Η Γη έχει πυρετό – Ένα παιδικό βιβλίο για τη μνήμη της φύσης και την ευθύνη του ανθρώπου
Στο νέο της βιβλίο Η Γη έχει πυρετό (εκδ. Ψυχογιός), η Έλενα Αρτζανίδου επιστρέφει με μια αφήγηση όπου η απλότητα της παιδικής ματιάς συναντά τη βαθύτερη ανησυχία για την ανθρώπινη παρουσία στον κόσμο. Μέσα από το ταξίδι του Οδυσσέα στη Γροιλανδία, η συγγραφέας δεν επιδιώκει απλώς να μιλήσει για την κλιματική αλλαγή, αλλά να καλέσει τον αναγνώστη —παιδί και ενήλικα— σε αναστοχασμό για την οντολογική σχέση του ανθρώπου με τη φύση, τον χρόνο και την ευθύνη απέναντι στο κοινό οίκο του κόσμου.
Ο μικρός Οδυσσέας, παιδί της περιέργειας και της απορίας, ταξιδεύει με την οικογένειά του στα παγωμένα τοπία του βορρά, εκεί όπου η Γη αλλάζει όψη και ο πάγος σπάει με το εκκωφαντικό «κρακ». Αντιμέτωπος με την τήξη των πάγων, ανακαλύπτει τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη ζωή και την καταστροφή, στη γνώση και την ευθύνη. Το ταξίδι του δεν είναι απλώς γεωγραφικό· είναι εσωτερικό, μια διαδρομή από την αθωότητα στη συνειδητοποίηση, από το θαυμασμό στη φροντίδα. Μέσα από το βλέμμα του παιδιού, η Έλενα Αρτζανίδου υφαίνει έναν ύμνο για την ανθρώπινη αφύπνιση απέναντι στη φύση που υποφέρει.
Όταν ο πάγος σπάει με το εκκωφαντικό «κρακ», η συγγραφέας δεν περιγράφει απλώς ένα φυσικό φαινόμενο· καταγράφει την υπαρξιακή ρωγμή της εποχής μας, τη στιγμή όπου ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η φύση δεν είναι αντικείμενο κατοχής, αλλά τόπος συγκατοίκησης. Εκεί, στη λεπτή γραμμή όπου η αθωότητα συναντά τη συνειδητοποίηση, η αφήγηση μεταμορφώνεται σε πράξη μνήμης: υπενθυμίζει ότι ο κόσμος δεν μάς ανήκει, αλλά μάς ανέχεται, μάς εμπιστεύεται και μάς δοκιμάζει.
Η φύση παύει να είναι σκηνικό και αποκτά φωνή, σώμα, εύθραυστη υπόσταση — είναι η ίδια η Γη που πάσχει, που «έχει πυρετό». Η ασθένειά της δεν είναι μόνο περιβαλλοντική, αλλά συμβολική· είναι ο πυρετός μιας ανθρωπότητας που απομακρύνθηκε από τη ρίζα της, από τον ρυθμό της ζωής και το μέτρο της ανάγκης.
Η συγγραφέας χειρίζεται τη γλώσσα με υποδόρια απλότητα. Κάθε λέξη είναι προσεκτικά τοποθετημένη, λειτουργώντας ταυτόχρονα ως εικόνα και σύμβολο. Ο ρυθμός της αφήγησης ακολουθεί την πορεία της σκέψης του παιδιού που μαθαίνει, όχι μέσα από διδαχές, αλλά μέσα από το βίωμα. Η γνώση εδώ δεν επιβάλλεται — αναδύεται, όπως ο ήλιος πάνω από τον πάγο. Είναι γνώση βιωματική, σχεδόν σωκρατική· γνώση που γεννιέται από την απορία και οδηγεί στη φροντίδα.
Το βιβλίο συνοδεύεται από πληροφοριακό και δραστηριoποιητικό υλικό, καθώς και από επίλογο της Ελένης Σβορώνου, υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της WWF Hellas. Η επιλογή αυτή δεν προσθέτει απλώς εγκυρότητα· ενισχύει τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην επιστήμη και τη λογοτεχνία, όπου το συναίσθημα γίνεται φορέας γνώσης και η γνώση αποκτά ηθική διάσταση.
Η Έλενα Αρτζανίδου, με τη γνωστή της ευαισθησία και συνέπεια, δεν επιχειρεί να συγκινήσει· επιχειρεί να καλλιεργήσει μια μορφή οικολογικής συνείδησης που δεν στηρίζεται στον φόβο, αλλά στην ενσυναίσθηση. Η «Γη με πυρετό» δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, αλλά μια ζωντανή οντότητα, στην οποία ο άνθρωπος ανήκει και οφείλει φροντίδα. Μέσα από το βλέμμα του παιδιού, η συγγραφέας ανασυνθέτει το ήθος της ευθύνης — όχι ως υποχρέωση, αλλά ως φυσική στάση ζωής. Η εικονογράφηση, απέριττη και στοχαστική, υπηρετεί τον λόγο χωρίς να τον επισκιάζει, φωτίζοντας τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη φαντασία και στην πραγματικότητα. Έτσι, το βιβλίο κατορθώνει να λειτουργήσει ταυτόχρονα ως αφήγημα, ως παιδαγωγικό εργαλείο και ως στοχασμός για την απώλεια και τη φροντίδα — για εκείνη τη λεπτή στιγμή που το παιδί αντιλαμβάνεται ότι ο κόσμος δεν του ανήκει, αλλά του εμπιστεύεται τη συνέχισή του.
Η Γη έχει πυρετό είναι, τελικά, μια παιδαγωγική αλληγορία για τη συνείδηση της κοινής μας μοίρας. Με λόγο διαυγή, η Έλενα Αρτζανίδου μας υπενθυμίζει ότι η αγάπη για τη φύση δεν είναι ρομαντισμός, αλλά μορφή γνώσης· και ότι το παιδικό βλέμμα, όταν καλλιεργείται με φροντίδα, μπορεί να γίνει η πιο ελπιδοφόρα δύναμη αλλαγής.
