Η Πέρσα Κουμούτση είναι συγγραφέας και βραβευμένη μεταφράστρια λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στο Κάιρο και ήρθε στην Ελλάδα αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του Αιγυπτιακού Πανεπιστημίου του Καΐρου. Από το 1993 ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη λογοτεχνική μετάφραση από τα αραβικά και τα αγγλικά. Εκτός από έργα αγγλόφωνων συγγραφέων, έχει μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Αιγύπτιου νομπελίστα λογοτέχνη Ναγκίμπ Μαχφούζ, καθώς και έργα άλλων σημαντικών Αράβων δημιουργών. Το 2001, τιμήθηκε για το σύνολο των μεταφράσεών της με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη, ενώ το αιγυπτιακό κράτος την έχει βραβεύσει δύο φορές για τη συνεισφορά της στα γράμματα.
Έχει λάβει Ειδική Διάκριση από το Τμήμα Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αλ Αζχάρ ενώ έργα της έχουν μεταφραστεί στην αραβική γλώσσα.
Μας μιλάει για τη βραβευμένη «Ανθολογία Σύγχρονης Αραβικής Ποίησης» που κυκλοφορεί σε δεύτερη εμπλουτισμένη έκδοση από τις εκδόσεις ΑΩ. Πρόκειται για ποίηση ρεαλιστική, συμβολική , καταγγελτική μα πάνω από όλα κατανοητή σε άμεση γλώσσα και αξίζει να αναφέρουμε ότι η μετάφραση έγινε απευθείας από το πρωτότυπο.
-Με την κυκλοφορία της, η Σύγχρονη Αραβική Ποίηση απέσπασε επαινετικά σχόλια και βραβεία. Τι ήταν αυτό που σας κέντρισε για να μεταφράσετε 40 και 1 Άραβες ποιητές Άραβες, ανάμεσα στους και αρκετές γυναίκες;
Ο Αραβικός κόσμος είναι ένας κόσμος με τον οποίο ασχολούμαι εδώ και 30 χρόνια, τον γνωρίζω δε από τα γεννοφάσκια μου, αφού γεννήθηκα και έζησα τα σημαντικότερα χρόνια της ζωής μου σε έδαφος αραβικό και δεν έχω σταματήσει να τον διερευνώ διαρκώς. Μου ασκεί απίστευτη γοητεία, θαυμάζω εξαιρετικά τον πολιτισμό του σε όλες τις ιστορικές περιόδους και εκφάνσεις του και κυρίως τη λογοτεχνία του με την οποία ασχολούμαι επαγγελματικά και επισταμένα για τρεις τουλάχιστον δεκαετίες. Και είναι ένας κόσμος που, παρά τη γεωγραφική του εγγύτητα , παραμένει άγνωστος στους περισσότερους από εμάς. Κυρίως μετά το Συριακό ζήτημα και την έλευση χιλιάδων προσφύγων στην Ελλάδα, γεγονότα και εικόνες που παρακολουθήσαμε με δέος στους δέκτες μας- ένιωσα την ανάγκη να φέρω τον Έλληνα αναγνώστη πιο κοντά στον κόσμο αυτό. έτσι άρχισα να μεταφράζω ποιήματα, αρχικά ποιήματα που είχαν να κάνουν με το μείζον αυτό ζήτημα της προσφυγιάς και έπειτα αντιπροσωπευτικά των εξελίξεων που έλαβαν χώρα κυρίως μετά την Αραβική Άνοιξη . όσο μετέφραζα, τόσο διαπίστωνα η ίδια την ομορφιά που κρύβει η σύγχρονη αραβική ποίηση για την οποία επαναλαμβάνω ελάχιστα γνωρίζαμε έως αυτήν την πρώτη έκδοση. Η ανθολογία πέτυχε, ακριβώς διότι αποτελεί πιστή και ευρεία αναπαράσταση του αραβικού κόσμου με όλους τους προβληματισμούς και τα φλέγοντα ζητήματα που τον απασχολεί. Επίσης, λόγω της ποικιλομορφίας και της ευρύτητας των θεμάτων και των φωνών που συμπεριλαμβάνονται και που εκφράζονται από διαφορετικές γενιές ποιητών, αποτελεί πλέον βιβλίο αναφοράς και έναν εμπεριστατωμένο οδηγό εισαγωγής στη Σύγχρονη Αραβική ποίηση.. επέλεξα δε λιγότερες, γυναίκες, διότι είχα σκοπό, και τελικά ολοκλήρωσα, μια νέα ανθολογία Γυναικών, αφιερωμένη αποκλειστικά στη Γυναίκα.
– Πόσο επηρεάστηκε η νέα γενιά ποιητών από τις εξορίες , τη χειραφέτηση της γυναίκας , το δικαίωμα στην μάθηση και τη μετανάστευση; Είναι αυτές οι εμπειρίες που συνετέλεσαν στην ελευθερία της έκφρασης ;
Φυσικά. Η νέα γενιά αφήνει πίσω της τις προκαταλήψεις, τον συντηρητισμό του παρελθόντος και στοχεύει πλέον σε μια ποίηση πιο οικουμενική που συνδιαλέγεται πλέον με την ποίηση των Δυτικών με ό, τι αυτό συνεπάγεται. Συνάμα είναι ποίηση που αποτυπώνει και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός τόπου (τόπων) και σύγχρονα θέματα όπως η προσφυγιά, η μετανάστευση, η αποξένωση, ο φόβος η αλλοτρίωση, και η επιθυμία για ελευθερία και εκδημοκρατισμό κλπ. όλα αυτά είναι κυρίαρχα στην ίδια αυτή ποίηση, που χωρίς να αφήνει πίσω της την παράδοση αιώνων που τη χαρακτηρίζει, στοχεύει πλέον σε ένα πλατύτερο κοινό- εντός και εκτός των συνόρων της… Γενικότερα η νέα γενιά είναι πιο τολμηρή, τείνει να μιλά για όλα ευθαρσώς και χωρίς αυτολογοκρισία.
-Παρατηρούμε ότι η σύγχρονη Αραβική ποίηση τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί και έχει γίνει πιο προσιτή στον Δυτικό αναγνώστη. Ποιο στοιχείο θεωρείτε ότι της έδωσε την ώθηση;Η απλότητα των εκφραστικών της μέσων, η γλώσσα δηλαδή έγινε πιο απλή και πιο ανεπιτήδευτη, παλαιότερα η γλώσσας ήταν εξαιρετικά λόγια και συχνά επιτηδευμένη και «φορτωμένη» με σκοπό να εντυπωσιάσει, κάτι που ξένιζε τον «ξένο» αναγνώστη. Τώρα οι ποιητές εκφράζονται πολύ πιο απλά, πιο άμεσα και εξίσου ποιητικά, βεβαίως. Εξάλλου υπάρχουν επιρροές από διάφορες άλλες σχολές, όπως επίσης κι από τη δική μας ποίηση. Θα βρείτε για παράδειγμα τα «Καβαφογενή» ποιήματα στη συλλογή, ποιήματα δηλαδή που είναι επηρεασμένα από την ποίηση του Καβάφη, ή ποιήματα που θυμίσουν Φροστ, Ρίλκε ή Γκαίτε κλπ. Επίσης θα ήθελα να σημειώσω εδώ ότι η μετάφραση από το πρωτότυπο και όχι ενδιάμεση γλώσσα, όπως συχνάσυμβαίνει στην Ελλάδα, έχει βοηθήσει καλύτερα στη πρόσληψη της αραβικής ποίησης.
-Πόσο καλά γνωρίζουν οι Έλληνες αναγνώστες την αραβική ποίηση και γενικότερα την αραβική λογοτεχνία; Έχει κοινά η ελληνική ποίηση με την αραβική;
Δεν γνωρίζουμε πολλά, όπως ανέφερα υπάρχει προκατάληψη απέναντι στη λογοτεχνία της Ανατολής, κάποιοι μάλιστα τη θεωρούν υποδεέστερης εκείνης των Δυτικών. Δεν συμφωνώ. Αντιθέτως, διαθέτει όλες τις αρετές της ποίησης των Δυτικών μαζί με εκείνες της μαγικής Ανατολής. Είναι λοιπόν μια πολύ πλούσια και πολύπλευρη λογοτεχνία. Πάντως, εκείνοι που την παρακολουθούν πιο στενά, δεν μπορούν παρά να τη θαυμάσουν. Όσο για την ποίηση, μπορώ να πω χωρίς καμία απολύτως επιφύλαξη, ότι η ανθολογία αυτή είναι ανάμεσα στις λίγες που κυκλοφορούν στην Ευρώπη. δεν είναι εύκολη η αποτύπωση, τόσο διαφορετικών φωνών και γενεών σε ένα βιβλίο. Απαιτεί μεγάλη έρευνα, τολμώ να πω μαστοριά και βέβαια επιμονή να μεταφέρεις ικανοποιητικά και πιστά τόσα ποιήματα (κοντά 200) στο χαρτί. Όσο για τα κοινά της στοιχεία θα σας απαντούσα πολύ απλά, ότι εφόσον η λογοτεχνία γενικότερα είναι ανθρωποκεντρική, ασχολείται δηλαδή με τον Άνθρωπο , τότε δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
-Στην φροντισμένη έκδοση δώσατε μεγαλύτερη έκταση στην αιγυπτιακή ποίηση, είναι αντιπροσωπευτική των αλλαγών που έγιναν;
Ναι, σε ένα βαθμό ισχύουν αυτά, και νομίζω ότι ο πρόλογος μου εξηγεί επ’ ακριβώς πως επέδρασε η Αιγυπτιακή λογοτεχνία από την αρχαιότητα ως σήμερα στη λογοτεχνία των Αράβων, και πως εν γένει παραμένει πρόδρομος και πρότυπο για τα άλλα αραβικά έθνη. Αλλά συνέβη επίσης και λόγω της γνωριμίας μου και της ιδιαίτερης αγάπης που τρέψω για την Αιγυπτιακή κουλτούρα και τη λογοτεχνία της από τα φοιτητικά κιόλας χρόνια μου και τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο του Καΐρου…
