Η Φωτεινή Μυλωνά Ραΐδη μετά το ιστορικό της μυθιστόρημα «Κι απόμειναν μονάχα οι λυγμοί», μας φέρνει ένα βαθιά κοινωνικό μυθιστόρημα που συγκινεί και σοκάρει, προβληματίζει αλλά και μαλακώνει την ψυχή του αναγνώστη με τις όμορφες περιγραφές της. Η λογοτεχνική της πένα παρασέρνει τον αναγνώστη/αναγνώστρια σε όμορφα ταξίδια, αφού οι λέξεις που χρησιμοποιεί, τον/την προκαλούν πολλές φορές να πισωγυρίσει τις σελίδες του. Ο τίτλος του «Με τα φτερά της ελευθερίας», του βάζει φτερά και τον μπολιάζει με θάρρος και αρετή, σπάνια συναισθήματα για εκείνα τα σκοτεινά χρόνια. Την έκδοσή του ανέλαβε η Ελληνοεκδοτική, η οποία και το διανέμει, μέσα από τη θυγατρική της Hashtang.
Το έργο αναφέρεται στις σχέσεις πατέρα και κοριτσιών. Στο μοντέλο διαπαιδαγώγησής τους, στα μέσα του 20ου αιώνα, όπου ξετυλίγεται η υπόθεση του έργου και στα κοινωνικά στερεότυπα της ίδιας εποχής για τον ρόλο των γυναικών στη ζωή. -Το αντίθετο, απ’ ό,τι ίσχυε για τα αγόρια και τους άντρες την ίδια εποχή.-
Πατέρας των τριών κοριτσιών ο Μίλτος. Ένας αγράμματος, μορφωτικά και κοινωνικά, άνθρωπος, μισερωμένος από τον ακατανόητο και ελλειμματικό κόσμο της παιδικής του ηλικίας, σε ρόλο πατριαρχικό. Με σύμμαχο τις ελλείψεις του, ισοσταθμίζει απ’ τη μια τη χολή που έλαβε από τους δικούς του γονείς με τη χολή που σκορπάει στα κορίτσια του. Κι απ’ την άλλη, με τη δύναμη της εξουσίας του, για να τις προστατεύσει, τάχατες, από περίσσιους κόπους κι αρσενικούς ρόλους, τους ψαλιδίζει τα φτερά γειώνοντάς τες με το έτσι θέλω σε ό,τι αυτός θαρρεί θηλυκό φέρσιμο και θηλυκή στάση.(σελ.109)
Μάνα τους, η Κική, δώρο ζωής για τους ηλικιωμένους γονείς της, παγιδεύεται στα δίχτυα της χωρίς όρια αγάπης τους, που αντί να τη βοηθήσει να μεγαλώσει, τη μικραίνει. Μόνο το «πάρε» έμαθε, πώς να δώσει; Τη στιγμή μάλιστα που ο Μίλτος, ο αντικαταστάτης του πατέρα της, της το στέρησε κι αυτό. Τυχαίο γεγονός το ότι όχι μόνο δεν στάθηκε αρωγός στις κόρες της, αλλά τις πολέμησε κιόλας, βάζοντάς τους εμπόδια, σαν να ήθελε να πληρώσουν αυτές για τη δική της κακοτυχία; Έτσι γίνεται η ίδια από θύμα, θύτης!
Τα τρία κορίτσια, η Ευθυμία, η Ευρυδίκη και η Γλυκερία αναγκάζονται να ζήσουν σε ένα σπίτι και μια κοινωνία σφιχτή και στενόμυαλη, γεμάτη από μικρούς δικτατορίσκους και ανεπίγνωστους οπαδούς. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Τα δυο πρώτα καταφέρνουν με τα φτερά τους, τα φτερά της ελευθερίας, να πορευτούν στο μέλλον, ρίχνοντας μαύρη πέτρα πίσω τους! Η μικρότερη, η Γλυκερία, παραιτείται, χωρίς αποτέλεσμα, σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσει την απόγνωση του πατέρα της! Κατέβασε το κεφάλι αυτή και δεν επαναστάτησε. Δέχτηκε την πατριαρχική εξουσία, δίνοντας στον πατέρα της το δικαίωμα, που του αρνήθηκαν οι αδερφές της, να γίνει αυτός ιδιοκτήτης της, προστάτης της, και κυρίως δεσμώτης της. Καθυστερημένα κατάλαβε ότι δεν ήταν Θεός…
Συγκλονιστικές είναι οι σκηνές με το πάθημα της Ευρυδίκης, της δεύτερης αδελφής, την ώρα που πήγαινε να δώσει εξετάσεις στην ιατρική.
Τι είδε, αλήθεια, αυτή και τι η Ευθυμία από πίσω της, εκείνο το χάραμα της πρώτης μέρας των γραπτών εξετάσεων, που την οδήγησε στον κόσμο της τρέλας; Και τι ακολούθησε ίσαμε να γίνει η Ευρυδίκη άξια χειρουργός κι όλοι να την καμαρώνουν;
Ο Μίλτος δεν μπόρεσε τελικά να αποφύγει το ζώο που έκρυβε μέσα του. Κάποια στιγμή αυτό «ξυπνάει» κι εκείνος ντύνεται τα φτερά του γυπαετού και πετάει στο επέκεινα. -Ένα και μοναδικό το βιβλίο που κατάφερε να διαβάσει στη ζωή του, κι αυτό συλλαβιστά. Να ήταν άραγε αυτό το μοιραίο;-
Η Κική λιποτάκτησε μέσα από το Αλτσχάιμερ.
Δυο δεκαετίες περίπου μετά, τελείως απρόσμενα, οι αδερφές σμίγουν.
Πώς τις βρίσκουμε μετά από δυο δεκαετίες;…
Από το βιβλίο δε λείπουν οι πολιτικές αναφορές, όπως τα γεγονότα με τον Σωτήρη Πέτρουλα, οι διαδηλώσεις για την Παιδεία, ο αγνός τότε συνδικαλισμός, οι συγκρούσεις, αλλά και η Αθήνα της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης. Η Αθήνα της αντιπαροχής και του πολιτισμού. Δεν λείπουν και τα πρόσωπα, οι δευτεραγωνιστές, που δένουν τη ροή του μυθιστορήματος. Όπως η γιαγιά Κώσταινα, που μεγάλωσε τα τρία κορίτσια με παραμύθια, που έκρυβαν μέσα τους εξαιρετική σοφία, η δασκάλα, η Μυρτώ, ο αδελφός της, ο Χαράλαμπος, ο Ιάκωβος, ο Μιχάλης, ο Γιώργος, ο μελλοντικός σύντροφος της Ευθυμίας, που της έδωσε τα πάντα και πρώτα από όλα τον σεβασμό του, όπως και ο Γρηγόρης, ο σύντροφος της Ευρυδίκης στην Ευρυδίκη. (Και λέω σύντροφοι γιατί τις στήριξαν στα πιο δύσκολα της ζωής. Ο σύζυγος σημαίνει ζυγός κι αυτός ήταν πέρα από την αντίληψή τους). Ακόμη, γνωρίζουμε την οικογένεια της θείας Κικής που στάθηκε βράχος στα δυο κορίτσια, την ψυχίατρο που βοήθησε την Ευρυδίκη, και τέλος τον μπαρμπα-Κίτσο που έδωσε το ανατρεπτικό τέλος στο μυθιστόρημα.
Ο Ευριπίδης, θέλω να τονίσω, είναι ένα από τα πιο μισερά, δευτερεύοντα, πρόσωπα του μυθιστορήματος, που εντυπώνονται αρνητικά στον αναγνώστη, καθότι προσπάθησε, όντας φίλος των γονιών της Ευθυμίας, να τη βιάσει… Χαρακτηριστικός είναι ο διάλογος της μητέρας της, της Κικής, με την ίδια την Ευθυμία, που θα περιμέναμε να την υποστηρίξει.
Όλοι και όλες επηρέασαν θετικά ή αρνητικά την πορεία των δυο μεγαλύτερων κοριτσιών και βοήθησαν με τον τρόπο τους να ξεδιπλώσουν τα φτερά τους. Φτερά που θυμίζουν τον Ίκαρο, τα πουλιά, την ψυχή που αποζητά να πετάξει. Σύμβολα φυγής, απελευθέρωσης και αυτοπραγμάτωσης. Που τους έδωσαν την ελευθερία χωρίς περιορισμούς με μέλημα το δίκαιο. Την ελευθερία ώστε να απαλλαχτούν από τα στερεότυπα που τους φορτώνει η κοινωνία που τις σφίγγει.
Όσο διαβάζει η κάθε αναγνώστρια κι ο κάθε αναγνώστης το μυθιστόρημα, παρασύρεται σε άλλες εικόνες. Κάνει συνειρμούς με τα δικά της-του βιώματα. Αυτή άλλωστε είναι η επιτυχία ενός μυθιστορήματος. Να βοηθά αυτόν/αυτή που γίνεται παρατηρητής της ιστορίας, να πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Να φέρει μέσα του/της αυτή την ελευθερία. Να πάρει την ελπίδα και τη δύναμη πως κάποτε, αν τολμήσει, θα καταφέρει να δει το φως. Να καταλάβει πως τα κορίτσια δεν γεννήθηκαν για να σκύβουν, πως δεν γεννήθηκαν για να σωπαίνουν. Πως τα χέρια τους δεν φτιάχτηκαν για δεσμά, αλλά για φτερά. Πως δεν είναι γεννημένες για να τις κουμαντάρουν.
Η συγγραφέας έβαλε στις ηρωίδες της φτερά εύθραυστα, αιθέρια, ικανά να σηκώσουν την ψυχή τους πέρα από τα όρια της γης. Όμως, τι συμβαίνει όταν αυτά τα φτερά μεγαλώνουν σε έναν ουρανό βαρυφορτωμένο από πατριαρχικές αντιλήψεις; Όταν η ίδια η φύση της ελευθερίας γίνεται όμηρος ενός κόσμου που επιβάλλει ρόλους, κανόνες και στερεότυπα; Σε έναν ουρανό γεμάτο πατριαρχικές καταιγίδες, η ελευθερία γίνεται το πιο πολύτιμο δώρο και η πιο επίμονη αναζήτηση. Και ίσως το αληθινό νόημα των φτερών της Ελευθερίας δεν είναι απλά το πέταγμα, αλλά η επιμονή να ονειρεύεσαι το πέταγμα. Η αντίσταση στην καταπίεση που επιμένει να κρατά τα φτερά δεμένα. Τα φτερά των ηρωίδων μας που ξεδιπλώθηκαν μπορεί να κουβαλούσαν μέσα τους τα σημάδια των πληγών τους, αλλά έκρυβαν και το θάρρος να ξανασηκωθούν μετά την πτώση.
Η Φωτεινή Μυλωνά- Ραΐδη κατάφερε σ’ αυτό το μυθιστόρημα, άλλοτε με συμβολισμούς και άλλοτε με αλληγορίες να περάσει μέσα από το βιβλίο της, την ελπίδα, τη ζωντάνια, την αμεσότητα, το λογοτεχνικό ταξίδι. Αλλά ήταν και μια γροθιά στο στομάχι. Καλοτάξιδο να είναι!
Βιογραφικό
Η Φωτεινή Μυλωνά-Ραΐδη γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Σπούδασε δασκάλα. Τα πρώτα της βιβλία είναι για παιδιά. Τα πιο πολλά να αφορούν τα παιδιά των πρώτων τριών τάξεων του δημοτικού σχολείου: “Είμαι η Αλίκη”, “Ο Μάριος κι η αλεπουδίτσα του”, (μία σειρά από έξι βιβλία με διαφορετικούς το καθένα τίτλους), “Μου αρέσει να ταξιδεύω”, “Το μαγικό κουμπί”. «Και στην πολιτεία του Αϊ-Βασίλη κρίση;», «Αφρολουλουδένια, του Ήλιου η αγαπημένη!», «Ο κόκορας και το φεγγάρι»
Δύο από αυτά έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς. Το ένα από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και το άλλο από τη Γυναικεία λογοτεχνική συντροφιά, ενώ ένα που έχει επίσης διακριθεί στον διαγωνισμό του Σωματείου Λόγου και Τέχνης «Αλκυονίδες» με έδρα την Κόρινθο και τίτλο, «Όπως οι άγγελοι στον ουρανό» είναι ακόμα ανέκδοτο. Διηγήματά της επίσης έχουν επιλεγεί για τις συλλογές: “Θα ‘θελα τόσα να σου πω, μπαμπά!” και “Ιστορίες που γράφει η ζωή”.
Με τα τρία της νεανικά μυθιστορήματα, “Νέα σελήνη”,”Καλημέρα, θάλασσα!” κι «Έξω απ’ τη χρυσή κορνίζα» προσπάθησε να συντροφέψει τα παιδιά, που τόσο αγάπησε, στο δύσκολο δρόμο της ενηλικίωσής τους.”Η Επιστροφή” είναι το πρώτο της μυθιστόρημα για μεγάλους. Ακολουθούν τα μυθιστορήματα «Δεν είναι τούτο τ’ άδικο», «Κι απόμειναν μονάχα οι λυγμοί».
