Πόνημα ιστορικής ορθότητας, αποκατάστασης τής Α-Λήθειας, υπέρ Μνημοσύνης τε και Ελευθερίας τής Έκφρασης. Γιατί στο παγκοσμιοποιημένο αμάλγαμα που δεν τείνει να παγιωθεί τα επί μέρους στοιχεία, οι πολιτισμικές μονάδες («μειονότητες») αποτελούν συστατικά, δομικά στοιχεία τού Πανανθρώπινου Πολιτισμού.
Δεν είναι το έθνος τού οποίου υπεραμύνεται ο φλεγόμενος ερευνητής, αλλά τής γλωσσικής, λαογραφικής διαστρωμάτωσης τής Χερσονήσου τού Αίμου, από τα πελασγικά προελληνικά χρόνια μέχρι σήμερα.
Κάθε πολιτιστικό «γεωλογικό» στρώμα διατηρεί την αυτοτέλεια αλλά και την συνέχειά του με τα υπερκείμενα και υπό-κείμενα. Μέσα από αυτή την αδήριτη «συνομιλία» εμπλουτίζεται κάθε γλωσσικό ιδίωμα και διατρανώνεται η αδελφοσύνη όλου του ανθρωπίνου γένους.
Το είδος μας είναι περιορισμένο μεταξύ Homo Sapiens και Homo Interneticus και δεν κινδυνεύει να εξαφανιστεί εάν σεβαστούμε εαυτούς τε και αλλήλους, γενικώς. Μέσα στην πολυμορφία εναπόκειται η πολυφωνία και δημοκρατία χωρίς πλουραλισμό μήτε νοείται μήτε υφίσταται…
Αλλά ας «ακούσουμε» τον εμβριθέστατο, εμμανέστατο, επίμονο μελετητή μέσα από το επίσημο Δελτίο Τύπου, έτσι όπως αναρτήθηκε στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων τής bookpoint:
«Στο πλαίσιο του ευρύτερου ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, ο βορειοηπειρωτικός ελληνισμός δημιούργησε μια ιδιαίτερη λαογραφική παράδοση. Τα δεκαέξι δοκίμια του τόμου υπενθυμίζουν διάφορες πτυχές του βίου αυτής της άγνωστης ή ξεχασμένης σήμερα, εκτός συνόρων ρωμιοσύνης.
Το βιβλίο περιλαμβάνει 16 λαογραφικά δοκίμια, που καλύπτουν πολλές και διαφορετικές πτυχές του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού στη Βόρεια Ήπειρο. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας: «Πέρα απ’ τις κοινές για όλον τον ελληνισμό λαογραφικές καταβολές, ο βορειοηπειρωτικός ελληνισμός δημιούργησε μια δική του παράδοση, έναν λαϊκό πολιτισμό που προσδιορίζεται απ’ τον γεωγραφικό του χώρο, τις αντίξοες συνθήκες και την ψυχική του ιδιομορφία. Είναι μια ντόπια παράδοση που εκτείνεται σε όλο το φάσμα της λαογραφίας, αρχίζοντας απ’ τα δημοτικά τραγούδια, τις παροιμίες, τους θρύλους, τις λαοσοφικές εκφράσεις, τα παραμύθια, τις παραδοσιακές φορεσιές… Στα δημιουργήματα αυτά βρίσκεται διάχυτο το τοπικό στοιχείο· είναι συνυφασμένα με την ιστορική πορεία και την ιδιοσυστασία του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού. Ενός ελληνισμού αποκομμένου απ’ τον εθνικό κορμό και σε διαρκή δοκιμασία».
Η διατύπωση του συγγραφέα για την ιδιομορφία του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού επιβεβαιώνεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Τα γραπτά του βιβλίου, καρπός πάντοτε επιτόπιας λαογραφικής έρευνας, προβάλλουν όλα μια άγνωστη για τους περισσότερους ρωμιοσύνη – αρκεί, δε, η ενδεικτική αναφορά ορισμένων μόνο τίτλων των επιμέρους κειμένων για να καταδειχθεί το εύρος της θεματολογίας που καλύπτεται: «Ευωδιές και χρώματα απ’ το παλιό Δέλβινο», «Η εποποιία του ’40 στα βορειοηπειρώτικα τραγούδια», «Η κοιλάδα των θρύλων» (για την κοιλάδα της Παύλας), «Ο Χαλασμός» (για τα τραγικά γεγονότα του 1912-’13), «Το σκοτωμένο πανηγύρι του χωριού μου», «Τα δροβιανίτικα πηγάδια», «Τα αγιασμένα εργαστήρια του ψωμιού» (για τους παραδοσιακούς νερόμυλους), «Το τραγούδι των τοπωνυμιών», «Οι φωτογράφοι της Γριάζανης» κ.ο.κ.
Μέσα από μια γλώσσα θερμή, ποιητική, ο Θωμάς Στεργιόπουλος ανοίγει ένα παράθυρο στην άγραφτη ιστορία, τα πάθη και τον ψυχικό πλούτο του βορειοηπειρωτικού ελληνισμού, ενός «εκτός συνόρων» ελληνισμού, άγνωστου και εν πολλοίς σήμερα λησμονημένου.»
Πέρα όμως από κάθε αυτοαναφορά κι αυτοαπεικόνιση η ετεροκατάνυξη επιβάλλει μία περισσότερο αντικειμενική προοπτική, πέρα από εθνικά αφηγήματα και δι-υποκειμενικές νοητικές φαντασιακές αξιώσεις.
Αυτό που μένει από την προσεκτική ανάγνωση αυτού του πονήματος είναι ο γλωσσικός, θρησκευτικός, λαογραφικός στραγγαλισμός μιας εθνικής μειονότητας ριζωμένης στην φυσική κατοικία της, την Ήπειρο, από τα πανάρχαια χρόνια. Κι αυτό αποτελεί ιστορικό ατόπημα, αν όχι και οργανωμένο, συστηματικά εκτελεσμένο σχέδιο πολιτισμικής εξόντωσης, χειρότερο αν όχι και συνώνυμο με την πολυχρησιμοποιημένη λέξη «γενοκτονία». Οι άνθρωποι σκοτώνονται όταν τους ξεριζώσεις από τον πολιτισμικό τους υδροφόρο ορίζοντα. Η φυσική εξόντωση ακολουθεί, έπεται, αλλά δεν υστερεί σε βιαιότητα. Αμφότερες καταδικαστέες στο μακροπρόθεσμο «φοβερόν βήμα» τού Πανδαμάτορα Χρόνου.
Για την αποκατάσταση τής Ιστορικής Αλήθειας λοιπόν ένα χρονικό-μαρτυρία μέσα από μια προσωπική κατάθεση, πολυσήμαντη κι αξιοσημείωτη.
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας, ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός
https://konstantinosbouras.gr
