You are currently viewing Κούλα Αδαλόγλου  Μια εσωτερική καθημερινότητα, εκτάκτου ανάγκης:     Βαγγέλης Αλεξόπουλος, Σκηνές καθημερινότητας του κόμη Αλέξιου Ντε Λα Βέγα,  εκδ. Οδός Πανός, 2019  επιμέλεια: Διώνη Δημητριάδου  σχεδιασμός εξωφύλλου: Στράτος Φουντούλης   

Κούλα Αδαλόγλου Μια εσωτερική καθημερινότητα, εκτάκτου ανάγκης:   Βαγγέλης Αλεξόπουλος, Σκηνές καθημερινότητας του κόμη Αλέξιου Ντε Λα Βέγα, εκδ. Οδός Πανός, 2019 επιμέλεια: Διώνη Δημητριάδου σχεδιασμός εξωφύλλου: Στράτος Φουντούλης  

 Θεωρώ πως με τις λέξεις παίζεται όλο το παιχνίδι στην ποίησή του Βαγγέλη Αλεξόπουλου. Θα μου πείτε, έτσι συμβαίνει στα ποιήματα, πάντα. Εννοώ πως αυτές σηκώνουν το βάρος για τις πλατιές διαδρομές και τις συνδηλώσεις, για τις ανατροπές.  Με την ουσία τους, την προσεκτική επιλογή τους, τη λειτουργικότητά τους. Χωρίς εκφραστικά πυροτεχνήματα.

            Η συλλογή χωρίζεται σε τρεις ενότητες: «Σκηνές τυπικής καθημερινότητας», «Σκηνές φυσικής ιστορίας» και «Αμαρτωλές σκηνές». Ανοίγει με την Εισαγωγή και τη «Mare meum», ένα εκτεταμένο διφωνικό ποίημα, όπου ακούγονται οι δύο τόνοι της γραφής, διακρίνονται με ορθά και πλάγια γράμματα. Η συλλογή κλείνει με τον «Επίλογο», που τον απαρτίζουν δύο ποιήματα και ένα αινιγματικό «ΥΓ:», το οποίο παραμένει κενό, παρ’ όλες τις δύο τελείες. Ένα ΥΓ σε αναμονή.

Να σημειωθεί ότι η διαίρεση σε ενότητες, με Εισαγωγή και Επίλογο, εμφανίζεται και στις δύο προηγούμενες συλλογές του Αλεξόπουλου ( Η Πλατεία των Ταύρων, και Ο Αρχίλοχος έπεσε από τη Σελήνη με αλεξίπτωτο στην πόλη, εκδ. Οδός Πανός, 2017 και 2018 αντίστοιχα). Το αινιγματικό κενό ΥΓ στην πρόσφατη συλλογή ίσως έρχεται να αμφισβητήσει, να υπονομεύσει ενδεχομένως, την αυστηρή δομή, ανοίγοντας μια προοπτική μελλοντικής αρχής.

            Χώρος σκηνικού στην παρούσα συλλογή είναι το αστικό τοπίο, με λίγη αναφορά στο πράσινο. Οι αναφορές στον εξω-αστικό χώρο γίνονται κυρίως σαν συνειρμοί, με ονειρικές-φανταστικές προεκτάσεις. Με ποιητές, με γάτες αλλά και με – κακούς ή καλούς – λύκους.

Όταν ξαπλώνω, η γάτα μου/ πηδάει και προσγειώνεται στο στήθος μου/ Γουργουρίζοντας γλείφει το πρόσωπό μου/ δαγκώνει τα γένια μου/ Μετά αποκοιμιέται πάνω μου/ Όταν βαραίνει η αναπνοή της και επιταχύνεται/ Ονειρεύεται/ τις αντιλόπες στη σαβάνα/ κομματιασμένες σάρκες αχνιστές/ και αίματα

(«Φυσική ιστορία Ι», σ. 32)

Επίσης:

Οι λύκοι είναι οι καλύτεροι φίλοι του ποιητή/ έρχονται και τρίβονται στα πόδια του με αγάπη/ Όχι όπως οι γάτες/ που ζητιανεύουν λιχουδιές/ ενώ είναι χορτάτες

(«Λένε πολλά ψέματα για τους λύκους», σ. 40)

Και

Οι ποιητές είναι/ οι χειρότερες περιπτώσεις/ κανείς θεραπευτής δεν τις αναλαμβάνει/ […] Όταν παντρεύεσαι / γάτες, σκύλους, φαντάσματα/ έχεις για φίλους μικρούς κήπους/ κονσέρβες μπύρα και οφθαλμαπάτες/  Κανείς δεν αναλαμβάνει

(«Οι εξαρτήσεις», σ. 25)

            Το χιούμορ, όταν παρεισφρέει, μαύρο. Άλλοτε για να ελαφρύνει μια περιγραφή, άλλοτε για να της προσδώσει μεγαλύτερη, υπαινικτική τραγικότητα.

            Το ίδιο το έργο δηλώνεται στο εσώφυλλο ως θεατρικής υφής: «Σε μία πράξη και πέντε σκηνές». Ως σκηνές ορίζονται οι ενότητες του βιβλίου, όπως προαναφέρθηκαν. Κάποτε υπάρχουν σκηνικές οδηγίες.

            Τα αποσπάσματα που παρεμβάλλονται με πλάγια γραφή μπορούν να «διαβάζονται» χωριστά και συνεχόμενα, με χαμηλότερη φωνή – ή με δεύτερη φωνή. Πάντως, τα ποιήματα ούτως ή άλλως παραπέμπουν σε μονολόγους, από ένα ή περισσότερα ποιητικά υποκείμενα.

Ένα σημείο στο οποίο στέκεται ο αναγνώστης είναι ο τίτλος του βιβλίου.  Ποιος είναι ο κόμης Αλέξιος ντε λα Βέγα; Πώς δένει το όνομα με το υπόλοιπο ύφος του κειμένου;

Ο κόμης Αλέξιος ντε λα Βέγα εμφανίζεται για πρώτη φορά στην προηγούμενη ποιητική συλλογή του Βαγγέλη Αλεξόπουλου Ο Αρχίλοχος έπεσε από τη Σελήνη με αλεξίπτωτο στην πόλη.  Συγκεκριμένα, στο ποίημα «Ο ψαράς», στο οποίο αποτελεί και  βασική αναφορά του ποιητικού υποκειμένου:

Ο κόμης Αλέξιος ντε λα Βέγα/ επιχειρηματίας, αλχημιστής και ποιητής/ τα τελευταία χρόνια ψαρεύει για να ζήσει/ στα βρώμικα νερά του ποταμού Χαϊντίν […]

Μα σήμερα η τύχη χαμογέλασε/ ανέβασε έναν θάνατο, με την κοιλιά γεμάτη/ καρύδια, μέλι, σουσάμι, δάκρυα, κρασί και/ σφηνωμένο –/ ανάμεσα στα δόντια –/ ένα γράμμα, με τα χαιρετίσματα/ του πεθαμένου του πατέρα (σ. 45)

Το επίσης ενδιαφέρον είναι ότι το προηγούμενο ποίημα στην ίδια συλλογή  ονομάζεται «Ασκήσεις καθημερινότητας» (σ. 44). Να, λοιπόν, τα δύο ποιήματα μαζί, δίνουν το στίγμα στην επόμενη συλλογή (Σκηνές καθημερινότητας του κόμη Αλέξιου Ντε Λα Βέγα) και αποτελούν έναν ισχυρό αρμό στην ανάγνωσή της.

Ο κόμης Αλέξιος ντε λα Βέγα είναι ένα επαναλαμβανόμενο πρόσωπο, συνεπώς αποτελεί περσόνα του ποιητικού υποκειμένου, πιθανότατα και του συγγραφέα. Στον νου μας έρχεται ο Φερνάντο Πεσσόα με τους ετερώνυμους- περσόνες του – αναφέρεται ως μότο στο ποίημα «Νυχτερινή σκηνή», σ. 21, στην πρόσφατη συλλογή του Αλεξόπουλου:

Το μοναδικό βαθύτερο νόημα των πραγμάτων είναι ότι δεν έχουν κανένα βαθύτερο νόημα, Fernando Antonio Nogueira de Seabra Pessoa

Η συγκεκριμένη ταυτότητα εξασφαλίζει στο ποιητικό υποκείμενο μια οπτική γωνία να μιλήσει για όλα όσα επιθυμεί και να ανατρέψει όσα θέλει από κάποια απόσταση, κάπως τη θέαση από πάνω, χωρίς έντονη συναισθηματική εμπλοκή. Μια καθημερινότητα γεμάτη σκορπιούς, γάτες, λύκους και άλλα θηρία αλλά και ποικίλους εφιάλτες.

             Η καθημερινότητα του Βαγγέλη Αλεξόπουλου είναι μια εσωτερική καθημερινότητα. Το ποιητικό υποκείμενο ανατρέπει την εξωτερική. Την αποδομεί και την ανασυνθέτει με στοιχεία του ονείρου και του φανταστικού. Έτσι φθάνει να μιλήσει για έναν ευαίσθητο, προβληματισμένο εσωτερικό κόσμο που με αίσθηση κινδύνου βιώνει όσα συμβαίνουν. Εσωτερική αίσθηση εκτάκτου ανάγκης. Με έμφαση στον κόσμο του ποιητή. Το ποιητικό υποκείμενο εκφράζεται νηφάλια, άλλη μια αντίθεση. Σαν μια δεδομένη κατάσταση. Το σκοτεινό περιγράφεται με γλώσσα ελεγχόμενη.

            Όπως η μικρόσωμη μιγάδα κοπέλα που κρατά ένα γάντζο στο χέρι και βγάζει από τον κάδο απορριμμάτων, μεταξύ άλλων, το καμένο από τις ναπάλμ κορίτσι του Βιετνάμ/ τα κομμένα μέλη των παιδιών της Συρίας/ […] τη λ΄ ραψωδία της Οδύσσειας του Ομήρου/ τα μοντερνιστικά ποιήματα του T.S. Eliot («Πεθαίνοντας και τραγουδώντας στις γειτονιές της Αθήνας», σ. 53)

Αλλά κρατάει τελικά σπασμένα μπουκάλια και οξειδωμένα σίδερα, για να εισπράξει λίγα σεντς του ευρώ.

            Και ας προσεχθεί η ανατροπή, όπου ο Θεός ζητάει βοήθεια από τους ανθρώπους τα καλοκαίρια, απογεύματα, κάπου μεταξύ οκτώ και εννέα η ώρα, αλλά δεν του τη δίνουν, σε συνδυασμό και με τον τίτλο του ποιήματος «Ο χειμώνας είναι μια άλλη ιστορία», σ. 55.

            Μια ιδιαίτερη διακειμενικότητα διατρέχει τη συλλογή, από τα μότο των ποιημάτων ως τις εσωτερικές αναφορές στα ποιήματα. Καρούζος, Ρεμπώ, Μαγιακόφσκι, Φρόιντ, Πεσσόα, Μπουκόφσκι, Χόκινγκ, Όμηρος, Τ.Σ. Έλιοτ, Πράξεις των Αποστόλων, Κακναβάτος, Δημητριάδου. Άλλοτε με εισαγωγικά αποσπάσματα από το έργο τους άλλοτε με αναφορές του ποιητικού υποκειμένου που προσδίδουν νέες διαστάσεις-ερμηνείες στο ποίημα. Λειτουργική διακειμενικότητα.

Παράλληλα, δύο εισαγωγικές διευκρινίσεις που θα μπορούσαν να δοθούν ως σημειώσεις (ορισμός για τις εξαρτήσεις από το ΚΕΘΕΑ και ανάπτυξη του αρκτικόλεξου ΜΠΥΕ =Μονάδα Παραγωγής Υβριδικών Ενυδρίδων), λειτουργούν – πολύ επιτυχημένα – αρχικά με την ορθολογική τους διάσταση και αφήνουν στη συνέχεια τον αναγνώστη στους δικούς του συνειρμούς.

            Μέσα σε αυτή τη διακειμενικότητα, η γλώσσα με λεξιλόγιο ευρύ και κατάλληλο, για να εκφράσει καταστάσεις  και εικόνες σε μεγάλο εύρος, για να υπαινιχθεί το σκοτεινό και το υπόγειο, για να επισημάνει και να ανατρέψει. Χωρίς εκζήτηση.

Ποιητική έκφραση ξεχωριστή και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Ταυτόχρονα, πολλά υποσχόμενη.

 

 

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.