You are currently viewing Γιάννης Σ. Παπαδάτος: Κυριάκος Χαρίτος, το μεταξένιο (Εικον. Βασίλης Κουτσογιάννης, Εκδ. Μεταίχμιο, 2024, σελ. 44)

Γιάννης Σ. Παπαδάτος: Κυριάκος Χαρίτος, το μεταξένιο (Εικον. Βασίλης Κουτσογιάννης, Εκδ. Μεταίχμιο, 2024, σελ. 44)

Το πρόσφατο εικονογραφημένο βιβλίο του Κυριάκου Χαρίτου, ενός συγγραφέα με αξιόλογα βιβλία, στη λογοτεχνία για νέους (βλ. και κρατικό βραβείο για το βιβλίο του Για φαντάσου), αναφέρεται στο «μεταξένιο», ένα παιδί ευαίσθητο και διαφορετικό  που συνέχεια του εφιστούσε την προσοχή, η μάνα του, για το περιβάλλον και προπάντων για τους ανθρώπους. «…Εσύ δεν είσαι σαν τα άλλα…» (σ. 6), του έλεγε. Κι όταν το μεταξένιο αποφάσισε να γνωρίσει τους ανθρώπους, εκείνοι μάλλον το απογοήτευσαν, έτσι διαφορετικό που το είδαν. Τραβώντας το, ο καθείς με την αλλοπρόσαλλή του περιέργεια, του έσκισαν τα ρούχα, αλλά με τη βοήθεια ενός μικρού ράφτη, που του τα έραψε, ξανάγινε ο εαυτός του έτοιμος να αντιμετωπίσει τη ζωή. Άλλωστε το κάθε  πλάσμα για να ενταχτεί ομαλά στον κόσμο και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση δεν είναι αρκετή η απόφασή του, αλλά  χρειάζεται και την άδολη  συμπαράσταση. Στην περίπτωσή μας τα τραύματα που του άφηναν οι άλλοι, ο μικρός ράφτης, θα έλεγα, διακειμενικά «ισχυροποιημένος» από το παραμύθι Ο γενναίος ραφτάκος των Γκριμ, τα επούλωσε με φροντίδα και περισσή αγάπη. Δεν χρησιμοποίησε για το ράψιμο το μετάξι (δηλωτικό της λάμψης, της απαλότητας μα και της φθαρτότητας του εύθραυστου) αλλά το βαμβάκι (δηλωτικό της θαλπωρής και της ανθεκτικότητας). Τα ρούχα στη συγκεκριμένη ιστορία ταυτίζονται με τον εσωτερικό κόσμο του μεταξένιου. Ενισχύουν περαιτέρω την αφηγηματική λειτουργία δίνοντας μια πειστικότητα στη σκιαγράφηση του αυθεντικού χαρακτήρα, όπως θα έλεγε η Lukens (Lukens, J. R. A Critical Handbook of Childrens Literature. New York, Harper Collins College Publishers, 51995,  pp. 39-59).

,

Η συγκεκριμένη ιστορία είναι ψυχαναλυτικής υφής με σύγχρονες καίριες κοινωνικές αντιστοιχίσεις. Το ουδέτερο όνομα «μεταξένιο» (και με ευνόητα σύγχρονα σημαινόμενα) αφορά στο κάθε πλάσμα, ανεξάρτητα από ηλικία και φύλο. Και είναι ίσως η πρώτη queer ιστορία για την ελληνική λογοτεχνία για παιδιά όπως εύστοχα το επεσήμανε, σε κριτική του, ο Μάνος Κοντολέων. Η ιστορία είναι  ένας ύμνος στην αποδοχή του άλλου, στην άδολη φιλία και, βέβαια, στην αλληλοβοήθεια και την ενσυναίσθηση. Κατά τα άλλα, ακολουθεί το ύφος του παραμυθιού (επαναλήψεις φράσεων, προοικονομεί το αίσιο τέλος με τη φράση «όχι πια»). Η δε αποτύπωση του κειμένου στο χαρτί αλλάζει διαρκώς σχήμα (οι συχνές του ρίμες παίζουν ποιητικά) λες και αποτυπώνει ή μάλλον παρακολουθεί τα συναισθήματα του μεταξένιου που θαυμάσια συνδυάζονται με την εικονογράφηση του Βασίλη Κουτσογιάννη ο οποίος έξοχα τα αποτυπώνει με έναν συμβολικά αισθαντικό τρόπο. Είναι μια εικονογράφηση η οποία, προσδίδει στο βιβλίο και τη μορφή του picturebook,

Από αφηγηματικής απόψεως το κείμενο έχει πρόσθετο ενδιαφέρον, γιατί  συγκεντρώνει έναν πλούτο μεταμυθοπλαστικών αφηγηματικών τεχνικών: η αρχική ενδοκειμενική αφήγηση της μάνας, δίνει τη θέση της στην εξωκειμενική του παντογνώστη αφηγητή ο οποίος συχνά απευθύνεται στο αναγνωστικό κοινό λέγοντας πως αυτά που λέει μπορεί να φαντάζουν ψεύτικα, αλλά είναι αληθινά κατ’ αντίθεση του μοτίβου πολλών λαϊκών παραμυθιών: «Ούτ’ εγώ ήμουν εκεί …ούτε κι εσείς να το πιστέψετε».

Κοντολογίς είναι μια ιστορία για παιδιά μα κλείνει το μάτι και στους ενήλικες. Σχετίζεται με την παιδική ηλικία και κυρίως με τις έννοιες που αναφέρονται στην αυτεπίγνωση και στην προσπάθεια αποδοχής του εσωτερικού μας κόσμου σε συνάφεια με τον περίγυρο. Πρόκειται για ένα ποιητικό κείμενο, απολαυστικά λυρικό, που με ευαισθησία, συγκινητικό και συνάμα αισιόδοξο τρόπο, αποτυπώνει ρεαλιστικές εικόνες της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας.

 

Η επωδός της ιστορίας:

«…Είμαι και πάλι ολόκληρο, φώναξε δυνατά. Είμαι και πάλι εγώ. Κοίταγε και κοίταγε, στα μάτια του δεν πίστευε. Ξαφνικά γύρισε και πήρε αγκαλιά το ραφτάκι που στεκόταν πιο κει λιγάκι. Έκλαιγε, έκλαιγε από χαρά από αγάπη. Τα δάκρυά του έπεφταν ζεστά πάνω στο ακριβό βαμβάκι. Δεν πειράζει. Δε λερώνανε. Στεγνώνανε.

Ναι. Τι; Δεν το πιστεύεις; Αλήθεια».

—————————-

Σημείωση: Στο οπισθόφυλλο υπάρχει QR code με  την αφήγηση από τον συγγραφέα.

 

 

Ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος είναι συγγραφέας, κριτικός βιβλίου, τ. πανεπιστημιακός

 

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.