Η Αλέκα Πλακονούρη, με τη συλλογή μικροδιηγημάτων της αποδεικνύει πως η λογοτεχνία δεν χρειάζεται απαραίτητα έκταση για να προκαλέσει συγκίνηση ή στοχασμό. Με λιτή γραφή, σύντομες εικόνες και αιχμηρούς διαλόγους, τα κείμενα συμπυκνώνουν στιγμές καθημερινότητας, μικρές ή μεγάλες ανατροπές, υπαρξιακές σκέψεις που μένουν μετέωρες στη φαντασία του αναγνώστη.
Κύριο χαρακτηριστικό εξάλλου των μικροδιηγημάτων είναι η οικονομία του λόγου. Αντί να εξηγούν τα πάντα, αφήνουν σιωπές, κενά και υπαινιγμούς που ενεργοποιούν τη φαντασία και ανοίγουν πολλαπλά επίπεδα ερμηνείας.
Η συλλογή αυτή λειτουργεί σαν μωσαϊκό μικρών ιστοριών που, αν και διαβάζονται αυτόνομα, συνθέτουν μια ενιαία εμπειρία ανάγνωσης. Ο αναγνώστης μένει με την αίσθηση ότι οι ιστορίες συνεχίζουν να ζουν πέρα από τη σελίδα, σαν σπόροι που βλασταίνουν μέσα στη σκέψη του.
Στα κείμενα συναντάμε έντονα το στοιχείο του χρόνου, τον χρόνο που κυλάει, που αφήνει τα σημάδια του, που διακόπτεται ή που αιχμαλωτίζεται σε μια στιγμή. Τον χρόνο που κινείται συνεχώς ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, άλλοτε με νοσταλγία και τρυφερότητα άλλοτε με σκληρότητα και αδιέξοδα. Το φεμινιστικό στοιχείο είναι διάχυτο, η φύση πάντα παρούσα, το ίδιο και οι παιδικές αναμνήσεις.
Όλη η συλλογή γενικά μοιάζει να αντανακλά μια «συλλογική μελαγχολία», μια Ελλάδα γεμάτη εικόνες, ήχους και όνειρα που δεν πήραν πάντα την μορφή που δικαιούνταν.
Ένα έργο με κοινωνική και πολιτική διάσταση, αλλά και με λυρισμό, ευαισθησία και δύναμη.
Ο τίτλος Τρύπα στο ταβάνι προκαλεί από μόνος του την περιέργεια. Μια τρύπα στο ταβάνι είναι ρωγμή, είναι άνοιγμα, είναι ένα βλέμμα προς τα πάνω, προς το φως ή προς το άπειρο. Τα διηγήματα δε μιλούν απλώς με λέξεις, αλλά και με σιωπές, με ρωγμές, με όσα μένουν ανάμεσα στις γραμμές. Και η Πλακονούρη καλεί τους αναγνώστες να κοιτάξουν τον κόσμο μέσα από αυτές τις ρωγμές, τις λεπτές σχισμές του χρόνου, εκεί όπου η ποίηση συναντά την καθημερινότητα, εκεί όπου το φανταστικό μπερδεύεται με το πραγματικό, το παρελθόν με το παρόν. Αυτές οι ρωγμές και οι σιωπές δεν είναι κενά, είναι χώροι γόνιμοι για στοχασμό και συναίσθημα.
Στα διηγήματα συναντάμε τον άνθρωπο: τις αγωνίες του, τις επιθυμίες του, τα όνειρά του, τις αλήθειες του, τα μικρά και μεγάλα του δράματα.
Οι ήρωες καθημερινοί, άνθρωποι της διπλανής πόρτας, κυρίως γυναίκες, κουβαλούν μνήμες, όνειρα, αλλά και απογοητεύσεις. Η Αλέκα Πλακονούρη τους φροντίζει τους ήρωές της και αποτυπώνει μοναδικά τον εσωτερικό τους κόσμο. Ζουν ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, μέσα σε ιστορίες που συμβαίνουν σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και αγγίζουν διάφορα κοινωνικά φαινόμενα, μοναξιά, ανεργία, κατάθλιψη, φτώχεια, ρατσισμό, έρωτα, έμφυλη καταπίεση, ή ιστορικές μνήμες που πονάνε και στο τέλος, την ανθρώπινη ανάγκη για αρμονία, έστω κι αν η ίδια η αφηγήτρια παραμένει «ωσεί παρούσα». Δε στέκεται στην εξωτερική τους εμφάνιση, αλλά εστιάζει στις αντιδράσεις, στα λόγια και στα συναισθήματά τους, στις αναμνήσεις και στους απολογισμούς τους, χρησιμοποιώντας μία γλώσσα ποιητική, διάφανη, ζεστή και τρυφερή αλλά και αιχμηρή όταν η ιστορία αγγίζει δύσκολες και σκληρές στιγμές.
Η γραφή αναδεικνύει ότι το «ελάχιστο» μπορεί να κρύβει το «μέγιστο». «…Όλα εκείνα τα μικρά που φτιάχνουνε το μέγα», όπως γράφει η ίδια στην τελευταία φράση του διηγήματος «Θάμα κι αντίθαμα». Σε μια φράση μπορεί να καθρεφτιστεί μια ολόκληρη ζωή. Και γράφει για όλα αυτά με απλότητα, ευαισθησία και πυκνότητα και σωστά διαλεγμένες λέξεις -δεν χρειάζονται πολλές- με τις οποίες δείχνει, δεν περιγράφει. Και αυτή η ικανότητά της να δημιουργεί εικόνες τόσο ρεαλιστικές είναι που ανοίγουν παράθυρα στη φαντασία του αναγνώστη και τον βοηθούν να ταυτιστεί με τους ήρωες και τις ηρωίδες.
Απόλαυσα την ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Ένιωσα σαν να περπατώ σε έναν διάδρομο γεμάτο πόρτες σε διαφορετικά χρώματα. Κάθε μικροδιήγημα και μια πόρτα που άνοιγε μπροστά μου αποκαλύπτοντάς μου έναν καινούργιο χώρο, σε διαφορετικό χρόνο κάθε φορά. Κάποιοι χώροι φωτεινοί, άλλοι πιο σκοτεινοί, αλλά όλοι με προσκαλούσαν να μπω, να αφουγκραστώ, να παρατηρήσω, να νιώσω, να σκεφτώ και να θυμηθώ ακόμα.
Η συλλογή Τρύπα στο ταβάνι είναι σαν επιστροφή στον τόπο που γεννήθηκε η συγγραφέας Αλέκα Πλακονούρη, τα Φιλιατρά. Ο τόπος που τροφοδότησε τις λέξεις, τις μνήμες, τα όνειρα, τις σιωπές και τις ρωγμές της και ξεκίνησε το ταξίδι της γραφής.
Και τώρα προσκαλεί εμάς να ανοίξουμε αυτή την «τρύπα στο ταβάνι», να αφήσουμε το βλέμμα και τη σκέψη μας να περάσουν ελεύθερα μέσα από τις σελίδες του και τελικά να δούμε με άλλη ματιά τον κόσμο γύρω μας και μέσα μας. Να σηκώσουμε το βλέμμα ψηλά ή να το στρέψουμε προς τα κάτω, στην περίπτωση που το ταβάνι είναι και …πάτωμα!
