Στους 44ο υπό σκιάν — μια νουάρ ανατολή πάνω από τη Θεσσαλονίκη

Στην καρδιά ενός καύσωνα που νιώθεις να σε λιώνει, η Θεσσαλονίκη του καλοκαιριού του 1987 μεταμορφώνεται σε θέατρο παρανοϊκής ονείρωξης. Η Μελίσσα Στοΐλη στήνει ένα δρομερό σκηνικό: ο Αντρέας, ένας μοναχικός τύπος σαν να έχει ξεφύγει από κάποιο παλιό φιλμ, περιπλανιέται σε δρόμους όπου η πραγματικότητα διασταυρώνεται με το παράδοξο και το μεταφυσικό. Το καλοκαίρι είναι αφόρητο, η ατμόσφαιρα πνιγηρή — και σε αυτήν τη ζέστη, εμφανίζονται μυστηριώδη «ιπτάμενα πλοία» στον ορίζοντα, σαν φαντάσματα που πλέουν ανάμεσα στον ουρανό και τη γη.

Ο τόνος θυμίζει αμυδρά την ατμόσφαιρα noir — σαν ο Simenon να έχει ξαφνικά εισβάλει στη Βόρεια Ελλάδα, και αντί για καταγώγια και λιμάνια αποικιών, συναντούμε προφήτες τσαρλατάνους, παραθαλάσσια καφετέριες και ένα πλήθος ανθρώπων χαμένους στις θεωρίες συνωμοσίας της κυκλοθυμικής εποχής. Η αφήγηση πηγαίνει με τον ρυθμό ενός διηγήματος: πυκνή, συνοπτική, σχεδόν ασφυκτική — και αφήνει στον αναγνώστη να μυρίσει τη σκόνη, τη ζέστη και τα ψεύτικα φώτα ενός κόσμου που καταρρέει κάτω από τον ήλιο.

Η Στοΐλη δεν κυνηγά πλοκή. Ο χρόνος στην ιστορία δεν κυλά, σχεδόν «λιπαίνεται» κάτω από τον ήλιο. Ωστόσο, αυτό το στάσιμο τοπίο εκπέμπει ένταση: οι θάνατοι που σκορπίζουν τον φόβο στην κοινή γνώμη, οι παράξενοι χαρακτήρες—από μάγους μέχρι έναν αιωνόβιο παρατηρητή—σχηματίζουν ένα ψηφιδωτό ελληνικού παράδοξου, εν είδει μικρών σπουδών πάνω στην αστάθεια της πίστης και της ασφάλειας. Κάθε ιστορία είναι ένας σπασμένος καθρέφτης: φαντάζει αδιόρατα συμβολική, αποπνικτική, αλλά πάντα ανεξάρτητη.

Το κείμενο χαράσσει μια πόλη που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο φανταστικό και το ρεαλιστικό: καυτά καρέκια στους δρόμους, θάνατοι κάτω από κατακαλόκαιρο, και η απόσταση ενός αθώου βλέμματος από την παράνοια της μάζας. Η νουβέλα διατηρεί αίσθηση ιστορικής μνήμης — 1987, Θεσσαλονίκη — και ταυτόχρονα χτίζει ένα αλλόκοτο σύμπαν που ξεφεύγει από την καθημερινότητα.

Στους 44ο υπό σκιάν διαβάζεται σαν σκοτεινά μισοφωτεινό όνειρο: δεν υπόσχεται λύση, ούτε αποκαλύπτει — αφήνει ερωτήματα. Τι είναι αλήθεια; Τι είναι ψευδαίσθηση; Πόσο εύκολα η μάζα παραδίδεται σε θεωρίες; Τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι φοβούνται, και τι ζητούν για να παρηγορηθούν;

Αν ψάχνεις λογοτεχνία ελληνική, μικρή σε έκταση αλλά μεγάλη σε αίσθηση, εργαστείτε πάνω στην έννοια του παραφυσικού ως μέσο αποδόμησης της πραγματικότητας. Η Στοΐλη γράφει με λιτότητα και πυκνότητα: δείχνει λιγότερο, αφήνει περισσότερο στον αναγνώστη. Και στο τέλος, αυτό που μένει δεν είναι η πλοκή, αλλά η αίσθηση ενός κόσμου που βουλιάζει σε μια καυτή, κινούμενη άμμο ψευδαισθήσεων.