- ΥΛΙΚΟ
Ο Καρλ Αντρέ (Carl Andre, 16 Σεπτεμβρίου 1935 – 24 Ιανουαρίου 2024) ήταν Αμερικανός μινιμαλιστής καλλιτέχνης, αναγνωρισμένος για τα γραμμικά γλυπτά του και τα γλυπτά με μορφή πλέγματος, την πρωτοποριακή ποίησή του, καθώς και για την πιθανή δολοφονία της συζύγου του, Άννα Μεντιέτα, η οποία το 1985 έπεσε από το παράθυρο του διαμερίσματός τους και πέθανε μετά από καυγά μαζί του. Αθωώθηκε από την κατηγορία του φόνου δευτέρου βαθμού σε δίκη του 1988. Ο Καρλ Αντρέ επαναπροσδιόρισε τις παραμέτρους της γλυπτικής και της ποίησης αφενός μέσω της χρήσης αναλλοίωτων βιομηχανικών υλικών και αφετέρου της καινοτόμου προσέγγισης της γλώσσας. Δημιούργησε πάνω από δύο χιλιάδες γλυπτά και ισάριθμα ποιήματα κατά τη διάρκεια της σχεδόν εβδομηντάχρονης καριέρας του, καθοδηγούμενος από μια δέσμευση στην καθαρή ύλη σε διαυγείς γεωμετρικές διατάξεις.
* *
Carl Andre / On the Sadness
The door is closed
We are going to die if the moon changes
The sky is blue then we are going to die if the grass is green
We are going to die then we are going to die if the sea is cold
The window is open
We are going to die if the sky is blue if men grow old
Night comes slowly
We are going to die then the sky is blue if the grass is green
The sky is blue if a girl sings
We are going to die if the sun is hot
Morning comes at five o’clock
We are going to die then we are going to die if the sky is blue then we are going to die
The grass is green if men grow old
We are going to die if a boy runs
The sky is blue if the sea is cold
We are going to die then the grass is green
Fathers go to work
We are going to die if the sky is blue if the grass is green
Mothers mind their children
We are going to die then we are going to die if men grow old
The sky is blue then the sky is blue
We are going to die if a girl sings
The grass is green then we are going to die
We are going to die then the sky is blue if the sky is blue
The moon changes
We are going to die if the sea is cold
The sky is blue if men grow old
We are going to die then we are going to die if the grass is green
The sun is hot
We are going to die if the sky is blue then we Are going to die
A boy runs
We are going to die then we are going to die then we are going to die
The sky is blue if the grass is green
We are going to die if men grow old
A girl sings
We are going to die then we are going to die if the sky is blue
The sea is cold
We are going to die if the grass is green
The sky is blue then we are going to die
We are going to die then the sky is blue
Men grow old
We are going to die if the sky is blue
The grass is green
We are going to die then we are going to die
The sky is blue
We are going to die
* *
Καρλ Αντρέ / Για τη Θλίψη
Η πόρτα είναι κλειστή
Θα πεθάνουμε αν αλλάξει το φεγγάρι
Ο ουρανός είναι μπλε, τότε θα πεθάνουμε αν το γρασίδι είναι πράσινο
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε αν η θάλασσα είναι κρύα
Το παράθυρο είναι ανοιχτό
Θα πεθάνουμε αν ο ουρανός είναι μπλε αν οι άντρες γεράσουν
Η νύχτα έρχεται σιγά σιγά
Θα πεθάνουμε τότε ο ουρανός είναι μπλε αν το γρασίδι είναι πράσινο
Ο ουρανός είναι γαλάζιος αν ένα κορίτσι τραγουδήσει
Θα πεθάνουμε αν ο ήλιος είναι καυτός
Το πρωί έρχεται στις πέντε η ώρα
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε αν ο ουρανός είναι μπλε τότε θα πεθάνουμε
Το γρασίδι είναι πράσινο αν γεράσουν οι άντρες
Θα πεθάνουμε αν τρέξει ένα αγόρι
Ο ουρανός είναι μπλε αν η θάλασσα είναι κρύα
Θα πεθάνουμε τότε το γρασίδι είναι πράσινο
Οι πατεράδες πάνε στη δουλειά
Θα πεθάνουμε αν ο ουρανός είναι μπλε αν το γρασίδι είναι πράσινο
Οι μανάδες προσέχουν τα παιδιά τους
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε αν γεράσουν οι άντρες
Ο ουρανός είναι μπλε, τότε ο ουρανός είναι μπλε
Θα πεθάνουμε αν τραγουδήσει ένα κορίτσι
Το γρασίδι είναι πράσινο, τότε θα πεθάνουμε
Θα πεθάνουμε τότε ο ουρανός είναι μπλε αν ο ουρανός είναι μπλε
Το φεγγάρι αλλάζει
Θα πεθάνουμε αν η θάλασσα είναι κρύα
Ο ουρανός είναι μπλε αν γεράσουν οι άντρες
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε αν το γρασίδι είναι πράσινο
Ο ήλιος είναι καυτός
Θα πεθάνουμε αν ο ουρανός είναι μπλε, τότε θα πεθάνουμε
Ένα αγόρι τρέχει
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε
Ο ουρανός είναι μπλε αν το γρασίδι είναι πράσινο
Θα πεθάνουμε αν γεράσουν οι άντρες
Ένα κορίτσι τραγουδάει
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε αν ο ουρανός είναι μπλε
Η θάλασσα είναι κρύα
Θα πεθάνουμε αν το γρασίδι είναι πράσινο
Ο ουρανός είναι γαλάζιος τότε θα πεθάνουμε
Θα πεθάνουμε τότε ο ουρανός είναι μπλε
Οι άντρες γερνούν
Θα πεθάνουμε αν ο ουρανός είναι μπλε
Το γρασίδι είναι πράσινο
Θα πεθάνουμε τότε θα πεθάνουμε
Ο ουρανός είναι μπλε
Θα πεθάνουμε
* *
- ΣΧΟΛΙΑ
(i) Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’50 έως ’70 μια κίνηση τέχνης που ονομάζεται concrete art, με έναν κλάδο που ονομάζεται concrete poetry, ανθίζει στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική και λιγότερο στους Αγγλόφωνους. Συνδεμένοι με αυτούς τους συγκεκριμένους ποιητές ήταν και οπαδοί των σουρεαλιστών. Οι σουρεαλιστές είχαν υποστηρίξει πως, δεδομένου ότι οι βαθύτερες δημιουργικές μας δυνάμεις είναι ασυνείδητες, οι εικόνες που αναδύονται από το ασυνείδητο μπορεί να αποκαλύψουν βαθιές ποιητικές αλήθειες. Οι συγκεκριμένοι ποιητές αναρωτήθηκαν: Εάν οι βαθιές εικόνες υπαγορεύονται από ασυνείδητες συσχετίσεις που φαίνονται τυχαίες, τότε μπορεί να μην είμαστε σε θέση να κατασκευάσουμε εξίσου βαθιές -ή τουλάχιστον εξίσου εντυπωσιακές- εικόνες παραθέτοντας λέξεις τυχαία, χρησιμοποιώντας διαδικασίες τυχαιοποίησης εντός των κανόνων σύνταξης της φυσικής γλώσσας; Η Concrete poetry δεν έκανε ποτέ σημαντική πρόοδο: ήταν οι μουσικοί παρά οι ποιητές που μπορούσαν να αξιοποιήσουν καλύτερα τις μαθηματικές διαδικασίες και τη νέα κυβερνητική τεχνολογία (cybernetic technology). Αλλά η συγκεκριμένη μουσική και η συγκεκριμένη ποίηση ήταν μόνο μια εκδήλωση ενός ευρύτερου Zeitgeist τα χρόνια γύρω στο ’60. Στα έργα του Ξενάκη, του Μπέκετ και του Ιονέσκο˙ στην ποίηση του John Ashbery, με την ανατροφοδοτούμενη, ονειρική λογική του˙ στον γενικό ενθουσιασμό των διανοουμένων για τον στρουκτουραλισμό (structuralism), δηλαδή για συστήματα σκέψης που φάνηκαν να τρέχουν χωρίς ανάγκη παρέμβασης, μπορούμε να εντοπίσουμε έναν υποκείμενο σκεπτικισμό και ακόμη και απόγνωση για το τι μπορεί να επιτύχει η ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτή η φάση στην ιστορία της Ποίησης -κατά την οποία τα μαθηματικά μοντέλα είχαν πραγματικό κύρος- εκπροσωπείται από το ποίημα του Carl Andre “On the Sadness”. Πολλοί ενθουσιάζονται από το ποίημα του Andre -το οποίο δεν προσφέρεται για αποσπάσματα, επειδή η δύναμή του εξαρτάται από το να δίνει την εντύπωση του ατέλειωτου/ άπειρου.
(ii) Μία νεότερη τεχνική, πέρα από τις γνωστές των ULIPO, χρησιμοποιεί το Θεμελιώδες Θεώρημα της Αριθμητικής. Το Θεμελιώδες Θεώρημα της Αριθμητικής λέει ότι κάθε θετικός ακέραιος μεγαλύτερος από 1 είτε είναι πρώτος αριθμός είτε μπορεί να παραγοντοποιηθεί με έναν ακριβώς τρόπο σε γινόμενο δυνάμεων πρώτων παραγόντων. Προκειμένου να αναγνωριστεί εάν δύο παραγοντοποιήσεις ενός ακέραιου είναι ίδιες, οι πρώτοι αριθμοί γράφονται με αυξανόμενη σειρά -για παράδειγμα, 12 = 2² x 3 και 18 = 2 x 3².
Για να φτιάξετε ένα ποίημα χρησιμοποιώντας αυτό το θεώρημα, ακολουθείτε τα εξής βήματα:
Βήμα 1: αποφασίζετε για το μήκος του ποιήματος
Βήμα 2: αριθμείτε τις γραμμές/ στίχους του ποιήματος διαδοχικά από κάτω προς τα πάνω, ξεκινώντας από το 2.
Βήμα 3: επιλέγετε μια κατάλληλη λέξη που σημαίνει/ τίθεται για τον ‘πολλαπλασιασμό’ και μια για την ‘εκθετοποίηση’.
Βήμα 4: γράφετε τις γραμμές/ στίχους που σημειώνονται με πρώτους αριθμούς.
Βήμα 5: αναλύετε κάθε μη πρώτο αριθμό γραμμής σε γινόμενο παραγόντων/ δυνάμεων διαφορετικών πρώτων.
Βήμα 6: για την κατασκευή συγκεκριμένης γραμμής, αντικαταστήστε τους αριθμούς που εμφανίζονται στην παραγοντοποίηση με τις γραμμές που έχουν αυτούς τους αριθμούς, τον πολλαπλασιασμό και την εκθετοποίηση με τις αντίστοιχες λέξεις -αυτό δημιουργεί τη συγκεκριμένη γραμμή.
Βήμα 7: επαναλάβατε τη διαδικασία για τη δημιουργία κάθε γραμμής του ποιήματος.
Κάθε γραμμή με αρίθμηση πρώτου αριθμού είναι ένα δομικό στοιχείο των άλλων γραμμών, όπως και οι πρώτοι αριθμοί χτίζουν τους θετικούς ακέραιους αριθμούς. Το πιο κάτω παράδειγμα δείχνει πώς εφαρμόζεται αυτός ο αλγόριθμος. Το πρώτο ποίημα που γράφτηκε με αυτή τη δομή είναι το ποίημα του γλύπτη και ποιητή Carl Andre «On the Sadness». Το ποίημα του Andre έχει 46 γραμμές και αντιστοιχούν στους ακέραιους αριθμούς από 47 έως 2. Ιδού οι πρώτες 7 γραμμές:
| 47 | – | The door is closed |
| 46 | = 2 x 23 | We are going to die if the moon changes |
| 45 | = 3² x 5 | The sky is blue then we are going to die if the grass is green |
| 44 | = 2² x 11 | We are going to die then we are going to die if the sea is cold |
| 43 | – | The window is open |
| 42 | = 2 x 3 x 7 | We are going to die if the sky is blue if men grow old |
| 41 | – | Night comes slowly |
Εδώ ο πολλαπλασιασμός και η εκθετοποίηση αντιστοιχούν στις λέξεις ‘if’ και ‘then’ βάσει της λογικής του ‘αν – τότε’.
