ΑΡΧΙΑΣ ¹

Παλατινή Ανθολογία VII,214

Ποτέ ξανά, δελφίνι μου, δεν θα τρομάξεις τα κοπάδια των ψαριών

ορμώντας μες στης θάλασσας τα βάθη που παφλάζουν,

ούτε χορεύοντας με του διάτρητου αυλού τη μελωδία

το άλμα σου το λυγερό δίπλα στις βάρκες θα εκτινάξεις,

μα ούτε και τις Νηρηίδες, εσύ που τον αφρό πετάς,

στις εσχατιές θε να τις φέρεις της Τηθύος²

πάνω στα νώτα σου σαν πριν σηκώνοντάς τες.

Γιατί, αλήθεια, ένα κύμα αναδεύτηκε,

πελώριο σαν του Μαλέα τ’ ακρωτήρι και σπρώχνοντάς σε

σε έριξε στην αμμουδιά και στα πολλά κοχλάδια επάνω.

ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΣ Ο ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΥΣ ³

Παλατινή Ανθολογία VII,18

Τον άντρα από του τάφου του την πέτρα μην τον κρίνεις·

λιτός ο τύμβος φαίνεται, κι όμως ενός μεγάλου τα οστά

μέσα του περικλείει. Θα δεις πως είναι ο Αλκμάν,⁴

ο παιχνιδιάτορας ο έξοχος της λύρας της λακωνικής,

αυτός που κι οι εννέα Μούσες τον έχουνε δικό τους.

Κι η έριδα των δυο ηπείρων είναι θαμμένη εδώ,

για το αν ήτανε Λυδός ή μήπως απ’ τη Λακωνία.

Των ποιητών που ύμνους πλέκουνε πολλές είν’ οι μητέρες!

Ρωμαϊκό μωσαϊκό που απεικονίζει τον Αλκμάνα να πίνει κρασί (τέλος 2ου – αρχές 3ου αι. μ. Χ.)

Παλατινή Ανθολογία VII,493

Δεν είναι από αρρώστια που η Ροδόπη εγώ

και η μητέρα μου η Βοΐσκα κειτόμαστε νεκρές

μήτ’ από δόρυ τού εχθρού. Αλλά, τότε που την πατρίδα μας,

την πόλη τής Κορίνθου, μες στη φωτιά

την έριχνε ο άγριος ο ΄Αρης,⁵

εμείς μονάχες μας διαλέξαμε τον ρωμαλέο ΄Αδη.

΄Ετσι, με φονικό μαχαίρι εμένανε με σκότωσε η μητέρα

και μήτε τη δικιά της τη ζωή, η δύσμοιρη, λογάριασε,

μα τη θηλιά που σφίγγει τον αυχένα πέρασε γύρω απ’ τον λαιμό της.

Γιατί για μας καλύτερος απ’ τη σκλαβιά

ήταν ο θάνατος που στους ελεύθερους ταιριάζει.

ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ⁶

Παλατινή Ανθολογία ΙΧ, 342 ⁷

Αυτόν που άλλαξε στεριάς και θάλασσας τους δρόμους

κι έγινε ναύτης τής ξηράς και πεζοπόρος τού πελάγου,

αυτόν με τρεις εκατοντάδες δόρατα απώθησε της Σπάρτης η ανδρεία.

Ντροπή πρέπει να νιώθετε πελάγη και βουνά.

                                 Επιτύμβια στήλη δύο νέων οπλιτών (περ. 420 π. Χ.)

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Ο ΤΑΡΑΝΤΙΝΟΣ ⁸ 

Παλατινή Ανθολογία ΙΧ, 106

Εμένανε, το φορτηγό πλεούμενο που τόσες θάλασσες έχει οργώσει,

φωτιά στη γη επάνω μ’ έκαψε,

στη γη που άφησε τα πεύκα της για χάρη μου να κόψουν.

Το πέλαγο με έσωσε — μ’ έριξε στ’ ακρογιάλι.

Κι όμως από τη θάλασσα πιο άπιστη τη βρήκα εκείνη που με γέννα.

Παλατινή Ανθολογία VII, 463

Αυτή εδώ είν’ η Τιμόκλεια, αυτή είν’ η Φιλώ, αυτή η Αριστώ

κι αυτή η Τιμαιθώ, του Αριστόδικου οι κόρες,

που όλες τους από του τοκετού τους πόνους εχάσαν τη ζωή τους·

κι αφού τούτο το μνήμα πάνω τους το έστησε ο γονιός τους,

ο Αριστόδικος ξεψύχησε.

                                            Η επιτύμβια στήλη τής Φυλονόης (370-360 π. χ.)

Παλατινή Ανθολογία VII, 466

Aχ δόλιε Αντικλή, δόλια κι εγώ που το μοναχοπαίδι μου

όντας στης νιότης τον ανθό, μες στην πυρά τη νεκρική το έριξα!

΄Ησουν δεκαοκτώ χρονών που χάθηκες, παιδί μου·

κι εγώ κλαίω κι οδύρομαι για τα γεράματα τα έρμα.

Ας ήτανε να πήγαινα στο σκιερό το σπιτικό τού ΄Αδη!

Ούτ’ η αυγή είναι γλυκιά για μένανε

ούτε του καυτερού τού ήλιου η ακτίνα.

Αχ δόλιε Αντικλή, που βρήκες πια τη μοίρα σου,

ας ήτανε το πένθος μου να γιάτρευες εσύ

παίρνοντας και εμένα απ’ τη ζωή!

                             Επιτύμβια στήλη τού Ευφήρου από τον Κεραμεικό (περ. 430 π. Χ.)

Στη χαρακτηριστική εικόνα “Επιτύμβιες στήλες στον Κεραμεικό”

1)Ποιητής από την Αντιόχεια που έζησε περί το 100 π. Χ. Ταξίδεψε σε διάφορες πόλεις τής Ιταλίας και το 102 π. Χ. έφτασε στη Ρώμη. Αργότερα έγινε Ρωμαίος πολίτης και μετονομάστηκε σε Aulus Licinius Archias. Eκτός από επιγράμματα συνέθεσε και δύο επικά ποιήματα· το ένα για τον πόλεμο του Μάριου κατά των Κίμβρων και το άλλο για τον πόλεμο του Λούκουλλου εναντίον του Μιθριδάτη. Στην Παλατινή Ανθολογία βρίσκονται 41 επιγράμματα υπό το όνομα «Αρχίας», όμως η αναγνώρισή τους καθίσταται δύσκολη, καθώς υπάρχουν και άλλοι ποιητές με το ίδιο όνομα.

2)Τηθύς: η σύζυγος του Ωκεανού. Στους μεταγενέστερους ποιητές, όπως σε αυτό το επίγραμμα, δήλωνε τη θάλασσα.

3)Για τον Αντίπατρο τον Θεσσαλονικέα βλ. σχ. 2 του άρθρου: https://www.periou.gr/georgia-papadaki-nifovolos/

4)Για τον Αλκμάνα βλ.: https://www.periou.gr/%ce%b1%ce%bb%ce%ba%ce%bc%ce%b1%ce%bd%ce%b1-%ce%b2%ce%bb-%cf%83%cf%87-1-%ce%b1%cf%80%ce%bf%cf%83%cf%80%ce%ac%cf%83%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%b5%cf%84%ce%ac%cf%86%cf%81%ce%b1%cf%83/

5)Πρόκειται για την πρωτοφανή καταστροφή, στην κυριολεξία τον αφανισμό τής Κορίνθου από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ. Οι κατακτητές σκότωσαν όλους τους άντρες, πούλησαν ως δούλους τα γυναικόπαιδα, η πόλη λεηλατήθηκε — οι θησαυροί της και τα αμέτρητα έργα τέχνης μεταφέρθηκαν στη Ρώμη και την Πέργαμο — πυρπολήθηκε, και τα τείχη της κατεδαφίστηκαν. ΄Εκτοτε η Κόρινθος παρέμεινε ακατοίκητη για περίπου εκατό ολόκληρα χρόνια.

6)Ο Παρμενίων ήταν επιγραμματοποιός από τη Μακεδονία, σύγχρονος του αυτοκράτορα Αυγούστου και έζησε περίπου στις αρχές τού 1^ου αι. μ. Χ. Η Παλατινή Ανθολογία έχει διασώσει 18 επιγράμματά του.

7)Το επίγραμμα τιμά τους νεκρούς τής μάχης των Θερμοπυλών. Οι δύο πρώτοι στίχοι αναφέρονται στον Ξέρξη και στα δύο εντυπωσιακά για την εποχή τους έργα που πραγματοποίησε ξεκινώντας την εκστρατεία του κατά της Ελλάδας: τη διάνοιξη της διώρυγας στη χερσόνησο του ΄Αθω και τη ζεύξη τού Ελλησπόντου.

8)Για τον Λεωνίδα τον Ταραντίνο βλ.: https://www.periou.gr/%ce%bb%ce%b5%cf%89%ce%bd%ce%af%ce%b4%ce%b1%cf%82-%e1%bd%81-%cf%84%ce%b1%cf%81%ce%b1%ce%bd%cf%84%e1%bf%96%ce%bd%ce%bf%cf%821-%cf%80%ce%b1%ce%bb%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%bd%e1%bd%b4-%e1%bc%80%ce%bd%ce%b8/