Η πρόσφατη σειρά Μαραθωνοδρόμοι του Αλέξανδρου Παπακωνσταντίνου είναι μια νέα θεματική ενότητα  των τροπισμών του, ένας άλλος τρόπος πρωτότυπης οργάνωσης του βλέμματος και της μορφής  μέσω της αναλογικής και της ψηφιακής ζωγραφικής. Στους αρχαίους και νεότερους αθλητές μακράς αντοχής η κίνηση σκηνοθετείται. Το χαρακτηριστικό σπατουλαριστό γαλάζιο που παρεμβάλλεται ανάμεσα στα σώματα είναι ο ενδιάμεσος χώρος που συμπυκνώνει τη «συγχρονικότητα»: μια αισθητή συμπλήρωση των κενών, που υποχρεώνει τον θεατή να μην αντιλαμβάνεται τις μορφές σαν στατικά στιγμιότυπα αλλά σαν διαδοχικές φάσεις μιας κίνησης που παραπέμπει σε κινηματογραφικό καρέ ή περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας. Η κίνηση δεν καθορίζεται απλά και μόνο από το περίγραμμα του σώματος, αλλά από την ένταση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο σώμα και τον περιβάλλοντα χώρο, σαν το σώμα να ωθεί τον αέρα και το κενό να του αντιστέκεται. Έτσι, η πολλαπλότητα των χώρων διασταυρώνονται, ώστε οι μυϊκές καταπονήσεις των αθλητών και τα σκιερά «κοψίματα» να αναδεικνύουν τη σχέση περισσότερο από το σχήμα.

Ο Παπακωνσταντίνου υιοθετεί έναν υβριδικό ρεαλισμό: το σχέδιο ως προϊόν της δεξιοτεχνίας και τη σύνθεση ως αλγοριθμική πράξη. Γι’ αυτό, τα σώματα δεν είναι αμιγώς «ζωγραφικά» ούτε καθαρά «εικονικά» αλλά συμβιωτικά, που, μετά την ψηφιακή μοντελοποίηση, τους μετασχηματισμούς της κλίμακας και τις  ελεγχόμενες παρεμβάσεις του φωτισμού, εγγράφονται στην επιφάνεια του μουσαμά. Ο καλλιτέχνης δεν επιστρέφει απλώς στην προοπτική αλλά την επανεφευρίσκει ως αλγοριθμικό εργαλείο σύνθεσης, δημιουργώντας έναν σύγχρονο, φωτεινό μετα-αναγεννησιακό χώρο και μετατρέποντας μια κοινότυπη εικόνα σε «τροπισμό της παρουσίας». Τα σώματα ντυμένα με χιτώνες και άλλοτε με σύγχρονες αθλητικές περιβολές, υπογραμμίζουν τη διαχρονικότητα του αθλήματος συγκροτώντας τους «τροπισμούς της διαχρονίας».

Η σειρά διαπραγματεύεται το πολιτισμικό φορτίο του Μαραθώνα. Δεν εξιδανικεύει απλώς το αθλητικό σώμα αλλά το υποτάσσει σε μια οικονομία πάθους, όπου το συναίσθημα πειθαρχείται από ρυθμό και μέτρο. Ο Παπακωνσταντίνου προτείνει έναν τρόπο να ξαναβρούμε την υλικότητα μέσα στη σύγχρονη ψηφιακή λαιμαργία, μετατρέποντας τις χειρονομίες σε ψηφιακά ελεγχόμενες εικόνες. Αυτή η «μετα-υλικότητα» δεν εκμηδενίζει το σώμα, αντιθέτως, το ενισχύει, συμπυκνώνοντας και αναδεικνύοντας μια εικονολογική πολιτική της αντοχής.

Έτσι, ο Αλέξανδρος Παπακωνσταντίνου επιτυγχάνει ένα σπάνιο ισοζύγιο. Αποτίει φόρο τιμής σε μια αρχέγονη αφήγηση (το τρέξιμο ως πολιτισμικό συμβάν), ενώ ταυτόχρονα τη μετασχηματίζει σε σύγχρονη εικόνα διαπλοκής χώρου, χρόνου και τεχνολογίας. Οι Μαραθωνοδρόμοι δεν είναι μόνο εικόνες για να τις βλέπει ο θεατής. Είναι ρυθμοί για να τους σκέφτεται! Και αυτό, ακριβώς, εντάσσει τους Μαραθωνοδρόμους του Αλέξανδρου Παπακωνσταντίνου στα πλέον σταθερά τεκμήρια του σημερινού τεχνοτροπισμού: κάνει τη ζωγραφική να τρέχει μαζί με τον χρόνο της και μέσα από την κίνηση, να τον επαναπροσδιορίζει!

Γιάννης Κολοκοτρώνης

Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών / Δ.Π.Θ.

Yannis Kolokotronis: The Marathon Runners of Alexandros Papaconstantinou

The recent series Marathon Runners by Alexandros Papaconstantinou constitutes a new thematic unit within his tropisms—another mode of original organization of gaze and form through the interplay of analogue and digital painting. In both ancient and modern endurance athletes, movement is not merely represented but staged. The characteristic spatula-like blue that intervenes between the bodies forms an interstitial space that condenses “synchronicity”: a perceptible filling of voids that compels the viewer to perceive the figures not as static snapshots but as successive phases of motion reminiscent of a cinematic frame or a virtual reality environment. Movement is not determined solely by the outline of the body but also by the tension that develops between the body and the surrounding space, as if the body were pushing the air and the void were resisting it. Thus, a multiplicity of spaces intersect, allowing the muscular exertions of the athletes and the shadowy “cuts” to foreground relationship rather than mere shape.

Papaconstantinou adopts a hybrid realism: drawing as the product of virtuosity, and composition as an algorithmic act. The bodies are neither purely “painterly” nor entirely “virtual,” but symbiotic entities that, following digital modeling, transformations of scale, and controlled interventions of lighting, are inscribed onto the surface of the canvas.

The artist does not simply return to perspective; rather, he reinvents it as an algorithmic tool of composition, producing a contemporary, luminous, post-Renaissance space and transforming a commonplace image into a “tropism of presence.” The bodies, at times clothed in tunics and at other times in modern athletic attire, underscore the timelessness of the sport, thereby constituting “tropisms of diachrony.

The series engages with the cultural weight of Marathon. It does not merely idealize the athletic body; it subjects it to an economy of passion in which emotion is disciplined by rhythm and measure. Papaconstantinou proposes a way of rediscovering materiality within today’s digital voracity, converting gestures into digitally controlled images. This “meta-materiality” does not abolish the body; on the contrary, it strengthens it, condensing and foregrounding an iconological politics of endurance.

In this way, Alexandros Papaconstantinou achieves a rare balance. He pays homage to an archetypal narrative—running as a cultural event—while simultaneously transforming it into a contemporary image of interweaving space, time, and technology. The Marathon Runners are not merely images to be seen; they are rhythms to be thought. And this, precisely, situates Papaconstantinou’s Marathon Runners among the most enduring testimonies of contemporary technotropism: painting that runs alongside its own time and, through motion, redefines it.

Yannis Kolokotronis

Professor of History and Theory of Art – Department of Architecture, Democritus University of Thrace