείνη τη νύχτα κοντά του τον υπουργό των Στρατιωτικών, των υπουργό των εσωτερικών και τον αρχηγό της αστυνομίας. Με ένα κλειδί που κρεμόταν από την αλυσίδα του ρολογιού του άνοιξε ένα συρτάρι και έδωσε στον καθένα από ένα φάκελο για τις… εξυπηρετήσεις τους στον σκοπό του. Τα χρόνια 1853-1870 ο Βίκτωρ Ουγκό τα περνάει στην εξορία. Από εκεί ο «Μεγάλος εξόριστος» συνεχίζει τον πολιτικό του αγώνα για τη δημοκρατία και την ελευθερία. Στη Marine Terrace πρώτα και στο Ότβιλ- Χάουζ έπειτα, έζησε τον αχό του φυσικού και του ανθρώπινου ωκεανού , τα προβλήματα και την πάλη όλων των λαών για τη δημοκρατία, την ειρήνη και τη λευτεριά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε μέσα σε όλα αυτά και τη δική μας περίπτωση, όταν το 1666 ξέσπασε η μεγάλη κρητική επανάσταση, που βρήκε στον Βίκτορα Ουγκό έναν αληθινό φίλο και υπερασπιστή της. Οι επιστολές του στον Ζιμπρακάκι, τον στρατιωτικό αρχηγό της επανάστασης, και στον Βολουδάκι , τον πρόεδρο της επαναστατικής κυβέρνησης είναι ντοκουμέντα της εθνικής μας ιστορίας, που μ’ ευγνωμοσύνη θα τα κρατήσει στη θύμησή του ο ελληνικός λαός, γιατί φλογίσανε το εθνικό αίσθημα της Κρήτης και ανοίξανε πολύ πιο πριν από το 1912 τον δρόμο προς την εθνική αποκατάσταση της ηρωικής μεγαλονήσου.
——————————-
