για να αισθανθώ, κάτω από τη γη υγρή απ’ τους χυμούς μου,
ότι ένα λουλούδι μού μεγαλώνει το στήθος σπάζοντάς μου,
ένα λουλούδι, και να πω: Αυτό το λουλούδι,
για εσάς.
Ένα ποίημα αγάπης
Δεν ξέρω. Το αγνοώ.
Δεν γνωρίζω όλο το διάστημα που πέρασε
δίχως να την ξανασυναντήσω,
Ένας αιώνας ίσως; Μπορεί.
Μπορεί λίγο λιγότερο: ενενήντα εννιά χρόνια.
Ή ένας μήνας; Θα μπορούσε να ’ναι. Με κάθε τρόπο,
ένα διάστημα μεγάλο, μεγάλο, μεγάλο.
Εν τέλει, σαν ένα ρόδο απρόσμενο,
αιφνίδιο λαμπιόνι τρεμοπαίζοντας,
η είδηση.
Να μάθω ξαφνικά
πως θα την έβλεπα ξανά, πως θα την είχα
κοντά, απτή, αληθινή, όπως στα όνειρα.
Τι έκρηξη συγκρατημένη!
Τι κεραυνός βουβός
κυλώντας μου στις φλέβες,
ξεσπώντας εκεί πάνω
κάτω απ’ το αίμα μου, σε μια
νυχτερινή καταιγίδα!
Και η συνάντηση, στη συνέχεια; Kαι ο τρόπος
που χαιρετηθήκαμε, έτσι που
κανείς να μην καταλάβει
επειδή αυτός είναι ο αποκλειστικά δικός μας τρόπος;
Ένα άγγιγμα μόλις, μια επαφή ηλεκτρισμένη,
μια χειραψία συνωμοτική, μια ματιά,
ένα φτερούγισμα της καρδιάς
ουρλιάζοντας, αλυχτώντας με σιωπηλή φωνή.
Μετά
(ήδη το ξέρετε από τα δεκαπέντε)
αυτό το φτερούγισμα των φυλακισμένων λέξεων,
λέξεις ματιών χαμηλωμένων,
μεταμέλειας,
ανάμεσα σε μάρτυρες εχθρικούς
Ακόμα
μια αγάπη από «σας αγαπώ»,
από «εσείς», από «πολύ θα ήθελα,
μα είναι αδύνατον…» Από «δεν μπορούμε,
όχι, σκεφτείτε το καλύτερα…»
Είναι μια αγάπη έτσι,
μια αβυσσώδης αγάπη την άνοιξη,
ευγενής, θαλπερή, ευτυχής, μοιραία.
Ο αποχαιρετισμός, μετά,
κοινότοπος,
στo πλήθος των φίλων.
Να την βλέπω να φεύγει και να την αγαπώ όσο ποτέ˙
να την ακολουθώ με τα μάτια,
και χωρίς μάτια πια βλέποντάς την μακριά,
εκεί μακριά, και ακόμα να την ακολουθώ
πιο μακριά ακόμα,
φτιαγμένη από νύχτα,
από δαγκωματιά, φιλί, αυπνία,
δηλητήριο, έκσταση, θάνατο…
Φτιαγμένη
από αυτό το γνωστό υλικό
που πλάθουμε ένα αστέρι.
Ο συγγραφέας, ποιητής και πολιτικός ακτιβιστής Χόρχε Νικολάς Γκιλιέν γεννήθηκε στο Καμαγουέι της Κούβας το 1902 και πέθανε στην Αβάνα το 1989. Για το έργο του, συνδεδεμένο με τις αφροκουβανικές παραδόσεις, θεωρείται ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος της επονομαζόμενης «μαύρης ποίησης» («poesía negra») της Κεντρικής Αμερικής και μία από τις κυρίαρχες φιγούρες της κουλτούρας του νησιού.
Το ταλέντο του για την δημοσιογραφία το κληρονόμησε από τον πατέρα του, τον οποίο έχασε κατά την εφηβεία του. Το γεγονός αυτό έφερε την οικογένειά του σε δεινή οικονομική κατάσταση, αλλά το ψηλό μορφωτικό επίπεδο της βοήθησε στο να μην επηρεαστεί στο παραμικρό η καλλιτεχνική πορεία του. Ήδη στα δεκαοκτώ του θα δημοσίευε τα πρώτα του ποιήματα σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Λίγο αργότερα έγραψε μια ποιητική συλλογή με τον τίτλο Εγκέφαλος και καρδιά, η οποία έπρεπε να περιμένει πάνω από πενήντα χρόνια για να δημοσιευτεί.
Όπως πολλοί άλλοι ποιητές ξεκίνησε σπουδές στη Νομική, αλλά το εκπαιδευτικό σύστημα δεν του άρεσε και τις εγκατέλειψε. Η λογοτεχνική δραστηριότητα του ποιητή εγγράφεται στην επονομαζόμενη ρεαλιστική γραμμή των κουβανικών αβάν γκαρντ ρευμάτων και ιδίως της «μαύρης ποίησης» που ξεκίνησε γύρω στο 1930 στις Αντίλλες.
Το ποιητικό του έργο περιλαμβάνει πάνω από δυο δεκάδες βιβλία, εκδοθέντα κυρίως το δεύτερο μισό του 20ού αι., μέσα στα οποία περιλαμβάνονται τα Ποιήματα σε τέσσερις αγωνίες και μια ελπίδα, μια καταγγελία εναντίον της βαρβαρότητας του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου και τη δολοφονία του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, το Έχω και τα Ποιήματα αγάπης, ανάμεσα σε πολλά άλλα.
Η Βάσω Χρηστάκου είναι ιατρός, πρόσφατα αριστούχος απόφοιτος της ισπανικής φιλολογιας και μεταφράστρια ισπανόφωνης λογοτεχνίας.
