Οι εκδόσεις «Ενάντια» (Ηράκλειο Κρήτης) εξέδωσαν ένα πρωτότυπο βιβλίο για παιδιά με το θέμα του αποτυπωμένο σε κόμικ. Κι είναι αλήθεια ότι δεν εκδίδονται και πολλά στο συγκεκριμένο είδος.
«Τα πάντα μπορείς να πεις στο παιδί αρκεί να τα παρουσιάσεις με έντιμο τρόπο και με σεβασμό στην ηλικία του», υποστήριζε ένας από τους μεγαλύτερους ψυχοπαιδαγωγούς, ο Τζερόμ Μπρούνερ. Και ιδού η απόδειξη: ένα κόμικ που ήρθε από έναν δάσκαλο, μαθηματικό, ο οποίος έχει άποψη και πείρα. Έχει γράψει παραμύθια κι ένα θεατρικό μονόπρακτο. To θέμα του βιβλίου είναι η γένεση του σύμπαντος. Είναι ένα δύσκολο θέμα και ιδιαίτερα για παιδιά. Υπάρχουν θεωρίες που η καθεμιά εξηγεί με τον τρόπο της το ζήτημα. Για το παιδί μια εμπλοκή στα μυστικά γένεσης του σύμπαντος είναι άκρως δημιουργική, γιατί καθώς είναι πιο περίεργο από εμάς, θα ρωτήσει, θα περιηγηθεί ανάλογα –και με τη δική μας βοήθεια– στο διαδίκτυο και, προπάντων, παρακινούμενο από την τρομερή ηρωίδα του τη Μινόλι (mino = μικρό).
Η Μινόλι, λοιπόν, ρώτησε τον δάσκαλό της, στο μάθημα για τους πλανήτες, πώς φτιάχτηκαν μαζί και η γη, για να πάρει την απάντηση πως «αυτά δεν είναι για μικρά παιδιά». Και είναι πολύ φυσικό, ίσως να μην ξέρει ο δάσκαλος τις θεωρίες που υπάρχουν, σε βάθος. Εδώ, καταρρίπτεται και πολύ σωστά η αυθεντία του. Όμως ο συγγραφέας, προφανώς, δεν ήθελε να παρουσιάσει άλλο ένα μάθημα στην τάξη, αλλά ένα μάθημα ζωής, που γίνεται με έξυπνο τρόπο στο περιβάλλον, μέσα στο οποίο η μικρή μετατρέπεται σε ιδιότυπη ερευνήτρια! Έτσι ξεκινώντας από το σπίτι, με τους γονείς της να της λένε πως δεν ξέρουν αστρονομία, ρωτάει τον ωρολογοποιό κύριο Ντέτα (από τον όρο dt), για να πάρει την απάντηση πως το κλειδί είναι ο χρόνος, εξηγώντας της περαιτέρω με απλά λόγια για τον χρόνο, που γυρίζει σαν ρολόι αλλά και για τη μεγάλη έκρηξη. Η μικρή ζητώντας περισσότερες εξηγήσεις έλαβε την απάντηση από τον κύριο Ντέτα πως δεν ξέρει τα πάντα. «Ένας απλός ρολογάς είμαι», της είπε. Ευχαρίστησε τον συγκεκριμένο κύριο η μικρή κι εκείνος της είπε πως πολύ του άρεσε η κουβέντα τους. Μέσα από μια απλή καθημερινή συζήτηση, δηλαδή, όπως τόσες άλλες, ανακινήθηκαν εξαιρετικώς ενδιαφέροντα ζητήματα.
Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο συνέχισε η Μινόλι, ρωτώντας τον γιατρό Καμιζόλα (μεταξωτό ρούχο), ο οποίος τής εξήγησε για τη γέννηση και τον θάνατο του σύμπαντος, τη διαστολή και τη μελλοντική συρρίκνωσή του, τον Γκίγκο (πανάρχαιο δέντρο) διευθυντή καταστήματος ξύλινων παιχνιδιών, ο οποίος με ένα παιχνίδι που έβγαζε φυσσαλίδες την πληροφόρησε για τα πιθανά πολλά σύμπαντα, την κυρία Ντοντό (νότα do) που της εξήγησε ότι όλα πάλλονται σαν μουσική και τέλος τη μοναχή Αλόνη (από το alone) η οποία της μίλησε για τη δημιουργία του κόσμου από τον Θεό. Οι παρόμοιες εικόνες στις συζητήσεις της μικρής με τους προαναφερόμενους ενήλικες, πέρα από το ότι παραπέμπουν στις γνώριμες επαναλήψεις των ίδιων λειτουργικών μοτίβων στα παραμύθια, δημιουργούν μια ευχάριστη ατμόσφαιρα κατά την αναγνωστική διαδικασία. Άλλωστε μέσα στα ίδια μοτίβα εντυπώνεται αποδοτικότερα και η διαφορετική προσφερόμενη γνώση.
Κάπως έτσι η μικρή Μινόλι έμαθε ορισμένα βασικά στοιχεία για τις υπάρχουσες θεωρίες για τη γένεση του σύμπαντος (μεγάλη έκρηξη, θεωρία των χορδών, του Linde-μοντέλο του σύμπαντος-φυσσαλίδα, της συνεχούς δημιουργίας και της δημιουργίας από θεολογικής απόψεως). Στο τέλος του βιβλίου, με απλά λόγια παρουσιάζονται οι προαναφερόμενες θεωρίες της κοσμολογίας καθώς και διάφορες γνώσεις για την ταχύτητα του φωτός, για τον γαλαξία, το ηλιακό σύστημα, τη γη και τη εμφάνιση της ζωής.
Είναι ένα ιδιότυπο και συνάμα πρωτότυπο βιβλίο κόμικ με γνωστικά στοιχεία ή ένα βιβλίο γνώσεων που προσφέρεται με την τεχνική των κόμικς. Διαβάζεται εύκολα και διασκεδαστικά, με τη βοήθεια των χαρακτηριστικών εύθυμων προσώπων που παρουσιάζονται με τα σκίτσα της ταλαντούχου ζωγράφου Τζοάννας Πουπάκη.
Και, βέβαια δεν μπορώ να μην υπογραμμίσω ένα επιπλέον θετικό στοιχείο του βιβλίου: ότι, δηλαδή, η γνώση ερευνάται και προσφέρεται από κορίτσι και όχι από αγόρι, πρόσωπο μάλλον συνηθισμένο για πολλά βιβλία γνώσεων του βιβλίου για παιδιά, του παρελθόντος αλλά και ως ένα βαθμό του παρόντος.
Το συγκεκριμένο βιβλίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατάλληλα στη σχολική τάξη. Δείχνει με απλό τρόπο την πολυσημική σημασία, το πεπερασμένο και ανεξάντλητο της γνώσης, την σπειροειδή της αποτύπωση που μπορεί να οικοδομηθεί με την πάροδο της ηλικίας και το σημαντικότερο: την παρώθηση προς το παιδί, ώστε να ρωτήσει, να ερευνήσει και να μάθει περισσότερα. Γιατί όχι και να διαβάσει βιβλία με παρόμοιο θέμα. Η αναζήτηση της γνώσης μαζί με την ώθηση για φιλαναγνωσία είναι τα κύρια προτερήματα ενός καλού βιβλίου γνώσεων, και του συγκεκριμένου, που προσφέρεται με μια ιδιαιτέρως θελκτική, για τα παιδιά, μορφή.
Γιάννης Σ. Παπαδάτος, συγγραφέας, κριτικός, τ. πανεπιστημιακός
