Αγαπητοί φίλοι και φίλες
ΔΕΝ θέλω, για την Ημέρα της γυναίκας, να επαναλάβω τα γνωστά και χιλιοειπωμένα, για τις γυναίκες τις καταπιεσμένες και τις ποικιλοτρόπως δυστυχισμένες…
Δεν θέλω να επαναλάβω ότι, από τα αρχαία χρόνια, ο Αριστοφάνης τις διακωμωδεί, αλλά και μέσα από την κωμωδία αποδεικνύει ότι έχουνε σηκώσει κεφάλι και λύνουν και σοβαρά προβλήματα, όπως είναι ο πόλεμος…
Δεν θέλω να πω πως και η Γαλλική Επανάσταση και ο Ρήγας Φεραίος ζητούν παιδεία και για τα θηλυκά παιδία…
Δεν θα σας θυμίσω τις γυναίκες που πολέμησαν πλάι στους άντρες και το 1821 και το 1940, δεν θα πω ότι δούλεψαν στα χωράφια, στα εργοστάσια, ότι σπούδασαν και διέπρεψαν σε διάφορους τομείς, ότι τιμήθηκαν με Νόμπελ και άλλα βραβεία, ότι βγήκαν στους δρόμους, ότι έγιναν και πρωθυπουργίνες, γιατί βασίλισσες και θεές είχαν γίνει από την εποχή του μύθου.
Ήθελα να τραγουδήσω αλλιώς ας ήτανε είναι και φάλτσα, λέει ο Ελύτης. Γι’ αυτό, φάλτσα κι εγώ, θα ανατρέξω στην πρώτη πηγή, στον μύθο, και θα συναντήσω τη θεά Αφροδίτη στα εργαστήρια ζωγράφων και γλυπτών. Τη αφορμή μου έδωσε το ποίημα XVI 180 του αρχαίου επιγραμματοποιού Δημόκριτου, από την Παλατινή Ανθολογία και θαυμάζω:
Κύπρις ότε σταλάουσα κόμας αλιμυρέος αφρού
γυμνή πορφυρέου κύματος εξανέδυ,
ούτω που κατά λευκά παρήια χερσίν ελούσα
βόστρυχον, Αιγαίην εξεπίεζε άλα,
στέρνα μόνον φαίνουσα, τα και θέμιςˑ ει δε τοιήδε
κείνη, συγχείσθω θυμός Ενυαλίου.
(«Εις την Αφροδίτην ανερχομένην από θαλάσσης» και σε μετάφραση του Ανδρέα Λεντάκη: Στην Αναδυομένη Αφροδίτη του Απελλή, εκδ Gutenberg, Παλατινή Ανθολογία, Των εραστών τα μάτια είναι πάντα σα βροχή…, Βιβλίο 5ο, Επιγράμματα ερωτικά, Εισαγωγικό σημείωμα και μετάφραση Γιώργος Κεντρωτής, 2014)
Όταν η Αφροδίτη/ μέσα απ’ το πορφυρό κύμα/ γυμνή αναδύθηκε,/ και τα μαλλιά της έσταζαν αλμύρα,/ τα χέρια σήκωσε κι έστυβε την πλεξούδα/ πλάι στα λευκά της μάγουλα/που έσταζε/ νερό του Αιγαίου/ δείχνοντας ακάλυπτα/ τα στήθη της μονάχα,/όσο η ντροπή επιτρέπει./
Μ’ αν η θεά του πίνακα / είναι σαν την αλήθεια,/ τότε φαντάζομαι/ τι ταραχή μες στην καρδιά του Άρη.
Ο Απελλής 4ος π.Χ και αγαπημένος ζωγράφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ζωγράφιζε την Αφροδίτη και ως μοντέλο πόζαρε η περίφημη ερωμένη του Αλέξανδρου η Παγκάσπη (nomine Pancaspen). Ο Απελλής την ερωτεύτηκε παράφορα και ο μεγαλόψυχος Αλέξανδρος του την παραχώρησε. Έτσι μας λέει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (Περί της Αρχαίας Ελληνικής Ζωγραφικής, Βιβλίο 35, σελ. 81-82).
Ο Αθήναιος όμως μας πληροφορεί ότι ο Πραξιτέλης διάλεξε τη Φρύνη, τη δικιά του ερωμένη, για μοντέλο της Κνιδίας Αφροδίτης. Υπάρχει και μια τρίτη πληροφορία ότι ούτε η Παγκάσπη ούτε η Φρύνη. Η ίδια η θεά κατέβηκε στο εργαστήριο των καλλιτεχνών για μοντέλο.
Πάντως, εδώ που τα λέμε, πιο τυχεροί θα ήταν και ο Απελλής και ο Πραξιτέλης αν είχαν την Παγκάσπη ο ένας και την Φρύνη ο άλλος, εφόσον η Αφροδίτη ως Ουρανία θα ήταν απρόσιτη, ενώ οι άλλες δύο ως Πάνδημες ήταν στη διάθεσή του καλλιτέχνη και με την άδεια των κηδεμόνων τους. Όπως λέει και ο Ελύτης «Την αλήθεια τη “φτιάχνει” κανείς / ακριβώς όπως φτιάχνει και το ψέμα» (Μαρία Νεφελη, σελ. 62 και στο Σηματολόγιον).
Και όπως θα δούμε τα ποιήματα δεν μιλάνε για την Ουρανία, αλλά πιο πολύ για την ουσιαστική, την Πάνδημη, τη χυμώδη, την ζουμερή…
Σημασία έχει ότι ο καλλιτέχνης πάντα ερωτεύεται το μοντέλο ή καλύτερα δεν ερωτεύεται μόνο το μοντέλο αλλά και την ιδέα που εκπροσωπεί το μοντέλο και την έχει στο μυαλό του, και την κάνει εικόνα πάνω στον καμβά ή τη σκαλίζει στο μάρμαρο, όπως λέει ο μύθος του Πυγμαλίωνα με τις παραλλαγές του και εκείνος, ανά τους αιώνες, πράγμα που δείχνει τη συμβολή της έμπνευσης του καλλιτέχνη που δημιουργεί ένα νέο έργο, στην εξέλιξη του μύθου.
Τώρα, με άλμα μέγα στο ιστορικό χρόνο, φτάνουμε στα καθ’ ημάς και βλέπουμε ότι η εικόνα που έχει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης για τη Μοσχούλα στο «Όνειρο στο κύμα» είναι η ίδια με αυτήν του Επιγράμματος. Το αρχαίο επίγραμμα, λόγω του είδους, είναι λιτό. Ο Παπαδιαμάντης όμως θέλει να αναπτύξει την εικόνα.
Ήταν νύχτα και η Μοσχούλα βγήκε για ένα νυχτερινό θαλασσινό μπάνιο: «η Μοσχούλα είχε πέσει στο κύμα γυμνή κ’ ελούετο… Είχε βυθισθή άπαξ καθώς ερρίφθη εις την θάλασσαν, είχε βρέξει την κόμην της, από τους βοστρύχους της οποίας ως ποταμός από μαργαρίτας έρρεε το νερόν, και είχεν αναδύσει». Και οι σταγόνες του νερού έρρεαν σαν «ποταμός από μαργαρίτας», μαργαριτάρια δηλαδή που έσταζαν πάνω στη γυμνή πλάτη, και στο στήθος και στους κόλπους της… περιγραφή, μίμηση πράξεως θαυμαστής και ιδεατά ερωτικής…
Γυμνή η Αφροδίτη, γυμνή η Μοσχούλα, γιατί; Γιατί το γυμνό προεκτείνει τον έρωτα ως το ιερό και ως το μυστήριο: «Ένα σώμα γυμνό είναι η μοναδική προέκταση της νοητής γραμμής που μας ενώνει με το μυστήριο», λέει ο Ελύτης…
Και για μεν τον αρχαίο επιγραμματοποιό το αίσθημα ξεκινάει από το πραγματικό για να αποδώσει το ιδεατό, όπως και στον Παπαδιαμάντη το ουσιαστικό γίνεται ονειρικό αλλά και χειροπιαστό, έστω και περιορισμένο μόνο στην ανάσα της Μοσχούλας στον λαιμό του νεαρού βοσκού… Λέτε να ήταν Αύγουστος;;;
Στο πλάνο μπαίνει ένας άντρας τώρα. Είναι «Ο Αύγουστος» του Οδυσσέα Ελύτη, από τη συλλογή Τα Ρω Του Έρωτα, κμε τη διαφορά ότι αυτόν δεν τον λούζει η θάλασσα αλλά ο ουρανός …
Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά
κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά
Ωστόσο, υπάρχει και άλλος νεότερος ποιητής, πλην όμως παλαιότερος και του Ελύτη (1911-1996) και του Παπαδιαμάντη (1851 – 1911), ο Ανδρέας Κάλβος (1792 – 1869), ο οποίος παρομοίως χειρίζεται τα περί Αναδυομένης, ιδεατά.
Η εικόνα μας έρχεται από την στροφή ιε΄ της ωδής «Ο Φιλόπατρις»:
Το κύμα ιόνιον πρώτον
εφίλησε το σώμα.
πρώτοι οι Ιόνιοι Ζέφυροι
εχάϊδευσαν το στήθος
της Κυθερείας
Λοιπόν, τα μαλλιά έσταζαν αλμύρα, τα μαλλιά έσταζαν μαργαριτάρια, τα γένια έσταζαν άστρα και γιασεμιά. Το στήθος ήταν πάντα γυμνό. Το ιόνιον κύμα και οι Ζέφυροι μεταμορφώθηκαν σε άντρες που φίλησαν και χάιδεψαν το σώμα το στήθος, το οποίο προβάλλεται με όλη τη λαμπρότητά του, κάτω από τον νυχτερινό αστροφωτισμένο ουρανό. Όλα παρόντα για την αποπλάνηση των αισθήσεων. Και τώρα επανέρχεται το ρητορικό ερώτημα του ποιητή της Παλατινής για να μας προσγειώσει στα γήινα,
«Μ’ αν η θεά του πίνακα / είναι σαν την αλήθεια…», δηλαδή, αν η θεά είναι στ’ αλήθεια έτσι όπως τη βλέπουμε στον πίνακα… «τι ταραχή μες στην καρδιά του Άρη»ˑ
Και Άρης σημαίνει Πόλεμος. Και μόνο μες στην καρδιά του Άρη; Του Απελλή; Του Πραξιτέλη; Του Κάλβου; Του Παπαδιαμάντη; Του, του, του
Ποιος είν τρελός από έρωτα… Όλοι ….
Και ανακεφαλαιώνουμε: στον πίνακα του Απελλή, η Αναδυομένη Αφροδίτη γυμνή. Η Μοσχούλας σαν Αφροδίτη γυμνή. Η Ζάκυνθο αναδυομένη σαν Αφροδίτη, φυσικά, και αυτή γυμνή. Η «Αλήθεια», λέει ο Ελύτης, είναι γυμνή σαν νιόκοπο άγαλμα. Άρα η γύμνια ταυτίζεται με την αλήθεια, αλλά και με τη δικαιοσύνη: «Ένα σώμα λείο γυμνό: η δικαιοσύνη» (Μαρία Νεφέλη, «Λόγος περί δικαιοσύνης») και ακόμα «Ένα σώμα γυμνό είναι η μοναδική προέκταση της νοητής γραμμής που μας ενώνει με το μυστήριο». Ποιο μυστήριο; Μα του έρωτα προφανέστατα. (Μαρία Νεφέλη, σελ. 104). Και να το γυμνό σώμα, το υλικό, μιας νοητής θεάς της Αφροδίτης που είναι άυλη, γίνεται η γέφυρα για να περάσουμε στο πέραν και στο μυστήριο που είναι επίσης άυλο … από τα αισθητά μεταβαλλόμενα στα σταθερά αναλλοίωτα… πλατωνική η διαπίστωση.
Ε, να κάτι τέτοια λένε οι ποιητές και μας παρηγορούν. Είναι η τέχνη με τα φάρμακά της που κάνει για λίγο να μη νοιώθεται η πληγή, όπως έλεγε ο Κ.Π. Καβάφης. Η τέχνη που μας δίνει το απείκασμα του απεικάσματος της ιδέας… μέσα από μια γενναία transfiguration –μεταμόρφωση, όπως την αποκαλεί ο Νικόλας Κάλας, για να φτάσουμε στη γοητεία που είναι η μόνη αλήθεια. Από ένα τίποτα γίνεται ο παράδεισος …
Και ο Σεφέρης πολλή ώρα περιμένει να τον καλέσουμε και να μας πει την εμπειρία του.
Ξέρω ένα πεύκο που σκύβει κοντά σε μια θάλασσα… Κάποτε ξενύχτησα κάτω από αυτό το δέντρο. Την αυγή ήμουνα καινούργιος σα να με είχαν κόψει την ώρα εκείνη από το λατομείο («Άντρας»).
Το λατομείο παραπέμπει σε πέτρα ή σε μάρμαρο και το μάρμαρο σε άγαλμα. Τα αγάλματα έχουν και αυτά τη δική τους ζωή. Η Διηδάμεια, στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, μόλις φύγουν οι τουρίστες και αφού οι φύλακες κλειδώσουν, κατεβαίνει κάθε νύχτα από το αέτωμα και ο Γιώργης Παυλόπουλος μεταμορφώνεται σε Κένταυρο, που παλεύει και ερωτοτροπεί μαζί της. Το πρωί οι φύλακες κάνουν λόγο για τα βογκητά και την «ταραχή» του Κένταυρου και να πάλι που επανέρχεατι στο προσκήνιο η ταραχή του Άρη, δηλαδή του Γιώργη – ποιητή, του πεζογράφου-Παπαδιαμάντη, του ζωγράφου-Απελλή, του γλύπτη-Πραξιτέλη.
Τα έργα τέχνης μιλούν…
Μπήκαμε στον τρίτο μήνα του έτους, τον Μάρτη, τον οποίο συνήθως κακολογούμε, άλλοτε γιατί ποτέ δεν λείπει από τη Σαρακοστή και άλλοτε για το κρύο, τα παλουκοκαύματα και λοιπά τετριμμένα. Λίγοι θυμούνται πως ο μήνας Μάρτης είναι ο Mars των Ρωμαίων, δηλαδή ο Άρης, δηλαδή ο θεός του πολέμου, δηλαδή ο εραστής της Αφροδίτης. Και ο Ήφαιστος είναι ο απατημένος σύζυγος που τους έκανε τσακωτούς και συγκάλεσε τους άλλους θεούς ως ενόρκους και μάρτυρες και όλο του το σόι σε έκτακτο δικαστήριο.
Ο Άρης, για το χατίρι της, σταμάτησε τον πόλεμο κι έτρεξε στον ερωτικό κοιτώνα. Οι εικόνες που μας έχουν παραδοθεί είναι ποικίλες. Εκείνη γυμνή κι εκείνος κοντάρι, ασπίδα, περικεφαλαία στα πόδια της. Έρωτες φτερωτοί τριγύρω να σαϊτεύουν. Σαϊτεμένο μ’ έχεις, σαϊτεμένο μ’ έχεις / πληγή δε φαίνεται και να μην πω για πόσες σαϊτιές μιλάει η ποίηση και η τραγική και όποια άλλη.
Ω, Δέσποινά μου απάνω μου μη ρίξεις την αφεύγατη σαΐτα..
Σε άλλη εικαστική εκδοχή, εκείνη καθισμένη σε περικαλλές κάθισμα κι εκείνος όρθιος πίσω της, με περικεφαλαία και δόρυ στο ένα χέρι· με το άλλο της έχει αιχμαλωτίσει το ένα στήθος. Σε μια τοιχογραφία της Πομπηίας, εκείνη, μισοξαπλωμένη, γυμνή, το ελάχιστο ρούχο έχει γλιστρήσει τελείως στους μηρούς». Πόδας δε/ ποίκιλος μάσλης εκάλυπτε,/ Λύδιον κάλον έργον, λέει η Σαπφώ που και εκείνη έχει ασχοληθεί πολύ με την Αφροδίτη και σε μετάφραση της Τασούλας Καραγεωργίου:
Τα πόδια της εκάλυπτε πολύχρωμη εσθήτα. Όμορφο έργο των Λυδών.
Μπορεί το σώμα να είναι γυμνό, λάμπει όμως φορτωμένο από πολυτελή κοσμήματα· μακρύ περιδέραιο, μαργαριταρένια σκουλαρίκια, περικαλλή περικάρπια και περισφύρια, βοστρυχωτά μαλλιά με στέκα. Στα αριστερά και λίγο πιο ψηλά, ένας έρωτας ρίχνει βέλη, η ασπίδα από κάτω, ακουμπά στον τοίχο (η ασπίδα μου θα κρέμεται στο τζάκι … Αχαρνής, Δικαιόπολις-Σαββόπουλος). Δεξιά, σε διαγώνια θέση, ένας μικρούλης έρωτας φοράει την περικεφαλαία του Άρη στο κεφάλι. Το παιδί μαθαίνει… Σε άλλη απεικόνιση, στέκεται ο Άρης από πάνω και πίσω από την Αφροδίτη, ντυμένος ακόμα και την κρατάει από το μπράτσο ψηλά στον ώμο. Όλα τέλεια αρχιτεκτονημένα. Ο έρωτας κι ο πόλεμος σε απόλυτη καλλιτεχνική αντιστοιχία. Γιατί μπορεί οι σκληροτράχηλοι Ρωμαίοι και να πολεμούν, μπορούν όμως και να ερωτεύονται.
Ο Μάρκος Αντώνιος σαν αντιγραφή του Άρη, αφήνει τον πόλεμο για να γλεντήσει ερωτικά με την ισόθεη Κλεοπάτρα αντιγραφή της Αφροδίτης.
Οι δυο τους ζουν το αμιμητόβιο[1], δηλαδή ζουν με έναν τρόπο που κανείς δεν μπορούσε να τον μιμηθεί. Το ίδιο και ο καταβασανισμένος Αινείας, κουβαλάει στην πλάτη του τον πατέρα του τον Αγχίση, τον μπόγο με όλα τα ιερά και τον Ασκάνιο από το χέρι. Μετά από πολλά ναυάγια προσορμίζεται στην Καρχηδόνα, ερωτεύεται τη βασίλισσα Διδώ και σταματά, για λίγο, το ταξίδι προς τον μεγάλο στόχο, που είναι η Ρώμη. Να μην ξεχνάμε πως ο Αινείας είναι γιος της Αφροδίτης. Τώρα πώς είχε πατέρα τον Αγχίση και όχι τον Ήφαιστο, αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος γράφει στην Ερωτική Τέχνη / Ars Amatoria (Έρωτες 1.9) ότι «Κάθε εραστής είναι στρατιώτης» και μας δίνει την ερωτική μεταμόρφωση της Ρώμης με τους ακόλουθους στίχους: «Όσα άστρα έχει ο ουρανός/ τόσα κορίτσια η Ρώμη. / Η Αφροδίτη, του Αινεία η μάνα, την πόλη του κατέχει», γι’ αυτό οι Ρωμαίοι είναι δοσμένοι στον πόλεμο και στον έρωτα, «Ρώμη» σημαίνει δύναμη και στα Λατινικά η «Roma», διαβασμένη βουστροφηδόν μας δίνει τη λέξη Amor / έρωτας.
Κάνε έρωτα, μην κάνεις πόλεμο, ήταν τον σύνθημα της νιότης μας, All you need is love, τραγουδούσαν οι Beetles. Σκεφτήκατε ποτέ γιατί η έναρξη του τραγουδιού έχει για εισαγωγή τη μουσική φράση από τον γαλλικό εθνικό ύμνο Allons Enfantes de la Patrie, από τη Μασσαλιώτιδα, δηλαδή; Γιατί ο έρωτας είναι και αυτός μια επανάσταση.
Μπορεί ο πόλεμος να φέρνει ΘΑΝΑΤΟ, μπορεί να είναι ο πατήρ πάντων, ωστόσο θα πρέπει για λίγο να πάψει να χτυπά με το σπαθί, για να πάρει τα ηνία ο έρωτας που φέρνει ΖΩΗ. Κι ο έρωτας για να συγκινεί πρέπει να απεικονίζεται με ωραία σώματα. Αυτός είναι ο λόγος που μια θεά της ομορφιάς και του έρωτα παίζει το ρόλο της, γεννά μια εκστρατεία στην μακρινή Τροία, καταστρέφει μια αυτοκρατορία και, γενικώς φέρνει ανακατάταξη στον πολιτικό και ερωτικό χάρτη. Η Ελένη συχνά ταυτίζεται με την Αφροδίτη και ο Πάρις είναι ωραίος και πολεμιστής σαν Άρης.
Με τέτοια γυναίκα, ποιος κουτσοπόδαρος Ήφαιστος, ας είναι και ο πιο ικανός στις τέχνες, δεν θα ζήλευε; Και μπαίνει στο εργαστήριο και κάνει κύκλους σαν διαβήτης, κάνει κύκλους το μυαλό του, στροφάρουν οι ιδέες, ανάβει φωτιές και ετοιμάζει φυσερά για δίχτυα και παγίδες.
Ο ποιητής Κυριάκος Χαραλαμπίδης, παραφυλάει το μύθο, που παραφυλάει τον Ήφαιστο που παραφυλάει τον μυστικό κοιτώνα: «ο κουτσοπόδαρος / Ήφαιστος, ο ακάματος πυγμαίος/ με γοργό ευρεσίτεχνο μυαλό,/ τα χέρια τα επιδέξια, την ακρίβεια / του πράττειν και του κρύβειν […] Πήρε κι έφτιαξε / λεπτότατο ένα δίχτυ -κορυφαίο επίτευγμα/ μοριακής νανοτεχνολογίας». Με αυτό συνέλαβε «τον Άρη (ένα κουβάρι /ξανθά μαλλιά και ιεροί φαλλοί/ που προεξείχαν μες το φως του ήλιου)/ την άπιστη γυναίκα του, την Αφροδίτη/ κι ευτύς συγκάλεσε πορνοσκοπία» (Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Ηλίου και Σελήνης Άλως, εκδ. ‘Ίκαρος 2017)
Προσέξατε τι λέει η παρένθεση; Ω! της τόλμης! Τότε θα ήταν που έλειωσαν τα χιόνια του Όλυμπου και έγιναν ρυάκια και πότισαν τα δεντρά και λάλησαν τα πουλάκια, από τη φλόγα του έρωτα, πουλάκια είναι και κελαηδούν, πουλάκια και φωλεύουν.
Ένα δεύτερο «Ω!» σχετλιαστικό, εκπέμπεται από την ιδέα να παραφυλάει να την πιάσει στα πράσα και με τα ίδια του τα χέρια, σαν Οιδίπους, να βγάλει τα μάτια του και μαζί με τα μάτια του να βγάλει και τα άπλυτά του στη φόρα, συνελόντι ειπείν, να κοινοποιήσει το ρεζιλίκι του. Εν ολίγοις, δεν του έφτανε τι είδε μόνος του, αλλά ήθελε να δουν και οι άλλοι Ολύμπιοι που δεν ήξεραν πώς να σκοτώσουν την πλήξη τους και έτρεξαν και έπιασαν θέση στην εξέδρα για να δουν ξανθά μαλλιά και ιερούς φαλλούς κουβάρι!!!
«Ω»! τρίτο «ω» θαυμαστικό: «Η πλάτη κι ο λαιμός της Αφροδίτης/ μάρμαρο παριανό, κι ο Άρης επτασφράγιζε/ ισχία κι αναλογίες των μερών». Ζήλεψαν «ο Ερμής κι ο Ποσειδών/ και ο Απόλλων – εξαιρέσει του Πατρός/ των πάντων Διός».
Και τώρα Ω! εμείς: τι βλέπουνε τα μάτια μας! Όλη η ομορφιά του Ολύμπου μαζεμένη, με εξαίρεση τον Ήφαιστο. Όλοι οι ωραίοι μαζί κι ο «κουτσοπόδαρος» χώρια.
Η πράξη του Ήφαιστου είναι αψυχολόγητη. Μα τι θέλει να πει ο ποιητής; να καταγγείλει ή να υπερηφανευτεί; Μη κοιτάτε το κουτσό μου πόδι, κοιτάτε την καλή μου τύχη, λέει ο λαός. Κοιτάτε τι γυναίκα έχω και ποιον μας έφερε στο σπίτι! Υποθέσεις θα μου πείτε, αλλά τρέχα γύρευε σ’ ενός ζηλιάρη το μυαλό τι σενάρια γεννιούνται. Το γεγονός πάντως είναι πως
Η Τέχνη είναι ο τρόπος να αποδίδεις τα πράγματα έτσι ώστε να σχηματίζουν νέα συμφραζόμενα (Ουμπέρτο Εκο)
Λοιπόν, ο Άρης- ο Μάρτης, ο πρώτος μήνας της Άνοιξης, primus και στο λατινικό ημερολόγιο, primus και στην καρδιά της Αφροδίτης, φέρνει ευχάριστα νέα ΚΑΙ είναι καλός στις μετεωρολογικές και άλλες μαντείες. Να έχει εκεί, άραγε την πηγή της η πληροφορία που δόθηκε στον Καίσαρα να προσέξει τις Ειδούς του Μαρτίου; Αλλά εκείνος δεν πίστευε στις προλήψεις κι εκείνες τον εκδικήθηκαν.
Όσο για μας τους Έλληνες, ο Μάρτης είναι μήνας θρησκευτικής και πατριωτικής έξαρσης. Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Πάσχα και Ανάσταση, Επανάσταση 1821, Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Μιαούλης, Κανάρης, Μπουμπουλίνα και Μαντώ, η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγιού ή η Ελευθερία στο οδοφράγματα του Παρισιού, του Ντελακρουά, ή η άλλη του Μποτιτσέλι Άνοιξη ή Αφροδίτη. Όλα είναι ονόματα, πρόσωπα ιστορικά και προσωποποιημένες έννοιες, γυναίκες και άντρες που συμμετέχουν στο μυστήριο της ζωής και στον ανοιξιάτικο εορτασμό της ημέρας της γυναίκας …
Ένα το χελιδόνι κι η Άνοιξη Ακριβή.
Σ’ αυτή, λοιπόν, τη γυναίκα, είτε βγήκε από κοιλιά άλλης γυναίκας ή από το κεφάλι του Δία, σ’ αυτήν που κρύβει μια Αφροδίτη μέσα της, στην ομορφιά της, όχι αυτήν που όλοι νομίζουμε, αλλά την άλλη, εκείνη που την συνδέει με το θαύμα της ζωής και της δημιουργίας, είναι αφιερωμένη αυτή η εργασία με θεούς, έρωτες, Αφροδίτες, δηλαδή δυνάμεις που ανανεώνουν τη ζωή.
Γιατί «Ό,τι αξίζει περισσότερο εδώ κάτου, ό,τι αποτελεί την καλύτερη μέθοδο γνώσης, είναι ο Έρωτας και η Ποίηση, παρμένα ταυτόχρονα και αξεχώριστα, λειτουργημένα χωρίς δεσμά, κι έξω από τα συμβατικά όρια της κοινωνίας» (Α.Χ. 371/506), λέει ο Οδυσσέας Ελύτης.
- Το κείμενο αυτό εκφωνήθηκε στις 5 Μαρτίου στη Βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με αφορμή την «Ημέρα» της γυναίκας» στην οποία τιμήθηκε και η συντάκτρια του κειμένου.
Ανθούλα Δανιήλ
