Ρεαλιστικές ιστορίες με σουρεαλιστική χροιά

Ο Απόστολος Σπυράκης (Νικήσιανη Παγγαίου Καβάλας, 1968) καθηγητής αγγλικών στον ιδιωτικό τομέα, το 2011 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων Το φιλί. Τώρα εκδίδει το δεύτερο, μια συλλογή με δεκαεννέα διηγήματα και μια μεσαιωνική νουβέλα σε τέσσερις πράξεις. Σύνολο εικοσιτέσσερα διηγήματα. Στο κείμενο του οπισθόφυλλου υπάρχει η πληροφορία πως αυτά γράφτηκαν σ’ ένα διάστημα περίπου δέκα χρόνων και αντικατοπτρίζουν την κοινωνία της Θεσσαλονίκης, όπου ζει ο συγγραφέας, μα και τους προβληματισμούς «του σύγχρονου ανθρώπου» (ή μάλλον του σύγχρονου Έλληνα).

Επιδίωξη του Σπυράκη, όπως σημειώνει ο ίδιος, είναι να συνεχίσει μια παράδοση του σύντομου αφηγήματος, το οποίο για ποικίλους λόγους έχει χάσει τη θέση του στη λογοτεχνία. Έχοντας κατά νου τα κλασικά διηγήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας (Τσέχοφ, Μοπασάν), αλλά και της ελληνικής (Παπαδιαμάντης, Κόντογλου), ο συγγραφέας επιχειρεί να αφηγηθεί σύντομες ρεαλιστικές ιστορίες με καθημερινούς ήρωες. Μόνο αυτό; Όχι, κάνει και κάτι άλλο, προσπαθεί να υπονομεύσει τον ρεαλισμό των τεκταινομένων στις ιστορίες του. Αυτό επιτυγχάνεται με την αφήγηση ορισμένων σκηνών, οι οποίες έχουν σουρεαλιστική χροιά.  Δηλαδή σε αρκετά διηγήματα υπάρχει ένα αναπάντεχο τέλος που αιφνιδιάζει, μάλιστα ενίοτε αυτό το τέλος φαίνεται απίθανο και εξωπραγματικό. Ωστόσο, ο αιφνιδιασμός σαγηνεύει τον αναγνώστη που αναζητεί κάτι ανάλογο και στα επόμενα διηγήματα.

Το πρώτο διήγημα της συλλογής, το «Άνεμος στις ιτιές», έχει ως ήρωα έναν άντρα, ο οποίος απολαμβάνει τα ταξιδάκια με το σκάφος του. Κάποτε κάνει μια κατάδυση σ’ ένα ναυάγιο κι όταν αναδύεται στην επιφάνεια βλέπει μια γυναίκα να στέκεται στο νερό. Πραγματικότητα ή φαντασιοπληξία; Στο δεύτερο, το «Ροζ Παλ Ντάλιες», ο ήρωας που επαγγέλλεται τον ανθοπώλη προμηθεύει λουλούδια σε γραφεία κηδειών και φτιάχνει στεφάνια. Βγάζει τόσα πολλά λεφτά που αρχίζει να τα ξοδεύει στο καζίνο, ακόμα και σ’ εκείνο στα Σκόπια. Μια μέρα, καθώς επιστρέφουν από εκεί μ’ ένα φίλο του πέφτουν σε ομίχλη και ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά τους μια γυναίκα μ’ ένα παιδί. Κι εκεί, μέσα στο χάος που έχει προκληθεί, έρχεται κατά πάνω τους μια νταλίκα.

Στο «Δαρδάνειες Πύλες» ο σουρεαλισμός είναι καταφανής. Ο ήρωας βρίσκεται σ’ ένα σπίτι με αρχαία αντικείμενα, όπλα και βιβλία. Κάποια στιγμή αποκοιμιέται κι όταν ξυπνάει βλέπει μπροστά του έναν αρχαίο πολεμιστή με ξίφος ζωσμένο στη μέση του. Μερικές ιστορίες της συλλογής οφείλουν το αλλόκοτο τέλος τους σε όνειρα, σε ονειροπολήματα, στην ομίχλη, άλλες όμως το οφείλουν στην ανθρώπινη περιέργεια, όπως το «Τουταγχαμών». Σε αυτό, ένας άντρας αναλαμβάνει να φροντίσει το γυάλινο ενυδρείο ενός φίλου του ελαιοχρωματιστή, ο οποίος θα μεταβεί σε νησί. Κι όταν ένα ψάρι στο ενυδρείο παύει να κινείται, ανήσυχος πολύ βάζει το χέρι του το ενυδρείο.

Ανάμεσα στις ιστορίες υπάρχει και μία που συνδέεται με τη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963. Ο ήρωάς της εργάζεται στο κυλικείο του κτιρίου, όπου μίλησε ο βουλευτής, ο οποίος έπεσε θύμα παρακρατικών και χωροφυλάκων. Κάποια στιγμή, μέσα στη βαβούρα των επεισοδίων, όταν τον βλέπει πεσμένο στο δρόμο, χτυπημένο με γκλομπ, τρέχει να του προσφέρει τη βοήθειά του, ενώ ένας από τους δράστες του εγκλήματος, επικίνδυνος στο έπακρο,  περιπλανιέται στις γειτονιές.

Τα διηγήματα της συλλογής Ροζ Παλ Ντάλιες είναι σε μεγάλο βαθμό αξιανάγνωστα. Ο συγγραφέας τους έχει επιτύχει τους στόχους του, δηλαδή να προκαλέσει σκέψεις και συναισθήματα, μιλώντας στο τρίτο πρόσωπο για σημερινούς ανθρώπους και τα προβλήματά τους. Άλλωστε, όπως εξομολογείται ο Απόστολος Σπυράκης, οι ιστορίες του είναι εμπνευσμένες από πραγματικά γεγονότα ή από αφηγήσεις που έχει ακούσει.