1. Τι είναι η Συνθετική ορμόνη, ποιους γυναικείους ρόλους έχεις «ζυμώσει» σ’ αυτά τα 22 επεισόδια και τι συμβολίζει το εξώφυλλο;

Λατρεύω το εξώφυλλο που συνέθεσε η Κλαίρη Σταμάτη με έργο της OlenaPanasovska επειδή συστήνει τη Συνθετική ορμόνη ως κολάζ από χαρακτηριστικά προσώπου και διαφορετικά χρώματα, εκδοχές και πολλαπλότητες. Η Συνθετική ορμόνη είναι μυθιστορηματική βιογραφία μιας γυναίκας η οποία επινοεί εαυτές και πραγματικότητες με κεντρικό θέμα το σώμα ως συγκινησιακό πεδίο.

2. Επανέρχομαι στα 22 επεισόδια του βιβλίου σου. Μέσα από αυτά βλέπουμε τη μεταμόρφωση του θηλυκού που φτάνει μέχρι τη γιαγιά ή είναι ανεξάρτητα το ένα από το άλλο;

Στα 22 επεισόδια του μυθιστορήματος παρακολουθούμε το ταξίδι ενηλικίωσης της αφηγήτριας και κεντρικού χαρακτήρα καθώς αναζητά αισθήσεις και συναισθήματα μέσα από την ενσώματη και βιωμένη εμπειρία. Το θηλυκό μεταμορφώνεται, εξελίσσεται και μένει πάντα το ίδιο.

3. Πώς μυρίζει η αλλαγή; Έχει γεύση η μεταμόρφωση;

Οι αλλαγές έχουν τη μυρωδιά και τη γεύση καθαρού και δροσερού νερού από πηγή.

4. Αν οι ορμόνες μπορούσαν να γράψουν ποίηση μέσα σου, τι είδους στίχους θα διάλεγαν; Ρίμες λεπτής ισορροπίας; Ή ελεύθερους στίχους χωρίς κανόνες, όπως είσαι εσύ;

Γράφουν ρίμες λεπτής και εύθραυστης ισορροπίας..

5. Πόση γενναιότητα και τόλμη πρέπει να έχουν οι γυναίκες συγγραφείς σήμερα, όπως έχουν τα πράγματα στον εκδοτικό χώρο; Πιστεύεις πως το Υπουργείο Πολιτισμού, οι δήμοι, οι θεσμοί στηρίζουν το βιβλίο όσο θα έπρεπε;

Η πολιτική βιβλίου είναι εχθρική και, στην καλύτερη περίπτωση, ελλιπής με μόνη εναλλακτική την «αυτορρύθμιση της αγοράς» που έχει απορρυθμίσει τις ζωές μας. Σε αυτό το πλαίσιο οι γυναίκες συγγραφείς πρέπει να αντέξουν τη δημιουργία σαν δεύτερο ή τρίτο ωράριο.

6. Από τη Μαρτινέγκου μέχρι σήμερα ο δρόμος της γυναικείας γραφής ήταν σπαρμένος με ροδοπέταλα ή με αγκάθια;

Η γυναίκα γράφει με την πλάτη στον τοίχο. «Η αίσθηση ότι γράφεις με την πλάτη στον τοίχο, επειδή είναι επείγον, όχι από επιλογή αλλά επειδή πρέπει, αυτή η αίσθηση της επιβίωσης – από αυτήν είναι φτιαγμένο το ποίημα» γράφει η AudreLorde, μια μαύρη γυναίκα, λεσβία, μητέρα, μια σπουδαία μορφή της φεμινιστικής σκέψης.

7. Υπάρχει γυναικεία γραφή σήμερα; Μήπως έχει ταυτιστεί στο υποσυνείδητο με τη ροζ λογοτεχνία και θέλει δρόμο να αποδείξουμε πως οι γυναίκες συγγραφείς φέρνουν κάτι φρέσκο και δυνατό στην ελληνική λογοτεχνία;

Η λογοτεχνία δεν αποτελεί ένα ουδέτερο πεδίο σε σχέση με τις έμφυλες αντιθέσεις. Ήταν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό χώρος που σφυρηλατεί και αναπαράγει το έμφυλο προνόμιο. Ο ίδιος ο λογοτεχνικός κανόνας διαμορφώθηκε στη βάση ανδρικών κριτηρίων που όρισαν την «καλή» και «κακή» λογοτεχνία, εξοβελίζοντας τη γυναικεία γραφή σε μια διαβάθμιση μειονεξίας. Για παράδειγμα, το έργο της Μαρτινέγκου που έχουμε στα χέρια μας, αποτελείται από όσα γραπτά επέλεξε ο ατάλαντος γιος της. Δεν υπάρχει ανάγκη «αποδείξεων» γιατί η αλυσίδα των γυναικών συγγραφέων έχει λαμπρούς και ατσαλένιους κρίκους. 

8. Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, στις αρχές του Μάη, στην παρουσίαση του βιβλίου, μαζί με τις άλλες τρεις φίλες γυναίκες συγγραφείς των εκδόσεων Καστανιώτη, μίλησες για τη συναισθηματική κατάσταση, για τους βομβαρδισμούς που γίνονται γύρω μας, για την οικονομική ανασφάλεια, για τις δέκα ώρες δουλειάς, για το αν θα πάρεις σύνταξη, και μετά από όλα αυτά, κάτσε και γράφε. Σίγουρα μαζί με όλα αυτά είναι η οικογένεια, το σπίτι, οι διπλές ευθύνες. Η γραφή για σένα είναι εσωτερική ανάγκη ώστε να δημιουργήσεις άμυνες και να αντέξεις τις ανηφόρες;

Η λογοτεχνία ως ανάγνωση και γραφή είναι το εργαλείο να εξηγήσω τον κόσμο, να ξεφύγω από τις αντιφάσεις του και τα αίματα. Έτσι, μπορώ και ζω μέσα σε αυτόν τον κόσμο.

9. Το βιβλίο είναι πέρα για πέρα συμβολικό; Ο αναγνώστης/αναγνώστρια θα βρει μέσα στις σελίδες του το αλάτι, το πέτο της γκρι ρόμπας που κρατά η γιαγιά σφιχτά και κάτι κρύβει από κάτω, το νερό, το σιδερένιο φίμωτρο, το ζυμάρι, το κυπαρίσσι, τα κόλλυβα. Το καθένα από αυτά έχει τον ρόλο του στα 22 επεισόδια;

Η απάντηση ανήκει στην αναγνώστρια και τον αναγνώστη της Συνθετικής ορμόνης. Σ’ ευχαριστώ πολύ για τις επισημάνσεις.

• Πιστεύεις πως ο αναγνώστης, όπως είναι τα γεγονότα σήμερα στον πλανήτη, μπορεί να διαβάσει βιβλία προβληματισμού, σκέψης ή αναζητά τα βιβλία παραλίας όπως τα αποκαλούμε, νομίζοντας πως θα ξεχαστεί από τα προβλήματα;

Στην παραλία έχω διαβάσει πολλά βιβλία, ακόμα και την Αγία γραφή. Ό,τι κι αν διαβάζεις τα προβλήματα δεν σε ξεχνούν. Τα βιβλία είναι αντίβαρο στις εικόνες, στους ήχους και στις βρωμισμένες λέξεις.

• Όπως γράφει το οπισθόφυλλο, η Συνθετική ορμόνη είναι ένα κολάζ από σπασμένες εικόνες και θρυμματισμένες αναμνήσεις. Ποιο ρόλο παίζει η μνήμη μέσα στο βιβλίο και τι χάνουμε ή κερδίζουμε αν θρυμματιστούν οι αναμνήσεις;

Ο κεντρικός χαρακτήρας, η αφηγήτρια ανακαλεί τις κρίσιμες μνήμες που την διαμόρφωσαν και συγκροτεί την ταυτότητά της. 

• Κι ερχόμαστε στη Φωνή της. Είσαι μέλος του συντονιστικού του Δικτύου Γυναικών συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών. Η κοινωνία μιλά χρόνια τώρα, κάποιες φορές απαξιωτικά «Μα πού είναι οι συγγραφείς να μιλήσουν για τα θέματα που μας «καίνε» Οι γυναίκες συγγραφής της Φωνής το έχουν αποδείξει με τις δράσεις τους, πως ζουν μέσα στην κοινωνία, εμπνέονται και αγωνίζονται γι’ αυτή. Έχει εκδοθεί ήδη το πρώτο συλλογικό με διηγήματα, από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Τι άλλο αναμένουμε;

Σύντομα θα εκδοθεί νέος τόμους με 123 φωνές, ποιήματα και μικρά πεζά. Επιπλέον, συμμετέχουμε για τρίτη χρονιά στο Αντιρατσιστικό φεστιβάλ Αθήνας, 4- 6 Ιουλίου και στηρίζουμε επιβιώσασες και οικείους θυμάτων γυναικοκτονίας, με κάθε τρόπο.

Ευχαριστώ Κατερίνα Παπαντωνίου και σου εύχομαι να είναι καλοτάξιδο!

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Ένα οκτάχρονο ψηλαφεί το σώμα του, του λένε είσαι κορίτσι, μεγαλώνει, το εφηβικό στήθος κυοφορεί τη γυναίκα που θα γίνει, τη μητέρα αλλά και τη γιαγιά της, μεγαλώνει κι άλλο και αφηγείται παλιομοδίτικες ιστορίες κάτω από μια καρυδιά, ερωτεύεται σε σουπερμάρκετ, ακρογιαλιές, μπαρ και καλάθια φακίρηδων. Αν και απαγορεύεται η κυκλοφορία, πηδά μέσα στη νύχτα απ’ το μπαλκόνι για να κάνει βόλτες κι ύστερα γράφει ημερολόγια εγκλεισμού, πένθους και ονείρων, πλημμυρισμένα από νερά κι εραστές. Μια βιβλιοθήκη χοροπηδάει απειλητικά προς αυτήν, που θέλει να σκαρφαλώσει σε μια μπιγκόνια ή να κρυφτεί σ’ ένα ντουλάπι, ενώ την ψάχνει μια ντετέκτιβ που είχε γνωρίσει πριν από χρόνια σε διαδήλωση. Παραμονή Ψυχοσάββατου ζυμώνει κόλλυβα και τσακώνεται με το φάντασμα της μητέρας για τις τιμές πώλησης των επίπλων της. Εντέλει, με ένα κόκκινο φως στο χέρι καταβυθίζεται στο σώμα, στον χρόνο, στην πόλη και στη γλώσσα. Μια αυτοτροφοδοτούμενη μυθιστορηματική σπείρα, ένα κολάζ από σπασμένες εικόνες και θρυμματισμένες αναμνήσεις. Το ταξίδι ενηλικίωσης μιας γυναίκας μέσα από διαφορετικές, πραγματικές ή δυνητικές, εκδοχές της, προσωπεία ή μεταμορφώσεις.

Δείγμα:

Δεν θα είσαι εκεί

Με ξένα κλειδιά είχε ανοίξει ξένη πόρτα. Ο δικαστικός επιμελητής Αργύρης Πολυζώης, στο πλαίσιο μιας τυπικής διαδικασίας αποβολής, εισέρχεται σε ένα διαμέρισμα. Στον άδειο χώρο στέκεται εμβρόντητος μπροστά στο θέαμα που αντικρίζει: φωτογραφίες μιας γυναίκας σε αμέτρητες πόζες τον περιβάλλουν, τον κοιτάζουν, τον προκαλούν. Το αλλόκοτο ψηφιδωτό διαταράσσει τη γεμάτη κανόνες και ρυθμίσεις καθημερινότητά του και, βέβαιος ότι πρόκειται για την κάτοικο του διαμερίσματος, την αναζητά. Η αναζήτηση τον παγιδεύει στον αδυσώπητο ίλιγγο του πολλαπλού εαυτού, ενώ η συνάντησή του με την άγνωστη γυναίκα αποδεικνύεται καταλυτική. Στο φόντο η πόλη σε κίνδυνο και ένας χορός από φωνές οικείων ανθρώπων αντιστέκεται στη λήθη

Σκοτεινό ασανσέρ

Κάποιες φορές, καθώς σκύβει να βγάλει τα παπούτσια, νιώθει πως το κεφάλι της φουσκώνει και γεμίζει όλο το δωμάτιο. Τότε βλέπει το πανικόβλητο φάσμα του εαυτού της να βγαίνει στην πόλη. Ψάχνει πυορροούσες φουσκάλες στις άκρες των δρόμων, σε στοές. Ψηλαφεί διαβρωτικά έλκη στις εσοχές κτιρίων, χαμηλά στην Ερμού. Αποφεύγει, όμως, να διασχίζει πλατείες με εκτεταμένο έρπητα… Tρεις γυναίκες από τη δεκαετία του εξήντα μέχρι σήμερα, κινούνται από το Μεταξουργείο μέχρι του Γκύζη, από την Πλάκα μέχρι τη Νεάπολη. Η αστυνομία ζητά πληροφορίες από την Άννα σχετικά με τον Αστρίτ, που θεωρείται εξαφανισμένος, αυτός όμως φιλοξενείται από την ανέραστη Φανή, παλιά γνώριμη της Άννας. Η Ελένη έχει μόλις αποφυλακιστεί και σκοντάφτει πάνω στο μαύρο κουτί του παρελθόντος. Το υποβαθμισμένο κέντρο της πόλης συγκροτεί την αφηγηματική σκηνή. Ανέστιοι, απάτριδες, κλονισμένοι, οργισμένοι, ματαιωμένοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το σκοτεινό ασανσέρ της μνήμης, της μοναξιάς, της βίας, της ωμής πραγματικότητας.

H Κατερίνα Ι. Παπαντωνίου γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται ως δικηγόρος. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δημοσιεύει διηγήματα σε εφημερίδες και περιοδικά από το 2010. Έχει εκδώσει τις νουβέλες Σκοτεινό Ασανσέρ (Τόπος, 2016) και Δεν θα είσαι εκεί (Τόπος, 2019) και έχει συμμετάσχει στους συλλογικούς τόμους H φωνή της (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2023), Φόνος (πολωνική ανθολογία ελληνικών αστυνομικών διηγημάτων, 2022), Ξένο σώμα (2021), Η Αθήνα αύριο (2018), Όλα είναι χάος (2014), Ιστορίες Μπονζάι (2011).Είναι ιδρυτικό μέλος του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών «η φωνή της».”Η συνθετική ορμόνη» εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη.