«Διότι, κατά βάθος, και σ΄ εμένα εκείνο που φαίνεται το πιο ενδιαφέρον είναι το τι συμβαίνει μες στο κεφάλι του δήμιου. Για τα θύματα, είναι εύκολο-όλοι μπορούμε να μπούμε στη θέση τους. Ακόμα κι αν δεν έχουμε βιώσει κάτι παρόμοιο, μια τραυματική αμνησία, το σοκ, η σιωπή των θυμάτων, όλοι μπορούμε να φανταστούμε περί τίνος πρόκειται, ή νομίζουμε πως μπορούμε να το φανταστούμε.
Αντίθετα, ο δήμιος είναι άλλο πράγμα. Να βρίσκεται σ΄ ένα δωμάτιο μόνος με ένα επτάχρονο παιδί, να σου σηκώνεται και μόνο με την ιδέα του τι πρόκειται να του κάνεις. Να λες τις λέξεις που θα κάνουν το παιδί να σε πλησιάσει, να χώσεις το στητό σου μόριο μέσα στο στόμα του παιδιού, να βοηθήσεις ώστε ν΄ ανοίξει διάπλατα το στόμα του. Αυτό, μα την αλήθεια, είναι συναρπαστικό, είναι πέραν κάθε λογικής. Κι είναι και η συνέχεια, όταν τελειώσεις με όλο αυτό, να ξαναντυθείς, να επιστρέψεις στη ζωή με την οικογένεια σαν να μη συνέβη τίποτα. Και, άπαξ κι αυτή η τρέλα συνέβη, να την ξαναρχίζεις, για χρόνια και χρόνια. Να μη το λες ποτέ σε κανέναν. Να πιστεύεις πως δεν θα σε καταγγείλουν, παρά την κλιμάκωση της σεξουαλικής κακοποίησης. Να το ξέρεις πως δεν θα σε καταγγείλουν. Κι όταν μια μέρα σε καταγγείλουν, να έχεις τα κότσια να πεις ψέματα, ή τα κότσια να πεις την αλήθεια, να ομολογήσεις νέτα-σκέτα. Να θεωρείς ότι τιμωρήθηκες άδικα όταν σου φορτώνουν κάποια χρόνια φυλακή. Να απαιτείς το δικαίωμά σου στη συγχώρεση. Να λες ότι είσαι άνθρωπος και όχι τέρας. Έπειτα, μετά τη φυλακή, να βγαίνεις έξω και να ξαναφτιάχνεις τη ζωή σου. Ακόμα κι εγώ που το είδα όλο αυτό από πολύ κοντά, όσο πιο κοντά μπορεί κανείς να το δει, και για χρόνια αναρωτήθηκα πάνω στο θέμα αυτό, εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω…»
Πρόκειται για μια σπαρακτική αφήγηση, μια μύχια εξομολόγηση, μια άθλια προσωπική ιστορία, μια μαρτυρία, μια αυτοβιογραφία που κάνει τον αναγνώστη να σκεφτεί πάνω στα ευαίσθητα θέματα της παιδοφιλίας, της αιμομιξίας, της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Το κείμενο γίνεται ανιχνευτής τόσο της δύναμης όσο και της αδυναμίας της λογοτεχνίας ως πανάκεια, ως θεραπεία ή παραμυθίας.
Τα παιδικά χρόνια της Νεζ Σινό έχουν σφραγιστεί από τον εξακολουθητικό βιασμό που υφίστατο από τον πατριό της.
Τον μηνύει για αποπλάνηση ανηλίκου το 2000, μαζί με τη μητέρα της, κι εκείνος καταδικάζεται σε εννέα χρόνια φυλάκισης. Χρόνια αργότερα, η Σινό επανέρχεται σε αυτό το ανεπούλωτο τραύμα καταθέτοντας με μια σπαραχτική αφήγηση το τι και πώς συνέβη – δίχως πάθος, δίχως μεμψιμοιρία. Έτσι γράφτηκε ο «Θλιβερός τίγρης».
Ο τίγρης είναι η ενσάρκωση του κακού επί της γης. Εκείνος που έκανε το αρνί έκανε άραγε και το τίγρη; Έχουνε άραγε πλαστεί, ο βιαστής της και εκείνη, από τον ίδιο πηλό; Ως ποιο σημείο είναι όμοιοι;
Ο τίγρης είναι ο βιαστής.
Κάθε ιστορία βιασμού είναι μοναδική…
Βιάζουν επειδή το μπορούν, επειδή η κοινωνία τους δίνει αυτή τη δυνατότητα, επειδή τους έχουν δώσει την έγκριση κι επειδή, όταν ένας άνδρας έχει το ελεύθερο να βιάζει, βιάζει. Λες και το κακό ήταν μια δυνητικότητα πάντα παρούσα εντός μας και σε συνθήκες ενδεχομένης βαρβαρότητας αυτή εκδηλώνεται αυτομάτως. Περί αυτού πρόκειται: το θέατρο της ωμότητας.
Η Νεζ Σινό φιλοτεχνεί το πορτρέτο ενός κτήνους, που είναι παιδόφιλος : ψηλός, δυνατός κτηνώδης, προσωποποίηση της ανδρείας. Ο πατριός της είναι ένας διεστραμμένος νάρκισσος με σαδιστικές τάσεις. Εκείνος ασκούσε πάνω της μια παντοδυναμία που του πρόσφερε κατά το διάστημα των βιασμών την αίσθηση ότι είναι υπεράνθρωπος. Μπορούσε να αποφασίζει για τη ζωή της ή για τον θάνατό της. Ήθελε να υποτάξει ένα ανεξάρτητο κοριτσάκι.
Δεν τον αφήνει να την αγγίξει. Δεν τον αφήνει να την πλησιάσει. Αυτός επιδιώκει την επαφή. Αυτή του αρνείται. Τότε έρχεται τη νύχτα, όταν έχει λιγότερη άμυνα, και την χαϊδεύει. Δεν τολμά να αντισταθεί. Όταν λοιπόν συναντιόνται αυτή είναι έξι χρονών κι εκείνος είκοσι-τεσσάρων. Αυτή δεν κατάλαβε, τι συνέβαινε, αλλά ήδη από την πρώτη εκείνη στιγμή είχε την αίσθηση πως ήταν κάτι σοβαρό και τρομερό. Δεν υπάρχει κανένας φραγμός, κανείς να σε βοηθήσει. Δεν μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτό, θα το αποδοκίμαζαν, θα το παρερμήνευαν, η κοινωνία παραείναι κλειστή, παραείναι δυσανεκτική.
Ο βιασμός είναι περισσότερο ένα ζήτημα εξουσίας παρά σεξουαλικό ζήτημα. Ο βιασμός της δεν είναι ούτε ένας μικρός ούτε ένας μεγάλος βιασμός, είναι ένας βιασμός σχετικός, λόγω του γεγονότος ότι το έγκλημα αναγνωρίστηκε από τον ένοχο (εκείνος ομολόγησε) και από τη δικαιοσύνη. Διότι έχει τη δυνατότητα και το δικαίωμα να γράψει σχετικά με αυτό σήμερα.
Ο πατριός της προσπαθούσε να προφυλαχθεί, να αμυνθεί. Ένιωθε ειλικρινά το θύμα, επειδή αυτή δεν τον ήθελε. Δεν μπορούσε να αποδεχθεί ότι αυτό το κοριτσάκι στο οποίο πρόσφερε τα πάντα, τον είχε απορρίψει. Του προκαλούσε μιαν ανυπόφορη ναρκισσιστική πληγή. Ο βιασμός ήταν μια αναγκαστική ποινή για να την μάθει να υπακούει.
Αν μπορούσε αυτό το διεστραμμένο τέρας να κοιτάξει κατάμουτρα τη σοβαρότητα των πράξεών του θα έπρεπε να αυτοκτονήσει. Το σκέφτηκε άραγε το κοριτσάκι; Σκέφτηκε άραγε ότι χρειάστηκε να μεγαλώσει χωρίς παιδική ηλικία, δίχως αθωότητα, δίχως ψευδαισθήσεις, εξαιτίας του σφάλματός του;
Η Νεζ Σινό δεν μιλάει για να λυτρωθεί, αντίθετα, υποστηρίζει σθεναρά πως μιλάει για να προστατεύσει τους άλλους/τις άλλες. Κατήγγειλε τον βιαστή της για να προστατεύσει τα άλλα τα παιδιά και να απαιτήσει δικαιοσύνη.
Δεν υπάρχει ποτέ αίσιο τέλος για κάποιον που έχει υποστεί κακοποίηση ως παιδί. Το θύμα υπάρχει ως όχημα που θα κουβαλά καθ΄ όλη του την ύπαρξη το ίχνος του βιασμού. Η ζωή του διαλύθηκε. Ένα παιδί που έχει βιαστεί είναι ανεπανόρθωτα καταδικασμένο, η ζωή του έχει πάει στράφι. Τα βιασμένα παιδιά είναι κατεστραμμένα παιδιά ισοβίως. Κατεστραμμένα, κατεστραμμένα, κυκλωμένα από την άβυσσο…
Η Νεζ Σινό αναγκάστηκε να διαβεί τη σκοτεινή πλευρά, που την εμποδίζει για πάντα να μπορέσει να επιστρέψει στην αθωότητα…
Μήπως δεν πρέπει να αφηγούμαστε οικογενειακές υποθέσεις, προσωπικές υποθέσεις, ιδιωτικές; Κρατώ τα άπλυτά μου στην οικογένεια, σημαίνει συχνά ότι σωπαίνω για ιστορίες άσχημες, ιστορίες κακοποίησης, δεσποτείας, αιμομιξίας. Μια δημόσια δίκη για υπόθεση βιασμού ανηλίκου μοιάζει με κάτι άσεμνο, σαν να πλένεις την κιλότα σου μπροστά σε όλον τον κόσμο. Όμως οι βιασμοί ανηλίκων είναι ένα συστημικό έγκλημα που διαπράττεται μυστικά μέσα σε εκατοντάδες χιλιάδες φαμίλιες. Αυτά τα άπλυτα, αυτή η ατίμωση, δεν είναι της Νεζ Σινό, είναι δική μας, ανήκει σε όλους μας, σε ένα στρατό σκιών…
Τι μας σώζει; Η λογοτεχνία μπορεί να μας σώσει; Με το να αφηγείσαι, να αυτοαφηγείσαι, μοιράζεται τον πόνο σου είναι ο δρόμος προς τη λύτρωση; Αυτό που γράφει η Νεζ Σινό είναι λογοτεχνία ή μια γαμημένη μαρτυρία; Κάνει τέχνη με την ιστορία της; Γιατί γράφει; Μπορεί κανείς να γράφει μετά το Άουσβιτς; Κι αν γράφει,τι μπορεί να γράφει; Ο απεριόριστος κύκλος της εκδίκησης είναι άραγε η μόνη διέξοδος έναντι της καταπίεσης;Τα κείμενα για το στρατοπεδικό σύμπαν, το Απαρτχάιντ, τη δουλεία, τους βιασμούς θα της επιτρέψουν να προσεγγίσει το πρόβλημα του ριζοσπαστικού κακού, να σχηματίσει μιαν ιδέα για το τι είναι η ενοχή του επιζώντος, να ψηλαφήσει τα όρια της προσαρμοστικότητας; Η γραφή, παίζοντας ταυτόχρονα με το ορατό και το αόρατο, φωτίζει το σκοτάδι;
Βιάζουν γιατί το μπορούν. Αυτή είναι η προσήκουσα απάντηση στην ερώτηση «γιατί». Γιατί γράφει αυτό το βιβλίο η Νεζ Σινό; Διότι μπορεί.
Η Σινό ομολογεί ότι ο επιζών μπορεί να επιβιώνει, αλλά δεν ξεχνά ποτέ. Ως ενήλικη πλέον, αναζητεί την αλήθεια, όχι την εκδίκηση· θέλει να κατανοήσει τη θέση του δήμιου, τους μηχανισμούς που τον οδηγούν στην παραβατική πράξη, αλλά και τη θέση του περίγυρου που συνήθως τον συγκαλύπτει. Η δική της μη ανατρέψιμη θέση διατυπώνεται παραστατικά:damaged for life-δια βίου κατεστραμμένη…
Φθάνοντας στο τέλος του βιβλίου μπορούμε επιτέλους να ανασάνουμε μετά από την εξουθενωτική κι ανώμαλη διαδρομή της αφηγήτριας.
Η Νεζ Σινό είναι η ζωντανή απόδειξη ότι ο εφιάλτης μπορεί να τελειώσει, ότι η Νέμεση μπορεί να επέλθει.
Η δικαίωση μιας γενναίας γυναίκας.
Ο στόχος που είχε θέσει η Νεζ Σινό εξ αρχής, να αλλάξει πλευρά η ντροπή, επετεύχθη πανηγυρικά…
Πρόκειται για Αριστούργημα.
Με την κυκλοφορία του στη Γαλλία, το «Θλιβερός τίγρης» έγινε αμέσως το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς και το πιο πολυβραβευμένο βιβλίο (Prix littéraire Le Monde, Prix Les Inrockuptibles, Prix Femina, Prix Goncourt 2023, Choix Goncourt de la Suisse, Choix Goncourt de la Belgique, Choix Goncourt de l’Orient, Choix Goncourt de la Slovaquie, Choix Goncourt de l’Inde, Choix Goncourt de l’Autriche, Choix Goncourt de la Grande Bretagne, Choix Goncourt des Pays-Bas). Η Νεζ Σινό είναι Γαλλίδα μυθιστοριογράφος. Αφού ολοκλήρωσε τη διατριβή της στην αμερικανική λογοτεχνία, αφοσιώθηκε στη συγγραφή και τη μετάφραση. Δημοσίευσε αρχικά μια συλλογή διηγημάτων, «La vie des rats», και ένα δοκίμιο για τις μορφές του αναγνώστη, «Lectores entre líneas: Roberto Bolaño, Ricardo Piglia y Sergio Pitol», το οποίο κέρδισε το βραβείο Lya Kostakowsky. Το «Le camion» (2018) ήταν το πρώτο της μυθιστόρημα. Κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής της ηλικίας στις Hautes-Alpes, βιάστηκε επανειλημμένα από τον πατριό της. Κατέθεσε μήνυση το 2000 και εκείνος καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια φυλάκισης. Αυτό αποτέλεσε την έμπνευση για το τελευταίο της βιβλίο, “Triste tigre”, μια αναφορά στο ποίημα του William Blake “The Tyger”. Το βιβλίο έχει λάβει τα λογοτεχνικά βραβεία Prix littéraire Le Monde και Prix Femina 2023. Η Σινό σήμερα ζει με την οικογένειά της στο Μεξικό.
Κώστας Α. Τραχανάς
