Τέτοιες μέρες το 1922 είχε σπάσει το Μέτωπο και είχε ξεκινήσει η υποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων της Μικρασίας και παράλληλα ο διωγμός των ελληνικών πληθυσμών από την ενδοχώρα και προς τα έξω.
Το τι συνέβη στην Σμύρνη λίγο πολύ το γνωρίζουν όλοι. Αν ήσουν Έλληνας ή Αρμένης εκείνες τις ώρες η τύχη σου ήταν προδιαγεγραμμένη.
Έπρεπε η Γκιαούρ – Ιζμίρ να καεί, να μη μείνει ίχνος από την ελληνική – ευρωπαϊκή Σμύρνη στην οποία το ελληνικό και ευρωπαϊκό στοιχείο κυριαρχούσαν. Τη φωτιά παρακολουθούσε από ψηλά ο ίδιος ο Κεμάλ με την ερωμένη του της οποίας η οικογένεια βρισκόταν στη Σμύρνη. Ωστόσο ενίσχυε την απόφαση του Κεμάλ να την κάψει και να την ξαναχτίσει.
Τις επόμενες ημέρες με απίστευτες προσπάθειες από τον Αμερικανό πάστορα Asa Jennings κατορθώθηκε να έρθουν τα ελληνικά καράβια που ναυλοχούσαν στη Μυτιλήνη και να μεταφέρουν σταδιακά όλους όσοι είχαν γλιτώσει από την μανία των Τούρκων. Με τις προσπάθειες του μεταφέρθηκαν συνολικά πάνω από 500000 άνθρωποι που πλέον δεν είχαν κανένα περιουσιακό στοιχείο. Ακόμη κι αυτά που πρόλαβαν να πάρουν πριν φύγουν από τα σπίτια τους, τα άρπαζαν οι Τούρκοι κατά τον υποτιθέμενο έλεγχο πριν την επιβίβαση. Οι άντρες από 18- 50 ετών συλλαμβάνονταν και στέλνονταν αιχμάλωτοι στις διαβόητες πορείες θανάτου στα αμελέ ταμπουρού, τα τάγματα εργασίας.
Η Σμύρνη έμεινε πίσω γεμάτη στάχτες κι αποκαΐδια χωρίς τίποτα να θυμίζει το πρότερο παρελθόν της.
Τα θυμόμαστε αυτά; Μας θυμίζουν τίποτα αυτά;
Το δράμα που έζησε ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και του Πόντου ως το 1922, το ζει εδώ και δεκαετίες η περιοχή και οι Άραβες κάτοικοι της Παλαιστίνης. Μπορούμε ως Έλληνες, απόγονοι εκείνων των Ελλήνων, να νιώσουμε πραγματικά τι σημαίνει να σε ξεριζώνουν από τα χώματα σου, να σκοτώνουν τα παιδιά σου, να σε βομβαρδίζουν προκειμένου να σε εξοντώσουν.
Τουλάχιστον οι Έλληνες ας μην αναρωτιούνται τάχα όταν γίνονται κινήσεις για την Παλαιστίνη “τι κάνατε για την Κύπρο;”. Γιατί είναι σαν να λένε “σκάστε και μη μιλάτε για την Γάζα!” Δεν λένε “μιλήστε για την Κύπρο!”, λένε ουσιαστικά “μην μιλάτε για την Γάζα!”.
Ένας λαός που γνωρίζει από Γενοκτονία, από προσφυγιά, από θάνατο δεν θα έπρεπε να είναι τόσο σκληρόκαρδος. Θα έπρεπε να νιώθει τον πόνο του άλλου σαν δικό του, την πείνα των παιδιών του άλλου σαν πείνα των δικών του παιδιών.
Αυτές οι μέρες που είναι γεμάτες από μνήμες ζοφερές θα πρέπει να γίνουν μάθημα στους νεότερους Έλληνες αφενός για την μνήμη τους αφετέρου για το τι σημαίνει γενοκτονία. Να μην επιτρέψουν σε κανέναν λαό να ζήσει τα ίδια με τους προγόνους τους. Να είναι μπροστάρηδες στις καταγγελίες της αδικίας και του θανάτου.
