«Κι Εσύ, μια μέρ’ ακόμα, με υπάρχεις»

Εν αρχή ήν η πίστη. Η οποία, κατασταλαγμένη, ώριμη και σταθερή, μέσα από τις συμπληγάδες του σύγχρονου κόσμου, αρθρώνει λόγο. Προσηλωμένη στο Ανώτερο Ον, τον Θεό, εκφράζει θρησκευτικό, φιλοσοφικό και απλά ανθρώπινο στοχασμό, και προβληματισμό, κι επιχειρεί να κοινωνήσει την ύπαρξη της και τις σκέψεις του εκφραστή της σε κάθε ευαίσθητο αναγνώστη. Φορέας της, η νέα ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Αριστοτελίδη, με τίτλο «Ανώτερη Αδυναμία, Εικοσιεπτά Θεοτρόπια», η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ενύπνιο.

Το πρώτο πράγμα που προκαλεί εντύπωση σε τούτο το βιβλίο, είναι ο τόσο αντιστικτικός, όσο και πρωτότυπος τίτλος του, αφού κατά γενική ομολογία, κάτι που είναι ανώτερο, δεν μπορεί να είναι ταυτοχρόνως και αδύναμο. Ωστόσο, μέσα από τα είκοσι επτά ποιήματα που περιλαμβάνει, ο ποιητής περιγράφει, αντιλαμβανόμενος πλήρως ότι βρίσκεται ενώπιον μιας, για τον ίδιο, αποκάλυψης, ακριβώς αυτή την «αδυναμία», την οποία «προσάπτει» στον Δημιουργό αυτού του κόσμου: αν αντιστρέψουμε το λογοπαίγνιό του, θα διαβάσουμε «Ανώτερη Δύναμη».

Στο ομώνυμο του τίτλου ποίημα, «Ανώτερη Αδυναμία», ο ποιητής ρωτά παρρησία, απευθυνόμενος ευθέως στον Θεό:

«Όπως μέσα στα ερείπια του σεισμού / ανακατεύονται τα τιμαλφή των ενοίκων, / πώς μες στο χρόνο να ξεδιαλύνω / τί ’ναι δικό Σου και τι προσθήκη; // Πώς μες στο τριαδικό ποτήρι / να χωρέσω τον ωκεανό; // Νόμιζα πως ήσουν η πέτρα / που συγκρατεί τα χαρτιά μου. / Κι είσαι ο αγέρας που τα σκορπά. // Ανώτερη Δύναμη σε λεν. / Κι είσαι Ανώτερη Αδυναμία.»

Την ίδια άποψη εκφράζει και στο υπέροχο «Παρτέρι κεριών», στο οποίο απεικονίζει με μοναδικό τρόπο ένα κατάφωτο μανουάλι. Παραθέτουμε το ποίημα ολόκληρο, καθώς πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα από τα ομορφότερα της συλλογής:

Τι παράξενο παρτέρι στην εσοχή ναού,

ωχρός ο μίσχος, αμφίβολος ο ανθός.

Το μίσχο μέλισσα έφτιαξε,

το χέρι μέλισσα, τον άλλο μίσχο ανθίζει.

Κι όταν στο χώμα το φυτεύουν, φυτρώνει ελπίδα

• τι παράξενο παρτέρι ευχών!

Μα, πώς μαραίνονται σιγά-σιγά,

πώς αρχίζουν προς το τίποτα να ρέπουν

οι μίσχοι της ελπίδας αυτοί

όταν γυρίσεις την πλάτη…

Πώς λοιπόν νοείται εδώ η λέξη «αδυναμία», και ποιοι μπορούν να είναι οι λόγοι για την ύπαρξή της; Βεβαίως ο ποιητής ενδέχεται να είχε κατά πρώτο λόγο στο νου του την εν μέρει ανθρώπινη (και άρα αδύναμη) υπόσταση του Χριστού, όταν αυτός ήρθε στον κόσμο. Αλλά προφανώς, ένας ακόμη λόγος, ο οποίος προβάλλεται αναφανδόν στο τελευταίο ποίημα που αναφέραμε, είναι και ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος κάθεται μονίμως με την πλάτη γυρισμένη σ’ Εκείνον. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι «…Εσύ, μια μέρ’ ακόμα, / με υπάρχεις» (ποίημα «Δοξολογία Ι [ΟΡΘΡΟΣ]».

Κι εδώ, με τούτο το μικρό δοξαστικό, περνάμε στον υπότιτλο της συλλογής, «Εικοσιεπτά Θεοτρόπια». Τι σημαίνει «θεοτρόπιο»; Κατά «παράφραση» της λέξης «ηλιοτρόπιο», «θεοτρόπιο» είναι αυτό που υπάρχει χάρη στον Θεό, που αντλεί τη ζωή και την δύναμή του από τον Θεό. Ο παραλληλισμός δεν είναι τυχαίος (ο Θεός είναι Φως), ο χαρακτηρισμός έχει γενικώς αποδοθεί στον άνθρωπο, ενώ εδώ, εκτός από αυτόν τον τελευταίο, ο Αριστοτελίδης, με γνήσια ευσέβεια και πίστη, τον αποδίδει και στα ποιήματά του.

Ολόκληρη τη συλλογή διατρέχει το δίπολο Θεός – άνθρωπος, με τον άνθρωπο να υποδηλώνεται τόσο ως μονάδα, όσο και ως σύνολο (κοινωνία). Και παρόλο που με την προμετωπίδα του βιβλίου και το εξαιρετικό ποίημα της Κικής Δημουλά ο Αριστοτελίδης υπερτονίζει την αξεδιάλυτη ενότητα ανθρώπου και Θείου, δεν παύει ταυτόχρονα να εκφράζει και την απογοήτευσή του για την σκοτεινή σημερινή ανθρώπινη και κοινωνική συνθήκη:

«Για κάποιους, ο Θεός / παίρνει μορφή στερεή: πάγος / -τους διατηρεί. / Αλλού, πέφτει ως χιόνι: / τους λευκαίνει. / Ή, ως βροχή: τους ξεδιψά. // -Κάποιους τους πειράζει η υγρασία…»

γράφει με πίκρα σ’ αυτό το μικρό αποφθεγματικό άτιτλο. Ενώ λίγο παρακάτω, στο ποίημα «Δεν σου μοιάζουν αυτά…», συνεχίζει με δύναμη:

«Δίπλα – δίπλα κρατώ και συγκρίνω: / Φύση και Πλάστης, / Εκείνος, ο «Αμνός του Θεού» και / «εν είδει Περιστεράς το Πνεύμα». / Κι απ’ την άλλη / της ελάφου η εσχάτη αγωνία / ποτάμι έπινε / εν όσω ακόνιζε ωμότητες η ύαινα… // Θαυμαστά τα έργα Σου Κύριε! / Αλλά δεν σου μοιάζουν αυτά. / Θα μου πεις, εδώ δεν μοιάζω εγώ, / το κατ’ εικόνα Σου, / καρικατούρα ελαφιού και ύαινας μαζί… / Δεκτόν.»

Παντού ο Αριστοτελίδης εκφράζεται με αλληγορία και υπαινικτική ποίηση. Ορισμένες φορές επιπλέον, οι στίχοι του αναβλύζουν ρυθμό και έχουν ομοιοκαταληξία. Ολόκληρη η συλλογή συνδυάζει ένα στοχαστικό μονόλογο με (ταυτόχρονα) ένα διάλογο με τον αναγνώστη, την επικοινωνία με τον οποίο τελικά επιζητεί, ενώ οι συνεικόνες του πατέρα Βασιλείου Θερμού συνομιλούν με τα ποιήματα, ακόμη και τα συμπληρώνουν με επιτυχία.

Εξαιρετικά περιγραφικό μάλιστα, το ποίημα «Εφημερία στο Δαφνί», αναδύει μέσα από την γραφίδα του δημιουργού του, και μέσα από την εξωτερική όψη των πραγμάτων, το εσωτερικό τοπίο έμψυχων και άψυχων, και προδίδει το βιοποριστικό επάγγελμα του ποιητή, ο οποίος είναι ψυχίατρος. Ενδεικτικό των συνθηκών που περιγράφει, είναι το μότο με τους στίχους της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, το οποίο προτάσσει.

Σταχυολογούμε καίριους όσο και αληθινούς στίχους από το συγκεκριμένο ποίημα, και μ’ αυτούς θα ολοκληρώσουμε την παρουσίασή μας της μοναδικής ποιητικής συλλογής του Παναγιώτη Αριστοτελίδη – μοναδικής, διότι ποιητικά έργα με ξεκάθαρα θρησκευτικό, και δη χριστιανικό, θέμα και περιεχόμενο, στην εποχή μας σπανίζουν…

«Οι εφημερεύοντες αλλάζουν βάρδιες / κι οι πεθαμένοι με τους ζωντανούς. / Αμφίθυμη ακούστηκε καμπάνα από νωρίς, / χωρίς «Χριστός Ανέστη», / βεγγαλικές φωνές ψαλτών. / Ποιο θαύμα θα μου πεις βγάζει τελάλημα; / Και ποια παραμυθία διαλαλεί; / Μισό λιβάδι μοίρασαν στα βάζα / και πάλι έζεχναν πληγές. / Μισό λιβάδι και δε φάνηκε κανείς. / Βόσκουμε Άνοιξη. // Κι οι συγγενείς ρωτούν, ρωτούν… // Στο διδακτικό βουλιάζω βιβλίο / και στου Van Gogh τις βάρκες, που γύρισαν δίχως ψαριά / στο Saintes – Maries / απ’ τον τοίχο».