Επιτέλους, η απόλυτη έκπληξη προέκυψε όχι στην πολυδιαφημισμένη πολύπαθη Επίδαυρο, όπου καταφεύγουν όλοι οι μωροφιλόδοξοι λες και και είναι η σύγχρονη κολυμβήθρα τού Σιλωάμ να τους ξεπλύνει από τις θεατρικές αρπαχτές κι αμαρτίες… η απόλυτη έκπληξη προέκυψε στο Ηρώδειο σε μία ανεξάρτητη ιδιωτική παραγωγή!!!
Οι προβληματικές «Βάκχες». Το πιο δύσκολο έργο τού Ευριπίδη. Το αινιγματικότερο από τα σωζόμενα αρχαία δράματα. Πετσοκομμένο στο τέλος από τους βυζαντινούς αντιγραφείς, όπου τίθενται προβλήματα θρησκειολογικά, εθνολογικά, γλωσσολογικά, ακόμα και μυθολογικά…
Η σύνδεσή του με τα αιγυπτιακά μυστήρια τής Ίσιδος και του Οσίριδος έγινε πρώτη φορά από εμένα το 1999 στο βιβλίο μου «Ο θάνατος τού Ευριπίδη» (που διατίθεται τώρα δωρεάν στο https://www.openbook.gr/o-thanatos-toy-eyripidi/ ).
Η σχετική μάλιστα Performance δόθηκε από εμένα και από τον διεθνούς φήμης ηθοποιό ΜΙΧΑΗΛ ΔΟΥΚΑΚΗ στο πλαίσιο τού 51ου ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΙΒΛΙΟΥ που διοργανώνει ο ΣΕΚΒ στο ΠΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΆΡΕΩΣ, αλλά και στο ΊΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ (βλ. https://www.periou.gr/evripidis-apo-kai-me-ton-dr-konstantino-boura-me-tin-evgeniki-ektakti-symmetochi-tou-diethnous-fimis-ithopoiou-michail-doukaki/ ) κι έπεται μακρά συνέχεια σε παγκόσμια περιοδεία.
Έχοντας εντρυφήσει λοιπόν εδώ και 44 συναπτά έτη πάνω σε αυτό το προβληματικό, προκλητικό κείμενο απόλαυσα μία απόλυτα νόμιμη εκδοχή με μελέτη τής σωματικής ενέργειας κουνταλίνι που παρατηρείται σε παραδοσιακούς χορούς ορεινών, κτηνοτροφικών κυρίως κοινωνιών.
Ο Δημήτρης Λάλος ως Διόνυσος χόρευε διαρκώς ως αναστενάρης, ως πολεμιστής τον πυρρίχιο, παρασέρνοντας όχι μόνον τις μυθικές Βάκχες αλλά και τα άλλα δραματικά πρόσωπα σε μια απόλυτη ψυχοσωματική φρενίτιδα, κάτι που είχα να δω στο Ηρώδειο από το Θέατρο Τέχνης το 1978, στην αντίστοιχη ερμηνεία των «Βακχών» από τον Δάσκαλο Κάρολο Κουν.
Ναι, οι «Βάκχες» είναι ο φρενιτικός ρυθμός, η ακατάπαυστη ασίγαστη χορομανία. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα (γιατί ανήκουν σε πολιτιστικά συμφραζόμενα που έχουν χαθεί ή δεν ισχύουν πια σήμερα).
Χαίρομαι που δεν είδαμε αυτή την παράσταση στην Επίδαυρο αλλά στο ρωμαϊκό Ωδείον Ηρώδου τού Αττικού, γιατί έχει τόσο ξεφτιλιστεί και υποτιμηθεί το περιώνυμο αργολικό θέατρο, που λειτουργεί πλέον μόνον ως τηλεοπτικό μπαλκόνι και πρόφασις εν αμαρτίαις. Ο κάθε πικραμένος, συμπλεγματικός, αμόρφωτος, θεατρικώς αναλφάβητος, κακόφωνος, άμουσος, ανελλήνιστος… καταφεύγει πλέον στην Επίδαυρο για να το βάλει στο βιογραφικό του και για να βάλει κάτι στην άκρη για τα …γεράματα. Ενώ το Ηρώδειο κρατάει ακόμα το εκλεπτυσμένο, μορφωμένο κοινό του, που δεν χρειάζεται να κάνει εκδρομή μέχρι το Λιγουριό για να δείξει τα καινούργια σαντάλια και το …πεντικιούρ του.
Συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές. Μια άψογη σεβαστική παράσταση, με εξαίρετες μάσκες, τελετουργική μουσική, ευφάνταστα σκηνικά (ένα ιδιότυπο θέατρο σκιών με την χρήση τριών προτζεκτόρων), εκπληκτικά κοστούμια, τέλεια ορθοφωνία, άψογη υποκριτική και σκηνοθετικό όραμα που πρόδιδε μακρά, βαθιά μελέτη και έρευνα. Τόσο δύσκολο είναι λοιπόν οι αρμόδιες καλλιτεχνικές επιτροπές, οι υπεύθυνες για τα ακραία φετινά έκτροπα τής Επιδαύρου να ανιχνεύσουν μέσα στις δεκάδες προτάσεις και να διαλέξουν το πραγματικό διαμάντι από το απλό κάρβουνο;
Ναι, θα ήθελα να δω παρόμοιες παραστάσεις στην Επίδαυρο. Βγήκα από το Ηρώδειο εκστασιασμένος, συγκινημένος, παρακινημένος να μελετήσω περαιτέρω το σκοτεινό αυτό δράμα και να συνδημιουργήσω καινούργια, σύγχρονα πολιτισμικά προϊόντα εμπνευσμένα από αυτό. Μού πήρε μέχρι τώρα μισόν αιώνα κι ακόμα δεν έχω φτάσει σε ασφαλή συμπεράσματα. Οι άλλες / οι άλλοι / τα άλλα που φιλοτεχνούν πρόχειρες αντιγραφές από παλιότερες μεταφράσεις με την τεχνική τού κλόπυ και πέϊστ δεν αισχύνονται; Πνευματικοί άνθρωποι, σου λέει μετά.
Εδώ, η μετάφραση τού Θοδωρή Στεφανόπουλου ήταν και στιβαρή και σοβαρή κι επιστημονική και έγκυρη. Μιλιόταν από τους ηθοποιούς χωρίς να στραμπουλάν τη γλώσσα τους. Αξίζει τα συγχαρητήρια όλων μας. Ας τον μιμηθούν πολλοί άλλοι ματαιοκάματοι επιπόλαιοι μπαχαλάκηδες, πειρατές τής μεταφραστικής προχειρότητας [«ονόματα δεν λέμε, οικογένειες (σικελικές) δεν θίγουμε» – είναι πολλά τα συμφέροντα και μεγάλο το εκάστοτε διακύβευμα – μία κλειστή συντεχνία μεσαιωνικού, φεουδαρχικού τύπου – κατά τα άλλα ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πνέουμε πλησίστιοι στον μεταβατικό, μεταιχμιακό εικοστό πρώτο αιώνα με τις μεγάλες οικολογικές, κλιματολογικές προκλήσεις – όμως η μεγάλη, η ασήκωτη, η βαριά λάσπη με τα ψοφίμια κατέκλυσε φέτος κυρίως το κοίλον του αρχαίου θεάτρου τού Πολυκλείτου και θα κάνει πολλές δεκαετίες να ξεπλυθεί από την ευεργετική βροχή – κρίμα!!!!!!].
Βλέποντας τέτοιες παραστάσεις τής ιδιωτικής πρωτοβουλίας αρχίζουμε να αναθαρρούμε και να ελπίζουμε σε καλύτερες (θεατρικές, τουλάχιστον) μέρες!!!
ΝΑΙ, ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ ΘΕΑΤΡΟ. ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΣΕΒΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ.
ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΉΘΟΥΣ. ΕΥΓΕ!!!
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας https://konstantinosbouras.gr ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασιολόγος και κριτικός
