Η Ελένη Πριοβόλου, μια από τις πιο ακούραστες φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, επιστρέφει με ένα τρυφερό, στοχαστικό παραμύθι για τη φιλία, τη φαντασία και τη διαφορετικότητα. Μετά το συγκλονιστικό μυθιστόρημά της “Βαθύ το σκοτάδι πριν την αυγή”, που τιμήθηκε το 2024 με το Βραβείο Πεζού Λόγου του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, η συγγραφέας στρέφεται ξανά στο παιδικό κοινό. Και αποδεικνύει για ακόμη μία φορά πως η παιδική λογοτεχνία δεν είναι υποδεέστερο είδος, αλλά ένα ευγενές πεδίο στοχασμού και ψυχικής καλλιέργειας. Η Ραμού και η Μπελού γεννήθηκαν, όπως γράφει η Πριοβόλου, «η μία στο μυαλό της άλλης». Η Ραμού είναι ένα κορίτσι γεμάτο φαντασία που βλέπει πέρα από τα σύνορα της καθημερινότητας. Η Μπελού, μια καλοσυνάτη φάλαινα φυλακισμένη σε ενυδρείο, διαθέτει μια ψυχή που λαχταρά τη θάλασσα και την ελευθερία. Αν και τις χωρίζουν το νερό και η στεριά, τις ενώνει κάτι βαθύτερο. Η αμοιβαία κατανόηση, η εμπιστοσύνη και η πίστη πως η φιλία δεν γνωρίζει όρια.
Μέσα από τη σχέση τους η συγγραφέας ανοίγει μια παραβολή για την ουσία της αποδοχής και για τη δυνατότητα να συναντηθούν δύο διαφορετικοί κόσμοι όταν μεσολαβεί η αγάπη και η φαντασία. Οι μεγάλοι, βυθισμένοι στη λογική και την κανονικότητα, δυσκολεύονται να κατανοήσουν αυτόν τον δεσμό. Έρχονται όμως οι γιατροί Ντοφού και Μαριλού που με μια πράξη κατανόησης δείχνουν πως οι ψυχές μπορούν να επικοινωνήσουν με τρόπους πέρα από τα όρια της λογικής.
Για την Πριοβόλου, η τέχνη είναι πράξη πολιτική. Δεν γράφει απλά ένα παραμύθι. Η Ραμού και η Μπελού υπερασπίζονται το δικαίωμα στη φαντασία ως μορφή αντίστασης απέναντι στην ομοιομορφία και στον φόβο του άλλου. Η φαντασία δεν λειτουργεί ως ψευδαίσθηση αλλά ως τρόπος να βλέπουμε την αλήθεια πιο ανθρώπινα. Μέσα από το βλέμμα του παιδιού ο κόσμος ανακτά τη δυνατότητα της ποίησης και της συμπόνιας.
Πίσω από την απλότητα της αφήγησης αναδύονται κοινωνικά και ηθικά ζητήματα όπως η απομόνωση του διαφορετικού, η ανάγκη των παιδιών για κατανόηση, η ευθύνη των ενηλίκων να ακούν και όχι να διορθώνουν. Η αξία της ελευθερίας, σωματικής και ψυχικής, προβάλλεται χωρίς διδακτισμό. Η Πριοβόλου μιλά γι’ αυτά με ευγένεια και ακρίβεια, μεταφέροντας στους μικρούς αναγνώστες μηνύματα αγάπης και αποδοχής και στους μεγάλους μια σιωπηλή υπενθύμιση πως η παιδική ματιά δεν είναι αφέλεια αλλά γνώση.
Η Ραμού και η Μπελού ανταλλάσσουν γνώσεις και αγάπη, μα πάντα μόνο μεταξύ τους. Αυτό πικραίνει τις δύο μαμάδες που δεν μπορούν να συναντηθούν ούτε να μιλήσουν πραγματικά η μία στην άλλη.
Η γλώσσα της είναι λυρική, γεμάτη ρυθμό και εικόνες. Καταφέρνει να γράφει με απλότητα χωρίς να γίνεται απλοϊκή. Οι φράσεις της μοιάζουν με καθαρές, μελωδικές ανάσες. Κάθε σελίδα κουβαλά μια μυστική μουσική που αγγίζει το παιδί και συγκινεί τον ενήλικο αναγνώστη. Διαβάζοντάς το, είναι σαν να ακούς μια γιαγιά να αφηγείται ένα νυχτερινό παραμύθι με τρυφερότητα και σοφία.
Στην εικονογράφηση η Ντανιέλα Σταματιάδη συνομιλεί με το κείμενο ποιητικά. Οι ζωγραφιές της μεταμορφώνουν το βιβλίο σε θάλασσα φωτός όπου οι δύο ηρωίδες δεν είναι πια μόνο μορφές, αλλά ενέργειες. Το μπλε και το χρυσό, το κύμα και ο ήλιος, συνθέτουν έναν ονειρικό κόσμο όπου η αγάπη παίρνει σχήμα μέσα από το φως. Η εικονογράφηση δεν συνοδεύει απλώς το κείμενο. Το ερμηνεύει και το απογειώνει. Είναι μια οπτική ποίηση που κάνει το βιβλίο έργο τέχνης.
Η Ραμού και η Μπελού είναι ένα βιβλίο βαθιά ανθρώπινο. Ένα παραμύθι που αντιμετωπίζει το παιδί όχι ως πρόβλημα αλλά ως ξεχωριστή γλώσσα. Θυμίζει πως η αποδοχή δεν είναι πράξη γενναιοδωρίας, είναι υποχρέωση. Και ο κόσμος, μέσα από το βλέμμα ενός παιδιού στο φάσμα, μπορεί να γίνει πιο ευρύς, πιο καθαρός, πιο αληθινός.
Δεν μιλά απλώς για τη διαφορετικότητα. Διεισδύει με λεπτότητα στην εσωτερική μουσική των παιδιών, ιδίως εκείνων στο φάσμα, χωρίς να επιβάλλεται ούτε να εξηγεί. Παρουσιάζει τον αυτισμό ως έναν τρόπο ύπαρξης, φυσικό και αυθεντικό. Η απουσία διδακτισμού και η εμπιστοσύνη στον μικρό αναγνώστη το καθιστούν ξεχωριστό.
Συνοψίζοντας, η Ραμού και η Μπελού είναι ένα παραμύθι που δεν τελειώνει με την τελευταία σελίδα. Συνεχίζει να κυλά μέσα μας σαν απαλό κύμα. Είναι ένα βιβλίο για τη φιλία που υπερβαίνει τα όρια, για την αποδοχή του διαφορετικού, για τη φαντασία ως δύναμη δημιουργίας και ελευθερίας. Η Ελένη Πριοβόλου μάς θυμίζει πως η παιδική ψυχή βλέπει τον κόσμο όχι όπως είναι αλλά όπως μπορεί να ανθίσει. Και αυτή είναι η αληθινή αποστολή της λογοτεχνίας. Να μας θυμίζει την ανθρωπιά μας. Με τέτοια βιβλία και οι μεγάλοι θέλουμε να γινόμαστε ξανά παιδιά.
Καλοτάξιδο να είναι.
