Το συγκεκριμένο βιβλίο όσον αφορά στη μορφή φέρνει στον νου το επιστολικό μυθιστόρημα που περιγράφει συμβάντα της καθημερινότητας μέσα από την αλληλογραφία των ηρώων. Οπότε, στην περίπτωσή μας, θα έλεγα, ότι έχουμε το αδόκιμο, πλην ενδιαφέρον, είδος του «επιστολικού εικονογραφημένου βιβλίου» του οποίου η υπόθεση αρχίζει και περαιώνεται –χωρίς τις συνήθεις ενδιάμεσες αφηγήσεις– μέσα από την ανταλλαγή ιδιόχειρων σημειωμάτων που έχουν τη μορφή μικρών επιστολών.
Σε ένα σχολείο ο μικρός Τζακ είναι αναίτια θυμωμένος, γιατί έχει χαλάσει το κάστρο της συμμαθήτριάς του Ζωής. Βέβαια, αυτό δεν αποκαλύπτεται στην αρχή κι ο αναγνώστης εισέρχεται σε ένα δημιουργικό κενό που εγείρει ερωτήματα, προκαλώντας τον να συνεχίσει ασμένως την ανάγνωση. Και, βέβαια, στη συνέχεια να ταυτιστεί με τους ήρωες, γιατί είναι βέβαιο ότι στις σχέσεις του με τα άλλα παιδιά θα δει τον εαυτό του και τους άλλους.
Ο ήρωας της ιστορίας μας δεν θέλει να παραδεχτεί ότι έκανε λάθος και να ζητήσει συγγνώμη, αντίθετα, ισχυρίζεται ότι είναι θυμωμένος και βέβαια δικαιολογείται, πως ενώ ήθελε κι αυτός να παίξει, δυο φίλοι του είπαν ότι τα κάστρα είναι για τα κορίτσια. Μέσα δε από σημειώματα που άλλα σκίζονται, άλλα διορθώνονται και άλλα συντάσσονται και με την παρέμβαση της δασκάλας, στο τέλος προοδευτικά, ο μικρός –περνώντας όλες τις φάσεις από την άρνηση μέχρι την αποδοχή του λάθους του– παραδέχεται ότι έσφαλλε, καλώντας την ηρωίδα να τον δεχτεί, ώστε να δημιουργήσουν μαζί ένα νέο κάστρο. Τα δυο τελευταία σημειώματα-επιστολές, που ανταλλάσσουν, λύνουν τη διαφορά αποκαλύπτοντας και το βαθύ περιεχόμενο μιας συγγνώμης, η οποία έρχεται ως απελευθέρωση των δύο εμπλεκόμενων στην ιστορία.
Στην ατμόσφαιρα κάθε σχολείου συμβαίνουν παρόμοια περιστατικά, στα περισσότερα των οποίων τα εμπλεκόμενα μέρη, μέσα από αντικρουόμενα συναισθήματα, πιστεύουν ότι δεν έκαναν λάθος, θυμώνουν και δύσκολα το αναγνωρίζουν. Στην περίπτωσή μας ο μικρός με την παρέμβαση της δασκάλας κατανοεί τα συναισθήματά του αλλά κυρίως τα συναισθήματα της συμμαθήτριάς του. Η φράση του τελευταίου σημειώματός του «Λυπάμαι που γκρέμισα το κάστρο σου» αναδεικνύει το αληθινό περιεχόμενο της συγγνώμης.
Το βιβλίο, βέβαια, έχει και χιούμορ του. Ανάμεσα στα πολλά στιγμιότυπα θα ξεχωρίσω το σημείωμα του Τζακ στο οποίο παραθέτει με ύφος …δοκιμίου τα λόγια της δασκάλας, τα σχετικά με το περιεχόμενο της συγγνώμης, με αριθμητική σειρά κι επίσης, με παρόμοιο τρόπο, για ποιο λόγο πρέπει να λυθεί το θέμα. Στην ουσία πρόκειται για ένα μάθημα προς τον εαυτό του προκειμένου να κατανοήσει το φταίξιμό του, ώστε στη συνέχεια να συντάξει το τελευταίο σημείωμα.
Η εικονογράφηση του βιβλίου αποπνέει ζωντάνια. Με απλές γραμμές και χρώματα εστιάζει πρωτίστως στον Τζακ και στα συναισθήματά του, αλλά λειτουργεί και σε διαφορετικά επίπεδα μέσα από το ύφος και των άλλων παιδιών που είτε «συμμετέχουν» είτε παραμένουν αδιάφορα για το περιστατικό. Υπογραμμίζω την εικόνα του τραπεζιού με μαθητές να βρίσκονται σε κινητικότητα και τον Τζακ να έχει στο μυαλό του το «κατόρθωμά» του, κοιτάζοντας προς την πλευρά των κοριτσιών και του γκρεμισμένου κάστρου (σελ. 36). Εξάλλου το βιβλίο, λειτουργώντας και ως picturebook, προσφέρεται για ενδιαφέρουσες συζητήσεις.
Η μετάφραση είναι εξαιρετική με ζωντανές φράσεις που εκπορεύονται κατ’ ευθείαν από την παιδική ηλικία. Από μια άλλη οπτική είναι καλό να γράφονται παρόμοιας μορφής βιβλία που είναι και ευκολοδιάβαστα, αλλά και ασχολούνται με θέματα ουσίας της καθημερινότητας των παιδιών. Μακάρι το συγκεκριμένο βιβλίο να αποτελέσει αφορμή για μίμηση και για παρόμοιες εγχώριες εκδόσεις.
Κοντολογίς είναι ένα ξεχωριστό, μικρό σε έκταση βιβλίο, με πολλά χαρίσματα εικονογραφικά και αφηγηματικά το οποίο διδάσκει δίχως να διδάσκει. Είναι βέβαιο πως θα το χαρούν μικροί –επιπλέον θα μάθουν ότι τα κείμενα είμαι ιδιόχειρα από τρία συνομίληκά τους παιδιά– και μεγάλοι. Πρόκειται στην ουσία για έναν «οδικό χάρτη συγγνώμης» ο οποίος πραγματεύεται ένα γεγονός συγκρούσεων που συναντάται κάθε μέρα είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι και το οποίο είναι απαραίτητο να επιλύεται καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση και γενικά την ομαλή συμπεριφορά των παιδιών.
