Με τέσσερις άθλους συνδέεται το δίτομο έργο των 2.400 σελίδων στο οποίο ο Γιώργος Ανδριωμένος έχει συγκεντρώσει το σύνολο του δημοσιευμένου έργου του Κώστα Κουλουφάκου, ενός από τους σκαπανείς της μεταπολεμικής πνευματικής παραγωγής του προοδευτικού χώρου της χώρας μας.
Ο πρώτος άθλος είναι του ίδιου του πνευματικού δημιουργού που το εκτεταμένο και «πολυσχιδές» -όπως το χαρακτηρίζει ο επιμελητής της έκδοσης- έργο του βρίσκουμε συγκεντρωμένο σε αυτή την μνημειώδη θα έλεγα έκδοση.
Ο δεύτερος άθλος είναι του επιμελητή της έκδοσης που συγκέντρωσε, ταξινόμησε και επιμελήθηκε τις χιλιάδες σελίδες των διασκορπισμένων σε δεκάδες περιοδικά, εφημερίδες και βιβλία δημοσιευμένων κειμένων του.
Ο τρίτος άθλος είναι των εκδόσεων Κίχλη, για την εξαιρετικά καλαίσθητη και επιμελημένη έκδοση του τεράστιας έκτασης και σύνθετου αυτού έργου.
Τέλος, ο τέταρτος άθλος είναι του αναγνώστη, γιατί έχει να διατρέξει τις 2.400 σελίδες του.
Στο κείμενο που ακολουθεί θα κάνω μια σύντομη περιδιάβαση στις σελίδες του με ιδιαίτερη αναφορά σ’ αυτές που αναφέρονται την καθοριστική συμμετοχή του στην έκδοση του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης».
Στον πρόλογο του πρώτου τόμου (σελ. 11-14) ο επιμελητής της έκδοσης προσδιορίζει το περιεχόμενο της έννοιας «πολυσχιδής», γράφοντας: «Ποιήματα, διηγήματα, άρθρα, μελέτες, δοκίμια, λήμματα σε εγκυκλοπαίδειες, εργασίες σε αυτοτελείς εκδόσεις, πρόλογοι και σημειώματα σε βιβλία, κριτικές ποίησης, μελετών, μαρτυριών, μυθιστορημάτων και θεατρικών παραστάσεων, κείμενα με πολιτικο-κοινωνικό προσανατολισμό και επιφυλλίδες, επιστολικές απαντήσεις, συνεντεύξεις, διαλέξεις, αυτοβιογραφικά σημειώματα, ημερολογιακές εγγραφές και επιστολές είναι οι βασικές κατηγορίες στις οποίες θα μπορούσε να ενταχθεί το συγκεντρωθέν πρωτότυπο έργο του». Κι αυτά όλα, δηλαδή όλες οι κατηγορίες του γραπτού λόγου, αποτελούν το περιεχόμενο των 1.318 σελίδων του πρώτου τόμου.
Αλλά ο κ. Ανδρειωμένος συνεχίζει: «Εξ ίσου σημαντικές είναι και οι μεταφραστικές του συμβολές, όπου ένα ανθολόγιο των αυτοτελών μεταφράσεών του και επιμέρους ενότητες με τα μεταφρασμένα από αυτόν στα ελληνικά ποιήματα, πεζά, θεατρικά, δοκίμια και άρθρα σημαντικών λογοτεχνών και εκπροσώπων της παγκόσμιας διανόησης, συμπληρώνουν την εικόνα της συνολικής πνευματικής προσφοράς του».
Ως προς τη συμμετοχή του Κώστα Κουλουφάκου στην έκδοση των 146 τευχών (1954 – 1966) του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης, ο κ. Ανδριωμένος αναφέρει στο Επίμετρο του δεύτερου τόμου:
«Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι ο Κουλουφάκος ήταν η «ψυχή» (καλύτερα η «ατμομηχανή») του. Διετέλεσε υπεύθυνος ύλης από το 1955 ως το 1962 και ορίστηκε αρχισυντάκτης της κατά το διάστημα 1965-1967. Στην πράξη ο Κουλουφάκος αφοσιώθηκε στο περιοδικό αυτό μη φειδόμενος κόπων, εξόδων και χρόνου για την κυκλοφορία του».
Και ένας από τους συνεργάτες του, ο Νίκος Σιαπκίδης, στο κείμενό του με τίτλο «Ο Κώστας Κουλουφάκος και η Επιθεώρηση Τέχνης», που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Μανδραγόρας το 1994, συμπληρώνει:
«Αν ο Κώστας Κουλουφάκος δεν είχε ρίξει όλο το βάρος και τη δραστηριότητά του στην Επιθεώρηση Τέχνης, ίσως να είχε δημιουργήσει προσωπικό έργο σημαντικό».
Στο εμβληματικό κείμενό του για «Το πείραμα αντι-εξουσίας» του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης, καταγράφει τους τρόπους που χρησιμοποίησε η Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού «για να αποφύγει το γλίστρημα στις μεθόδους της αυθεντίας»:
«-Δεν διεκδικεί για τον εαυτό της τη μονιμότητα και το αλάθητο.
-Αντιστέκεται στον εφησυχαστικό κομφορμισμό.
-Δεν καλλιεργεί την άκριτη παραδοχή των επιλογών και πεπραγμένων της.
-Καταπολεμά την πνευματική οκνηρία, την δογματική ρουτίνα, τον φόβο των «καινών δαιμονίων» και την διαιώνιση των «ταμπού».
Αντί – εξουσία είναι η εξουσία που αφυπνίζει τις συνειδήσεις των εξουσιαζόμενων».
Οι αρχές αυτές, απόσταγμα της 12χρονης εμπειρίας του από το «πείραμα της Επιθεώρησης Τέχνης», ήταν ο προσωπικός κώδικας του αντιδογματικού αγώνα του Κώστα Κουλουφάκου, για τον οποίο υπέστη πολλές δοκιμασίες από μια μεγάλη κατηγορία συντρόφων του, χωρίς, ωστόσο, να υποχωρήσει ούτε στιγμή από αυτές τις αρχές του, όσο κι αν αυτό του στοίχιζε ακριβά και τον λυπούσε αφάνταστα.
Δεν θα χρειαστεί να κάνω κι εγώ συνολική αποτίμηση της ζωής και του έργου του Κώστα Κουλουφάκου. Την κάνει ο ίδιος ο επιμελητής της έκδοσης στην πρώτη παράγραφο του Επίμετρου με τον χαρακτηριστικό τίτλο Αδιαφορώντας για το «Κυνήγι της χάρτινης δόξας» (σελ. 950 -1.012). Ξεκινώντας την εξαιρετικά εμπεριστατωμένη και διεισδυτική βιογραφία του Κώστα Κουλουφάκου, γράφει:
«Περπάτησε τις επτά δεκαετίες της ζωής του πάντα με το κεφάλι ψηλά: αξιοπρεπής, περήφανος και ασυμβίβαστος. Συνεπής αγωνιστής και αγνός ιδεολόγος, παρά τις πολυετείς διώξεις και τους κατατρεγμούς που γνώρισε, από αντιπάλους του, αλλά και από συντρόφους του, εξ’ αιτίας των θαρρετών απόψεών του και της ανιδιοτελούς δράσης του».
Εν κατακλείδι, για τη δουλειά του Γιώργου Ανδρειωμένου έχω να πω ότι πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για ένα έργο – πρότυπο φιλολογικής εργασίας, που δίκαια βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών
* Ο Γιώργος Ι. Βοϊκλής είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
