Ο Αλέξανδρος Παπακωνσταντίνου είναι καλλιτέχνης της αναλογικής και ψηφιακής ζωγραφικής. Ως έμπειρος ζωγράφος που αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις της εποχής, αρνείται να περιοριστεί σε μια και μοναδική δομή της εικόνας και πειραματίζεται με πολλά στιλ και τεχνικές. Η μέθοδός του μπορεί να παρομοιαστεί με τον μικροβιολογικό τροπισμό, καθώς επιδεικνύει μια έμφυτη προσαρμοστικότητα στην ποικιλομορφία της Ιστορίας της Τέχνης και στις δυνατότητες της ψηφιακής οπτικής αισθητικής.
Από αυτή την άποψη, θα χαρακτήριζα την τέχνη του τεχνοτροπιστική και τα έργα του, τροπισμούς. Οι τροπισμοί του, ανταποκρίνονται σε διαφορετικές στιλιστικές προκλήσεις, εμπεριέχουν τον προβληματισμό του για τα όρια της σύγχρονης καλλιτεχνικής αυτονομίας και ενσωματώνουν την κριτική του θέση στη σημερινή πραγματικότητα για την πρωτοτυπία της σύγχρονης τέχνης.
Μέσα από τον τεχνοτροπιστικό του φακό, ο Παπακωνσταντίνου δημιουργεί μια οπτική γλώσσα που συντονίζεται με την πολύπλευρη φύση της σημερινής οπτικής εμπειρίας η οποία συχνά προηγείται των λέξεων ή τείνει να τις αντικαταστήσει. Είτε πρόκειται για τοπία ήρεμα ή θαλασσοδαρμένα, για μορφές στατικές ή εν κινήσει, για ερωτικά, για νεκρές φύσεις και μουσικά όργανα, για κονστρουκτιβιστικούς εσωτερικούς χώρους ή αφηρημένες γεωμετρικές συνθέσεις, η πραγματικότητα συγχωνεύεται με τη φαντασία, επιτρέποντας στο κοινό να εξερευνήσει τις αποχρώσεις της αντίληψης και να ερμηνεύσει την πραγματικότητα που ζούμε, ως ενιαία ή πολυδιάστατη, επίπεδη ή διαπλεκόμενη. Από την πλευρά του, οι επιλεγμένοι τρόποι της παρουσίας, οι ενδιάμεσοι χώροι και η στρατηγική πλήρωση των κενών χώρων πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια, υφαίνουν μια αφήγηση δυναμική και καθηλωτική τόσο για το βλέμμα όσο και για τη σκέψη.
Στις θεματογραφίες του, ο Παπακωνσταντίνου επιδίδεται σε μια αντισυμβατική εξερεύνηση της μορφής και του χώρου, που τροποποιεί τις καθιερωμένες αναπαραστάσεις και διαμορφώνει ένα ιδιαίτερο ζωγραφικό ύφος, που ‘είναι και δεν είναι’, για να καταλήξει σε μια υβριδική ζωγραφική, ένα ξεχωριστό αμάλγαμα φαντασίας και πραγματικότητας. Η ρεαλιστική περιγραφή συνυπάρχει με την αφαίρεση και τη γεωμετρία. Η επιπεδικότητα με τη σχηματοποίηση και την ογκοπλαστική. Η καθετότητα συμπληρώνεται από την καμπυλότητα. Το ατμοσφαιρικό κενό ισορροπεί με τη συμπαγή δομή. Η μαρμάρινη λευκότητα με την πολυπρισματική πολυχρωμία. Ο Παπακωνσταντίνου δίνει έμφαση στη συμπερίληψη προσεκτικά επιλεγμένων σχεδιαστικών στοιχείων με μια απαιτητική προσοχή στη λεπτομέρεια. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των στοιχείων είναι τόσο καθοριστικές όσο και τα ίδια τα στοιχεία επειδή η ζωγραφική του είναι η δομή των εικόνων και η δομή των σημείων της εικόνας στους χώρους. Γι’ αυτό, στη ζωγραφική του δεν υπάρχει ένας χώρος αλλά μια ταυτόχρονη πολλαπλότητα χώρων που διασταυρώνονται, τέμνονται, ευθυγραμμίζονται μεταξύ τους, βρίσκονται σε ανταγωνιστική ή παράδοξη σχέση μεταξύ τους.
Έτσι, ο Παπακωνσταντίνου δημιουργεί την έννοια των ‘τροπισμών της παρουσίας’. Εκδηλώνεται ως ‘επιμέρους σύνολα’ μέσα στα έργα του, γίνονται αντιληπτά ως ‘οπτικές γωνίες’ και χρησιμεύουν ως σημεία αντανάκλασης της συνολικής πραγματικότητας, της ίδιας της ολότητας. Για τον καλλιτέχνη, στην έννοια αυτή εμπεριέχεται η κοινοτοπία που είναι εγγενής στην καθημερινή ζωή και το μετασχηματιστικό της ταξίδι σε μια νέα αισθητική πραγματικότητα ψηφιακού τύπου. Η διαδικασία της διαπλοκής της αισθητικής με τις καθημερινές εμπειρίες, είναι περίπλοκη καθώς παρεμβάλλονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ψηφιακά μέσα.
Πρόκειται δηλαδή για μια μετασχηματιστική ζωγραφική ενδιάμεσων χώρων που γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στο συνηθισμένο και το ξαφνικό. Για παράδειγμα, στους αρχαίους δρομείς ο σπατουλαριστός γαλάζιος ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στα αθλητικά κορμιά υπερτονίζει την ένταση των κινούμενων μυώνων των δρομέων ενισχύοντας την εντύπωση της κίνησης σαν να μην πρόκειται για ζωγραφικό στιγμιότυπο αλλά για κινηματογραφικό καρέ ή εικονικής πραγματικότητας. Αυτή η στρατηγική προσέγγιση της εικόνας, να γεμίζει τους κενούς χώρους με συγχρονικότητα υπογραμμίζει μια δυναμική θεώρηση της ανθρώπινης ιστορίας, η οποία αγκαλιάζει τη ρευστότητα και την πολυπλοκότητα, διαμορφώνοντας μια αφήγηση αλληλένδετων σχέσεων ψηφιακού τύπου.
Οι πίνακες του, είναι προϊόντα αναλογικής και ψηφιακής ζωγραφικής. Η εποχή μας, που του παρέχει τα εργαλεία να δουλέψει συνδυαστικά με πινέλα, με ηλεκτρονικές συσκευές και με λογισμικά, του επιτρέπει επίσης, να διασχίζει τα όρια των παραδοσιακών και των σύγχρονων μέσων με πρωτοφανή ευελιξία. Οι καλλιτεχνικοί -ισμοί της τέχνης (κυβισμός, εξπρεσιονισμός, φουτουρισμός, ρεαλισμός, μετεμπρεσιονισμός κ.ά.) είναι προκλητικά ερεθίσματα για τον Παπακωνσταντίνου, που καταφέρνει να δημιουργήσει πολύ συνεκτικές post και transhuman οπτικές αφηγήσεις όταν στις μέρες μας η τεχνική νοημοσύνη διαρρηγνύει τα όρια της ανθρώπινης νοημοσύνης και εξαφανίζει την χειρόγραφη φύση της ζωγραφικής.
Αν οι κυβιστές κατακερμάτισαν τα αντικείμενα σε γεωμετρικά σχήματα και οι φουτουριστές σε χρονικές αλληλουχίες της κίνησης, τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία επιτρέπουν στον Παπακωνσταντίνου να αποδομήσει και να ανακατασκευάσει το θέμα σ’ έναν εικονικό χώρο πριν το μεταφέρει στην επιφάνεια του μουσαμά ελαχιστοποιώντας τη χειρωνακτική παρέμβαση και επιτρέποντας το σχολαστικό έλεγχο της τελικής σύνθεσης. Αυτή η μετασχηματιστική προσέγγιση που ελαχιστοποιεί τη χειρονομιακή παρέμβαση και απελευθερώνει τον καλλιτέχνη από τις παλιές χρωματικές τεχνικές, σηματοδοτεί μια απόκλιση από την απτική και φυσική υπόσταση της παραδοσιακής ζωγραφικής. Αναδεικνύει όμως, τη συμβιωτική σχέση μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος και βοηθά στην κατανόηση του νέου οπτικού πλαισίου της εποχής μας, στο οποίο η οθόνη και τα ψηφιακά μέσα παίζουν τεράστιο ρόλο στη δημιουργία και τη διακίνηση των σύγχρονων έργων τέχνης.
Επιπλέον, η ενσωμάτωση αναλογικών και ψηφιακών μεθόδων αντανακλά την καλλιτεχνική προσαρμοστικότητα που αντικατοπτρίζει το ραγδαία εξελισσόμενο τεχνολογικό τοπίο. Καθώς τα ψηφιακά εργαλεία γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα, καλλιτέχνες όπως ο Παπακωνσταντίνου όχι μόνο αποτίουν φόρο τιμής στις ρίζες των ιστορικών κινημάτων αλλά συμμετέχουν στο διεθνή διάλογο για την κατανόηση των εννοιών του ψηφιακού τόπου και του χώρου. Στην ουσία, ο Αλέξανδρος Παπακωνσταντίνου ισορροπώντας μεταξύ παράδοσης και καινοτομίας, δημιουργεί έργα που αποδεικνύουν τη μετασχηματιστική δύναμη στη συγχώνευση αναλογικής και ψηφιακής ζωγραφικής, η οποία προσφέρει διαφορετικούς τρόπους στο σύγχρονο άνθρωπο να βιώσει τον τόπο και το χώρο ως δυναμική οντότητα ή διαδικασία. Με τον τρόπο αυτό, αναδεικνύει τις σχέσεις μεταξύ φυσικών και ψηφιακών χώρων και δημιουργεί εννοιολογικούς τόπους όπου οι τροπισμοί του προσφέρουν μια άλλη θέαση της τέχνης στην εποχή της ψηφιακής λαιμαργίας.
Γιάννης Κολοκοτρώνης, Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Δυτικής Τέχνης, Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Δ.Π.Θ.
Yannis Kolokotronis: “The Tropisms of Alexandros Papaconstantinou”
Alexandros Papakonstantinou is an artist of analogue and digital painting. As an experienced painter who understands the challenges of the times, he refuses to be confined to a single image structure and experiments with many styles and techniques. His method can be likened to microbiological tropism, as he demonstrates an innate adaptability to the diversity of Art History and the possibilities of digital visual aesthetics.
In this perspective, I would describe his art as technotropic and his works as tropisms. His tropisms respond to different stylistic challenges, embody his reflection on the limits of contemporary artistic autonomy and embody his critical position on the current reality of originality in contemporary art.
Through his stylistic lens, Papakonstantinou creates a visual language that resonates with the multifaceted nature of today’s visual experience which often precedes or tends to replace words. Whether landscapes are tranquil or seascapes, static or moving forms, erotic, still life and musical instruments, constructivist interiors or abstract geometric compositions, reality merges with imagination, allowing the audience to explore the nuances of perception and interpret the reality we live in as unified or multidimensional, flat or complex. For his part, the chosen ways of being present, the spaces in between and the strategic filling of empty spaces on the painted surface weave a narrative that is dynamic and engaging for both the gaze and the mind.
In his themes, Papakonstantinou engages in an unconventional exploration of form and space, which modifies established representations and forms a particular style of painting that ‘is and is not’, in order to arrive at a hybrid painting, a unique amalgam of fantasy and reality. Realistic description coexists with abstraction and geometry. Flatness coexists with schematization and volumetrics. Verticality is complemented by curvature. The atmospheric void is balanced by the solid structure. Marble whiteness with polyprismatic polychromy. Papakonstantinou emphasizes the inclusion of carefully selected design elements with a fastidious attention to detail. The interactions between the elements are as decisive as the elements themselves because his painting is the structure of the images and the structure of the image’s points in the spaces. Therefore, in his painting there is not one space but a simultaneous multiplicity of spaces that intersect, intersect, align with each other, and are in antagonistic or paradoxical relationship to each other.
Thus, Papaconstantinou creates the notion of ‘tropisms of presence’. Manifested as ‘partial wholes’ within his works, they are perceived as ‘points of view’ and serve as points of reflection of the overall reality, of totality itself. For the artist, implicit in this concept is the banality inherent in everyday life and its transformative journey into a new digital-type aesthetic reality. The process of interweaving aesthetics with everyday experiences is complex as social media and digital media intervene.
In other words, it is a transformative painting of intermediate spaces that bridge the gap between the ordinary and the sudden. For example, in the Ancient Runners, the splattered blue interstitial space between the athletic bodies exaggerates the intensity of the runners’ moving muscles, enhancing the impression of movement as if it were not a painted snapshot but a cinematic frame or virtual reality. This strategic approach to the image, to fill empty spaces with synchronicity, underscores a dynamic vision of human history that embraces fluidity and complexity, forming a narrative of interconnected digital-type relationships.
His paintings, are products of analog and digital painting. Our age, which provides him with the tools to work in combination with brushes, electronic devices and software, also allows him to cross the boundaries of traditional and contemporary media with unprecedented flexibility. Artistic -isms of art (cubism, expressionism, futurism, realism, post-impressionism, etc.) are provocative stimuli for Papakonstantinou, who manages to create very coherent post and transhuman visual narratives when nowadays technical intelligence is breaking through the boundaries of human intelligence and disappearing the handwritten nature of painting.
If the cubists fragmented objects into geometric shapes and the futurists into temporal sequences of movement, contemporary digital tools allow Papakonstantinou to deconstruct and reconstruct the subject in a virtual space before transferring it to the surface of the canvas, minimizing manual intervention and allowing for meticulous control of the final composition. This transformative approach, which minimizes gestural intervention and frees the artist from old color techniques, marks a departure from the tactile and physical nature of traditional painting. But it also highlights the symbiotic relationship between the past and the present and helps to understand the new visual context of our time, in which the screen and digital media play a huge role in the creation and circulation of contemporary artworks.
Moreover, the combination of analogue and digital methods reflects the artistic adaptability that mirrors the rapidly evolving technological landscape. As digital tools become increasingly sophisticated, artists such as Papakonstantinou not only pay homage to the roots of historical movements but also engage in international dialogue to understand the concepts of digital place and space. In essence, Alexandros Papakonstantinou, balancing between tradition and innovation, creates works that demonstrate the transformative power in the fusion of analog and digital painting, which offers different ways for contemporary man to experience place and space as a dynamic entity or process. In doing so, he highlights the relationships between physical and digital spaces and creates conceptual places where his tropisms offer another view of art in the age of digital gluttony.
Yannis Kolokotronis
Professor of History and Theory of Western Art
Department of Architectural Engineering
Democritus University of Thrace
