Η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη, εκτός από ποιήτρια είναι και πεζογράφος και μεταφράστρια και δημοσιογράφος και αναλύτρια ειδήσεων και πολλά άλλα με τα οποία υπηρέτησε και εξακολουθεί να υπηρετεί την τέχνη του λόγου.
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα, κατάγεται από την Κάλυμνο εκ πατρός και από την Κεφαλονιά εκ μητρός. Δύο πέλαγα, λοιπόν, στέλνουν δροσιές και ιδέες στα γραπτά της. Αυτή τη φορά την διεκδίκησαν με πάθος οι ιστορίες της πατρικής γης που συγκεντρώθηκαν όλες στο βιβλίο Θρύλοι και Παραμύθια της Καλύμνου, μέσα στο οποίο σώζεται η λαϊκή κληρονομιά του νησιού της. Προλογίζουν με πολύ πάθος, αγάπη και εκτίμηση ο Δρόσος Ιπποκράτης Ταυλάριος, Ειδικός Σύμβουλος του Δημάρχου και Υπεύθυνος Κέντρου Πολιτισμού και Ιστορίας, η Διονυσία Τέλλη-Τσιμισίρη, Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κω, και ο Δρ Δημήτριος Κ. Γερούκλης, Επιστημονικός Διευθυντής Αστικής Εταιρείας «Ιπποκράτης». Και τούτο γιατί η συγκέντρωση του λαογραφικού υλικού – η άυλη κληρονομιά, όπως λέγεται, και η σύνθεσή του σε ένα βιβλίο είναι ένα έργο που περιποιεί τιμή στο νησί, διασώσει τη μνήμη, συνέχει τις γενιές και αναδεικνύει το λαϊκό θησαυρό μεταξύ πολλών άλλων.
Αν σκεφτούμε πόσοι μηχανισμοί της σύγχρονης παγκόσμιας κοινωνίας προσπαθούν με την ισοπεδωτική τους ομοιομορφία να μας κάνουν να ξεχάσουμε ποιοι και τι είμαστε, να μας επιβάλουν τη γλώσσα τους και τις συνήθειές τους, τότε θα καταλάβουμε πως το βιβλίο της Δάφνης Μαρίας Γκυ-Βουβάλη είναι ένα σθεναρό και γοητευτικό ανάχωμα στη ροή της καθημερινής φθοράς.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι μας είχαν θεοποιήσει τη ΜΝΗΜΗ και δεν είναι τυχαίο ότι σ’ αυτήν απευθύνονταν πρώτα οι ποιητές και καλλιτέχνες θέλοντας να αφήσουν τη διακριτική ψηφίδα τους στη γη που πάτησαν.
Η άυλη πολιτισμική κληρονομιά, όταν καταγράφεται, σώζει το ίχνος του ανθρώπου. Λαοί με πολιτισμό που δεν άφησαν γραπτά χάθηκαν. Άφησαν ένα σκέτο όνομα και κενή τη σελίδα τους από το πέρασμά τους στη ζωή. Τα γραπτά λοιπόν σώζουν και η συγγραφέας μας, με το ωραίο βιβλίο της σώζει την ιστορία της πατρίδας της. Γι’ αυτό και αρχίζει με τον πιο αρχαίο μύθο, τον μύθος της Γαίας που κοιμήθηκε πλάι στον Έρωτα και γέννησε τον Ουρανό «για να την περιβάλει και να είναι αιώνιος και ασφαλής οίκος μακαρίων θεών», όπως γράφει ο Ησίοδος και η Δάφνη Μαρία Γκυ μας το υπενθυμίζει.
Ένας από τους γιους του Ουρανού, λέει, είναι και ο Κάλυδνος που έπεσε στη θάλασσα και εκεί αναδύθηκε σαν όμορφο νησί, το νησί του Κάλυδνου δηλαδή η Κάλυμνος. Κοιτάζοντας από ψηλά, όταν ταξιδεύει κανείς με αεροπλάνο, βλέπει τα πόδια του, εκεί που προσγειώθηκε. Ωραίο παραμύθι, αλλά υπάρχουν και άλλα. Λένε δηλαδή ότι η λέξη «Καλύδνα» προέρχεται από τη σύνδεση των λέξεων «καλός» και «ύδωρ», που σημαίνει νησί με πολλά νερά.
Στην αρχαιότητα η Κάλυμνος η Ψέριμος και η Λέρος αποτελούσαν τις Καλύδνες νήσους. Με τα χρόνια, η γλωσσική εξέλιξη μετέβαλε το «δ» σε «μ» και έτσι επικράτησε η ονομασία Κάλυμνος για το νησί του Κάλυδνου.
Αυτό, λοιπόν το βιβλίο περιέχει «θρύλους», δηλαδή ιστορίες που μπορεί να έχουν και κάποια ιστορικότητα, «μύθους», παραδοσιακές ιστορίες ριζωμένες στη λαϊκή και θρησκευτική πίστη και «παραμύθια» για παιδιά… Όμως ό,τι και αν είναι, όπως λέει ο Ανδρέας Κάλβος, ο μύθος (και οι θρύλος και το παραμύθι) έχει νουν αληθείας, δηλαδή έχει αλήθεια. Συνήθως παραδειγματική, άλλοτε πάλι τόσο μαγική, που δεν πειράζει ας είναι ψέμα. Είναι ένα ψέμα, όπως το ψέμα της Τέχνης που λέει αλήθειες.
Το ωραίο είναι πως σχεδόν κάθε κείμενο (θρύλος, μύθος, παραμύθι) συχνά κρύβει στα σπλάχνα του έναν ωραίο έρωτα που όσο κι αν απομυθοποιήσαμε σήμερα την αξία του, του έρωτα, εννοώ- αυτός τη δύναμη του δεν την χάνει. Γι’ αυτό σε όλες τις ιστορίες υπάρχει ο έρωτας, ο έρωτας που διαιωνίζει τη ζωή.
Φυλλομετρώντας το βιβλίο, είδα πως ο έρωτας βρίσκεται παντού. Και πρώτα πρώτα τον βλέπουμε στη βασιλοπούλα της Τελένδου. Η Τέλενδος είναι ένα μικρό νησάκι που ήταν ένα σώμα με την Κάλυμνο, αλλά ένας σεισμός το 535 μ. Χ. το χώρισε από τον κορμό της. Εκεί θάλλουν μυρτιές κι αρώματα, και τη γλυκιά ώρα του δειλινού, η κορυφογραμμή της μοιάζει με τη βασιλοπούλα της Τελένδου. Εκεί ζούσε στα χρόνια τα βυζαντινά 11ος-12ος αιώνας ένα βασιλιάς κι είχε μια κόρη τη Ποθαία. Κι εκεί κοντά, στο διπλανό βασίλειο ζούσε κι ένα πανέμορφο βασιλόπουλο που όλες το ποθούσαν. Φυσικά, τα δυο όμορφα παιδιά κεραυνοβολήθηκαν ερωτικά, αλλά ο πατέρας της Ποθαίας, έβαλε όρο στο βασιλόπουλο: «Αν καταφέρει και διασχίσει τη θάλασσα που μας χωρίζει κολυμπώντας και κρατώντας μια λαμπάδα αναμμένη χωρίς να του σβήσει, τότε και μόνο θα παντρευτεί την κόρη μου»… Και μια νύχτα ήρεμη ξεκίνησε το όμορφο βασιλόπουλο και το έβλεπε η βασιλοπούλα που ερχόταν με το φωτάκι αναμμένο, αλλά φύσηξε αεράκι, έσβησε τη λαμπάδα και έπνιξε το παιδί. Και η Ποθαία έπεσε κι αυτή και πνίγηκε…
Ε! Αυτή η πολύ συγκινητική ιστορία μας θυμίζει τον μυθικό Λέανδρο που κάθε νύχτα έκανε κολυμπώντας τη διαδρομή Άβυδος – Σηστός για να συναντήσει την Ηρώ που τον περίμενε και άναβε ένα φανάρι πάνω στον βράχο. Μα, μια νύχτα, που η θάλασσα κι ο άνεμος λυσσομανούσαν, το φανάρι έσβησε κι ο Λέανδρος πνίγηκε. Τότε έπεσε στη θάλασσα και η Ηρώ και πνίγηκε κι εκείνη. Ο αρχαίος μύθος ταξιδεύει κι αυτός με το φωτάκι του στη θάλασσα των αιώνων για να δείξει τη δύναμη του έρωτα που δεν λογαριάζει κίνδυνο και πέφτει μες στα όλα.
Μια άλλη πολύ ωραία ερωτική ιστορία θα βρούμε στην μεταμόρφωση της Κουρούνας. Ένα ασχημοπούλι κορακοειδές είναι που όλο κρα κρα κάνει. Βλέπετε εμείς οι άνθρωποι έχουμε επιβάλει τον ρατσισμό μας και στα πουλιά και τα μεν όμορφα τα φυλακίζουμε εγωιστικά στα κλουβιά και τα άσχημα τα πετροβολάμε. Μα πώς και με ποια κριτήρια τα λέμε άσχημα; Όλα πλάσματα της φύσης είναι. Πάντως στην ιστορία που μας αφηγείται τόσο γλαφυρά η Δάφνη Μαρία Γκυ είναι και διδακτική, μας συμβουλεύει να μη βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα και στο τέλος τέλος όλοι έχουν τη δική τους ξεχωριστή ομορφιά, όπως η κουρούνα που και όμορφη ήταν και νοικοκυρά και πονόψυχη και τελικά ήταν μια όμορφη κοπέλα που μεταμορφωνόταν σε κουρούνα Την αγάπησε το βασιλόπουλο, όπως το άλλο βασιλόπουλο που ερωτεύτηκε την Σταχτοπούτα, πόσα κοινά στοιχεία δεν έχουν αυτές οι δυο όμορφες και αδικημένες κόρες. Λοιπόν, ας μη βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα. Κάθε πλάσμα έχει την αξία του.
Η συγγραφέας έχει πολλές ιστορίες με θρησκευτικό θέμα στο βιβλίο της. Και πολύ ωραίο και συγκινητικό είναι αυτό με την εικόνα της Παναγιάς της Μυρτιώτισσας της Βρεφοκρατούσας. Η ιστορία είναι αληθινή και κυκλοφορεί στο νησί από τον 19ο αιώνα, όταν ένας πρόγονός της είχε στην κατοχή του την εικόνα που βρέθηκε στη θάλασσα που ψάρευε που… που… και τέλος τυλιγμένη στις μυρτιές την έφερε στο νησί και οι ξερές μυρτιές εφύτρωσαν και γέμισε ο τόπος κι η φύση μοσκομύρισε έτσι γεννήθηκε εκείνη η ωραία περιοχή που φέρει το όνομά τους: Μυρτιές. Τελικά ο ιδιοκτήτης της εικόνας, ο Συμεών Καραντώνης έχτισε το εκκλησάκι της Μυρτιώτισσας, όπου έβαλε την εικόνα και το έδωσε προίκα στην κόρη του τη Μαρία. Η θαυματουργή εικόνα γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.
Όλες οι ιστορίες του βιβλίου έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο θρησκευτικό ούτε μόνο ερωτικό… Πίσω από κάθε ιστορία όμως και τις λεπτομέρειές της κρύβεται ο άνθρωπος που έχει ανάγκη τον μύθο για να στηριχτεί στην εφήμερη ζωή του.
Όμως πέρα από το θέμα, οφείλουμε να σχολιάσουμε τη συγκινητική ποιητική αφήγηση της Δάφνης Μαρία Γκυ που μας έδωσε με γοητεία αυτόν τον λαϊκό θησαυρό.
Το βιβλίο είναι κοσμημένο με πολύ ωραίες ζωγραφιές του σπουδαίου Καλύμνιου λογοτέχνη και σκιτσογράφου, Θεόφιλου Καβάσιλα.
Ανθούλα Δανιήλ
