Και άλλοι επίσης πολλοί παρομοίως, απευθύνονται σε  ονομαστική πτώση που γίνεται και κλητική προσφώνηση, γιατί συχνά αυτές οι δύο πτώσεις είναι ίδιες.

Ο Κάλβος επιλέγει την κλητική «Ζάκυνθε», γιατί ο Ζάκυνθος είναι όνομα και πρόκειται για τον ιδρυτή του νησιού, επομένως σωστά  χρησιμοποιεί την κατάληξη σε –ε, Ζάκυνθε.

Δεν θα μπορούσαμε όμως να πούμε «Αμοργέ», γιατί η Αμοργός δεν πήρε το όνομά της από κάποιον αρχαίο ήρωα αλλά από το φυτό αμοργίς… οπότε η κλητική προσφώνηση παραμένει ίδια με την ονομαστική πτώση της λέξης: Αμοργός. Φυσικά δεν θα πούμε «Αμοργό» γιατί χωρίς το τελικό της σίγμα ακούγεται κολοβή. Λοιπόν, Αμοργός. Αμοργός, σε νοσταλγώ.

Με τη χρήση της ονομαστικής ως κλητικής προσφώνησης που επέλεξε η Αγγελική, η λέξη αποκτά μεγαλύτερη δύναμη και προβολή, πόσω μάλλον που πρόκειται για ένα ομολογουμένως ωραίο  και, δικαίως, προβεβλημένο  αιγαιοπελαγίτικο νησί. Ένα μικρό σμαράγδι, ανάμεσα σ’ αυτά που  έσπειρε από τον ουρανό ο Θεός στη θάλασσα, κατά την άποψη του ελληνολάτρη Ζακ Λακαριέρ, ο οποίος φαντάστηκε τον Θεό ψηλά στον ουρανό να παίρνει μια χούφτα σμαράγδια, να τα σκορπίζει στο Αιγαίο και να φυτρώνουν τα νησιά.

Ο Οδυσσέας Ελύτης βλέπει τα νησιά σαν λοξές δελφινιών ράχες και ανάμεσα σ’αυτά, τα δελφίνια-νησιά, μνημονεύει την Αμοργό και την Παναγία τη Χοζοβιώτισσα που κρεμασμένη από τον βράχο πάνω από τη  θάλασσα μοιάζει με θαύμα του Θεού που δείχνει τη δύναμη της πίστης. Βέβαια κάθε νησί ελληνικό έχει και ένα κάστρο και μέσα στο κάστρο μια Παναγιά, δείγμα της ιστορικής του περιπέτειας, της βενετσιάνικης κατάκτησης, αλλά και προστασία από τους ληστές και τους πειρατές. Σήμερα είναι πλέον κορώνα στο κεφάλι του νησιού και σε κάθε νησί, όπου υπάρχει. Και κάθε Δεκαπενταύγουστο  ευχόμαστε «Καλή Παναγιά» για βοήθεια άνωθεν, όπως οι παλαιότεροι και αγνοί άνθρωποι…

Η Αγγελική Ψακή-Κωβαίου προβάλλει το νησί και ό,τι έμψυχο ή άψυχο υπάρχει πάνω του. Τη φυσική του προίκα, την ομορφιά του δηλαδή, αλλά και ό,τι οι άνθρωποι με τον κόπο τους δημιούργησαν∙ ελαιώνες και αμπέλια, κτίσματα, πεζούλες και  πλεούμενα. Να θυμηθούμε ότι το λάδι και το κρασί συμμετέχουν στα ιερά μας μυστήρια.  Και οι άνθρωποι, άλλοι με  τα ζωντανά τους και τα χωράφια τους και άλλοι με τις δουλειές τους στη θάλασσα και τα ψάρια τους κατάφεραν να επιβιώσουν, να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και, σήμερα, η κάποτε φτωχούλα Αμοργός να είναι όχι μόνο ένα από τα ομορφότερα νησιά του Αιγαίου, αλλά και από τα πιο προκομμένα.

Κι επειδή είναι ένα από τα ομορφότερα, εδώ γυρίστηκαν ταινίες κινηματογραφικές από ξένους και διάσημους δημιουργούς, –να μια άλλου τύπου βοήθεια άνωθεν- που έκαναν το νησί γνωστό στα πέρατα του κόσμου. Κι ακόμα για λάθος λόγο, ωστόσο λειτουργεί και ο τίτλος της συλλογής του Νίκου Γκάτσου, Αμοργός,   σωστά ή όχι δεν έχει σημασία, για άλλο λόγο την ονόμασε ο Γκάτσος Αμοργό, αλλά το νησί ακούγεται και πάλι… Ως ποιητής ο Γκάτσος ήξερε να παίζει πονηρά με το προφανές -το νησί- αλλά να μιλάει για όλη την Ελλάδα την καταβασανισμένη από τον ξένο κατακτητή, το 1943.

Το μικρό κορίτσι, που μεγάλωσε κι έγινε ποιήτρια, κατέθεσε εις μνήμην όλων εκείνων που αναφέρει, ονομαστικά,  στο βιβλίο της Αμοργός, σε νοσταλγώ, ό,τι φύλαξε σαν ιερό κειμήλιο στις αναμνήσεις της παιδικής της ηλικίας και ό,τι άλλο είδε και άκουσε ή διάβασε για το νησί της.  Και φυσικά θυμάται με μεγάλη συγκίνηση τον πατέρα Επιφάνιο που ερχόταν με τη φοράδα του, τη Μπιρμπίλω, φορτωμένη καλούδια για τα φτωχά παιδιά και τους γονείς τους στα χωριά του νησιού. Η υποδοχή, οι ύμνοι, η συγκίνηση, όλα επανέρχονται στο βιβλίο -ύμνο για την Αμοργό.

Η Αγγελική ζει πλέον στην Αθήνα  τον περισσότερο καιρό, με τη νοσταλγία της Αμοργού. Όμως κάθε Πάσχα, Χριστούγεννα και  όλο το Καλοκαίρι το ζει στο νησί για να της εκφράσει από κοντά τα συναισθήματα που η αγάπη της  έχει φυλάξει μέσα της. Τα ποιήματά της που έγιναν τραγούδια θα κυκλοφορήσουν από στόμα σε στόμα και από την Αμοργό ο φιλόμουσος αέρας θα τα ταξιδέψει πάνω από τις  ελληνικές θάλασσες.

Θα ήταν χαρά μας να είχαμε τον  Γιάννη Πάριο να μας τραγουδήσει τα τραγούδια της και αν εκείνος δεν μπορούσε τότε, κάποιος άλλος νεότερος να έκανε την Αμοργό τραγούδι στο στόμα του ελληνικού λαού, κι  όλοι εμείς μαζί του διαλαλητές της. Γιατί κάθε στίχος των τραγουδιών είναι και μια λεπτομέρεια στο μεγάλο κάδρο της Αμοργού, της ψυχής της ποιήτριας και τώρα και της δικής μας. Ο στίχος της πηγάζει από το βλέμμα της ψυχής της και της ανάμνησής της, σαν να μας δείχνει:

Και επειδή το βιβλίο κοσμούν τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Χιωτίνη, στην πολύ ωραία έκδοση των εκδόσεων Όταν, ό,τι  περιγράφει η ποιήτρια με λόγια, ο ζωγράφος το μετατρέπει σε εικόνα, του δίνει  σχήμα και χρώμα. Σχήματα πολλά και χρώματα επίσης πολλά, όσα έχει η γη η πολυκεντημένη, η θάλασσα η γαλανή κι ο μπλε ουρανός από ψηλά και από πιο ψηλά το μάτι του τοποτηρητή Θεού: σπίτια γεωμετρικά το ένα πάνω απ’ τ’ άλλο, το ένα πλάι στο άλλο, στα χρώματα της γης και λίγο πιο πέρα σαν αγκαλιές οι κόλποι και οι όρμοι μες στο απέραντο γαλάζιο. Και άλλο γαλάζιο από πάνω σε αρμονική ανταπόκριση, αντανάκλαση, συμπόρευση. Παντού, σε όλα σχεδόν τα έργα, μια στεριά εισχωρεί στη θάλασσα, μια θάλασσα στη στεριά. Ο ουρανός στραφταλίζεται στα νερά, ένας φάρος στον βράχο κάνει σινιάλο στον ήλιο και βυθίζει τη σκιά του στα κύματα.  Σοκάκια, βαρκάκια, γραφικά λιμανάκια, εκκλησάκια, ασβεστωμένα μονοπάτια, τρούλοι… Όλα τα χρώματα της φύσης σε αρμονία. Η Αμοργός με όλα τα παραδοσιακά της χαρακτηριστικά, όμορφη, αγνή και αθώα σαν την πρώτη μέρα της δημιουργίας, μακριά από την τουριστική της αξιοποίηση.

Ο ζωγράφος μεταφράζει στα έργα του την ευαισθησία της ποιήτριας, συμπληρώνει τα  λόγια της, τις μνήμες της, τα αποθέματα της ψυχής της που σφύζει από έρωτα για την πατρίδα της, την Αμοργό, για τον πολιτισμό της, για τη διατήρηση της μνήμης της παραδοσιακής ζωής και για ό,τι καλό, μεγάλο ή μικρό έχει γεννήσει αυτή η γη.

Και όπως κάποτε ερχόταν ο πατέρας Επιφάνιος με τη Μπιρμπίλω φορτωμένη με όλα τα αγαθά του Θεού, έτσι τώρα η Αγγελική  έρχεται με το πολύτιμο βιβλίο της, προσφορά στους συμπατριώτες της.

Η Αγγελική Ψακή-Κωβαίου, η Πρόεδρος και ψυχή της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, με το βιβλίο της Αμοργός, σε νοσταλγώ, τα πεζά κείμενά της, τα ποιήματά της και τα τραγούδια της, τις αφηγήσεις, τις αναμνήσεις της και τις ζωγραφιές, χωρίς να το ξέρει συνέθεσε, στα δικά της μέτρα, το δικό της Άξιον Εστί στην Αμοργό και αυτό είναι και μεγαλειώδες και συγκινητικό, οπότε κι εμείς μαζί της αισθανόμαστε την επιθυμία να τραγουδήσουμε: Αμοργός, σε νοσταλγώ.

Ανθούλα Δανιήλ