You are currently viewing Μάρθα Χριστοφόγλου: Τεχνικές παραπληροφόρησης

Μάρθα Χριστοφόγλου: Τεχνικές παραπληροφόρησης

Όλες ανεξαιρέτως οι τέχνες, αλλά πάνω απ’ όλα η τέχνη της επιβίωσης, διατηρούν στενές σχέσεις με τη μίμηση, την απάτη και το ψέμα. Η συνηθέστερη μορφή εξαπάτησης στο ζωικό βασίλειο είναι η ενδυμασία παραλλαγής, κάτι σαν οπτική ενσωμάτωση στο φυσικό περιβάλλον. Πολλά μικρά και μεγάλα ζώα διαφόρων κατηγοριών καταφέρνουν να γίνονται «αόρατα», είτε για να κρυφτούν από τους εχθρούς είτε για να αιφνιδιάσουν κάποιο θήραμα. Συχνά μάλιστα η αμφίεση μπορεί επί πλέον να εκπέμπει ψευδείς πληροφορίες που λειτουργούν εκφοβιστικά ή παραπλανητικά για τους τυχόν κακόβουλους διερχόμενους.

Ένας ενδιαφέρων τρόπος παραπλάνησης είναι ο λεγόμενος βατεσιανός μιμητισμός (Batesian mimicry, από το όνομα του φυσιοδίφη Henry Walter Bates): Μερικά άκακα και ευάλωτα ζωάκια μιμούνται την εμφάνιση των πιο επικίνδυνων ειδών, για να εμπνέουν σεβασμό και να βρίσκουν την ησυχία τους. Τέτοιες μεταμφιέσεις, έστω και αν δεν είναι πολύ πειστικές, δημιουργούν μια εικόνα κάπως αλλοπρόσαλλη, σαν ένα άγνωστο είδος ζώου που κανένας δεν θέλει να πλησιάσει – όχι από φόβο για τα δόντια του, αλλά από φόβο για το ανοίκειο. Αυτό λέγεται «νεοφοβία», υπάρχει σε όλα τα ζωντανά πλάσματα, νοήμονα ή μη, και εγγυάται την επιτυχία του βατεσιανού μιμητισμού.

Οι συμπαθείς κόκκινες πασχαλίτσες (Coccinella septempunctata) έχουν υψηλή τοξικότητα, απαίσια γεύση και αηδιαστική μυρωδιά. Ξέρουμε ότι τα έντονα χρώματα δηλώνουν «ακατάλληλο προς βρώσιν», προστατεύοντας έτσι τους επίδοξους θηρευτές, αλλά και τα ίδια τα δηλητηριώδη ζώα. Πολλά αβλαβή ζωύφια και ερπετά «ντύνονται» με έντονα χρώματα, σαν να είχαν δηλητήριο, για να προστατευτούν. Ή, ποιος ξέρει, ίσως και για να κάνουν φιγούρα. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν τόσες εκδοχές καμουφλάζ. Δεν είναι μόνο θέμα επιβίωσης, είναι και θέμα στυλ, όπως ξέρουν πολύ καλά οι χαμαιλέοντες.

 

Αφήστε μια απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.