Τα σκληρά έργα απαιτούν γερά στομάχια, αλλά τα κλονισμένα νεύρα γυρεύουν την ομοιοπαθητική τους θεραπεία. Και πού αλλού θα την βρουν, αν όχι στο θέατρο και μάλιστα στο ποιοτικό, στο καλό θέατρο, που οι επιλογές των έμπειρων θεατρανθρώπων είναι εγγύηση σοβαρότητας και ουσίας;
Πήγα λοιπόν σίγουρος για το αποτέλεσμα στο θέατρο Μικρό Broadway – Αίθουσα Μάνος Κατράκης, σε μια ειδική εκδήλωση που έλαβε χώρα το περασμένο Σάββατο 21 Ιανουαρίου τού σωτηρίου έτους 2023.
https://www.efsyn.gr/nisides/375385_i-politistiki-atzenta-tis-ebdomadas-21-28012023
Στο τέλος εκείνης της παράστασης, κριτικοί, καλλιτέχνες και κοινό συζητήσαμε μέχρι πρωίας (με ένα κρασί και πάνω – κυριολεκτικά – από χειροποίητες νοστιμιές τού πολυτάλαντου Ζαχαρία Ρόχα)… συζητήσαμε τόσο για το παρόν, όσο και το παρελθόν όπως προβάλλεται στο μέλλον τής θεατρικής πράξης.
Το κοινό-στόχος (ελληνιστί: target-group) αυτής της πραγματικά συναρπαστικής γοργής παράστασης που σου κόβει την ανάσα, είναι βεβαίως, εκτός από τους συνήθεις φανατικούς επαρκείς θεατές και ο μέσος άνθρωπος που έχει κακοπάθει και νιώθει φυλακισμένος στον γάμο του. Στο τέλος τής παράστασης, κι αφού έρθει αντιμέτωπος με ετούτα τα τερατώδη, ανενδοίαστα, αμετανόητα, αμείλικτα δραματικά πρόσωπα (έτσι ακριβώς όπως τα έγραψε ο Σκανδιναβός «Ευριπίδης», κι εκείνος «γιος της δούλας»), κάθε νοήμων θεατής νιώθει συμφιλιωμένος με τον εαυτό του και με το ταίρι του, ακόμα κι αν δεν αναφωνήσει «στεντορεία τη φωνή»: «είμαστε καλά και δεν το ξέρουμε!!!».
Παραστατικότατη, γοργή, διαλογιστική η σκηνοθεσία.
Ιδιοφυής η χρήση τριών εικαστικών έργων τού πολυμήχανου καλλιτέχνη Kreuz, που εικονοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τις διαφορετικές φάσεις ενός αδιέξοδου γάμου, αλλά μιας τελεσφόρας σκηνικής πράξης.
Η όλη αίσθηση που δίνει η αριστοτελική «όψις» αυτής της παράστασης είναι μια γυάλα, σφραγισμένης, χωρίς έξοδο κινδύνου. Αυτό το σπιτικό, σαν πύργος απομονωμένος ανάμεσα από θηρία, ξωτικά, στοιχεία και αιμοβόρα, εκδικητικά πνεύματα, συνιστά ένα είδος Κόλασης, ένα «κλειστό σύστημα» δυστοπίας, που μήτε καν ο θάνατος δεν λυτρώνει τούς ομήρους μιας συνθήκης σχεδόν προπατορικής.
Βεβαίως, χωρίς ίχνος θρησκειολογικής μεταφοράς, η ανιμιστική μεταφυσική και ένα είδος πρωτογονικού διονυσιασμού, παγανιστικού σχεδόν, προχριστιανικού, προμονοθεϊστικού ακόμη, συνέχει πρόσωπα κι αντικείμενα αξεδιάλυτα σε ένα σύμπαν δαιμονικό που λειτουργεί σαν αμείλικτη, αποτρόπαιη μηχανή, σαν μηχανισμός προγραμματισμός να εκραγεί ούτως ή άλλως.
Η φωτιά, σύμβολο εξαγνισμού, κυριολεκτική, όπως και στους ιψενικούς «Βρικόλακες» επέχει θέσιν δυτικοευρωπαϊκού Καθαρτηρίου, όμως ο μόνος που λυτρώνεται είναι ο θεατής. Αυτό το βίωμα (ας αποτέλεσμα διαδοχής κατακλυσμιαίων συναισθημάτων) προσιδιάζει με την αριστοτελικήν κάθαρσιν, όμως εδώ η ειδολογική διαφορά είναι σαφής και προφανής και δεν μας επιτρέπει να κατατάξουμε ετούτο το «αστικό δράμα» στην κατηγορία «τραγωδία» (ούτε αρχαία μήτε νέα), αφού απουσιάζει «η μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας».
Εδώ κανείς δεν κάνει τίποτα το ηρωϊκό: απαξάπαντες κι απαξάπασαι συνωμοτούν, συμπράττουν, διαπράττουν, συμμάχονται, αντιμάχονται τους ίδιους τους εαυτούς τους σε ένα τρομακτικό παιχνίδι που δεν έχει τέλος, αφού το μίσος/νείκος αποδεικνύεται ισχυρότερη κοσμική δύναμις από τον έρωτα, την φιλότητα… Η Αγάπη εξαιρείται αφού δεν μπαίνει στην εργαλειοθήκη τής στριντμπεργκικής ποιητικής. Μονάχα η τρυφερότητα, υπολανθάνουσα κι ελλείπουσα σκάει μύτη κάποια στιγμή ανάμεσα στις ζοφερές σκιές.
Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ, μεγάλος δραματικός ποιητής τού εικοστού αιώνα, που αναλώθηκε στο αγεφύρωτο μίσος μεταξύ ανδρός και γυναικός, στο νεκροκρέβατό του απεφάνθη εν τέλει: «δεν υπάρχει τίποτα το προσωπικό».
Φυσικά και δεν υπάρχει. Αν λάβουμε υπόψη μας πως όλη ο κόσμος είναι ένα θέατρο, η ζωή ένα θεατρικός κι εμείς παίζουμε ρόλους που αναλαμβάνουμε ή μας έχουν ανατεθεί, τότε φυσικά και δεν πρέπει να παίρνουμε τόσο σοβαρά, τόσο προσωπικά, τόσο βασανιστικά, το κάθε τι…
Η καλοδουλεμένη παράσταση με τους εξαίρετους ηθοποιούς μάς βοηθά να κινηθούμε ψυχοσωματικά προς αυτόν τον σωτήριο σκοπό.
ΜΗΝ ΤΟ ΧΑΣΕΤΕ. ΘΑ ΤΟ ΈΒΛΕΠΑ ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΞΑΝΑ μέχρι να εμπεδώσω τις υπέροχες ατάκες που ξεστομίζουν οι στοχαστικοί ήρωες ενός απίστευτα στυγνού διανοητή. Αλλά εδώ, στο στοιχείο αυτό έγκειται και η γοητεία αυτού του παραστασιακού θαύματος…
Μετά Λόγου Γνώσεως,
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασιολόγος και κριτικός
https://konstantinosbouras.gr
