Τι καλό κουβαλούν τα βιβλία;

Διάβαζε πεσμένος απάνω στο ιερό κείμενο, πολεμούσε,

στην αρχή με βαρύ ιδρώτα, να ανοίξει την κάθε λέξη

για να βρει την ουσία. Η κάθε λέξη στην αρχή τού φάνταζε

σαν ένα πετραμύγδαλο κι έπρεπε να το σπάσει για να βρει

και να γευτεί το γλυκύτατο καρπό· μα σιγά σιγά, με τον καιρό,

με την αγάπη, οι λέξεις μαλάκωναν, αλάφρωναν, άνοιγαν

μόνες τους κάτω από τη ζεστή αναπνοή.

Νίκος Καζαντζάκης

Βιβλία πολλά… Βιβλία μπόλικα… Βιβλία χιλιάδες…

Στο σπίτι μας μόνο βιβλία είχαμε μπόλικα, αλογάριαστα, από τοίχο σε τοίχο, στο διάδρομο, στην κουζίνα, στην είσοδο, στα περβάζια των παραθύρων και πού δεν είχαμε. Χιλιάδες βιβλία σε κάθε γωνιά του σπιτιού. Υπήρχε μια αίσθηση ότι οι άνθρωποι έρχονται και πα­ρέρχονται, γεννιούνται και πεθαίνουν, τα βιβλία όμως είναι αθάνα­τα. Όταν ήμουν μικρός, έλπιζα να μεγαλώσω και να γίνω βιβλίο. Ό­χι συγγραφέας, αλλά βιβλίο: ανθρώπους μπορείς να σκοτώσεις σαν μυρμήγκια. Και συγγραφείς δεν είναι δύσκολο να σκοτώσεις. Τα βι­βλία όμως, ακόμα και αν τα καταστρέφουν συστηματικά, πάντα υ­πάρχει πιθανότητα να σωθεί κάποιο αντίτυπο και να συνεχίσει να ζει πάνω στο ράφι, μια αιώνια σιωπηλή ζωή σε κάποιο ξεχασμένο ράφι σε κάποια μακρινή βιβλιοθήκη (Άμος Οζ, Ιστορία Αγάπης και σκότους).

Το βιβλίο μοιάζει…

Το βιβλίο μοιάζει με ένα παράθυρο στον κόσμο. Με ένα παράθυρο που ανοίγει ορίζοντες προβληματισμού, σκέψεις, φαντασίας και ονειροπόλησης. Με ένα παράθυρο που προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε θεμελιακά και καθολικά υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου. Ένα παράθυρο σε ένα απόκρυφο και ανεξερεύνητο κομμάτι του εαυτού μας, για να τον κοιτάξουμε και να τον γνωρίσουμε καλύτερα. Ένα παράθυρο για να διαβάσουμε τον συνάνθρωπό μας, τον κόσμο γύρω μας.

Το βιβλίο μοιάζει με ένα φανταστικό ταξίδι. Ένα ταξίδι όπου ο ταξιδιώτης σπάζει συνθήκες περιοριστικές και περιπλανιέται πνευματικά σε τόπους, χρόνους ανθρώπους. Ένα ταξίδι που τον μεταφέρει οπουδήποτε και οποτεδήποτε, με σκοπό να κατακτήσει αγεωγράφητες περιοχές και να πλουτίσει τον μέσα κόσμο του.

Το βιβλίο είναι ένα παιχνίδι. Ένα απαιτητικό παιχνίδι στον χώρο της γραφής. Ένα παιχνίδι που παίζει ο συγγραφέας με τον αναγνώστη. Ένα παιχνίδι του συγγραφέα που ξεγελά τον αναγνώστη με την αναλήθεια των λόγων του. Ένα παιχνίδι του αναγνώστη που ξεγελά τον συγγραφέα, αλλάζοντας τα λόγια του μέσα από την εμπειρία του σε κάτι που έχει συμβεί αληθινά. Ένα βιβλίο έχει πάντα δύο δημιουργούς: αυτόν που το γράφει κι αυτόν που το διαβάζει.

Το βιβλίο μοιάζει με έναν καθρέφτη. Έναν καθρέφτη που αποτυπώνει τους παλμούς, το κοινωνικό γίγνεσθαι, τις νοοτροπίες και τις στάσεις ζωής. Έναν καθρέφτη, που, όμως,  δεν είναι ένα πιστό αντίγραφο της εποχής, μια απόλυτη αντανάκλαση της πραγματικότητας, αλλά μια αισθητική αποτύπωσή της, σύμφωνα με τους κανόνες και τις συμβάσεις της καλλιτεχνικής παραγωγής.

Το βιβλίο είναι μια πυγολαμπίδα, που φέγγει στο σκοτάδι και δεν σβήνει ποτέ. Το βιβλίο είναι τα μαγικά μάτια μας. Είναι το φως, που κουβαλάμε στους σκονισμένους δρόμους της ζωής μας, για να μας οδηγήσουν στο φως.

Τι καλό κουβαλούν τα βιβλία;

Τι καλό, λοιπόν, κουβαλούν τα βιβλία; Έχουν τα πάντα. Ας τα αφήσουμε να μας πούνε όλα τα μυστικά τους. Και αυτή η διαδικασία αποκωδικοποίησης των μυστικών τους εκ μέρους του αναγνώστη είναι μια γοητευτική πορεία προς το άγνωστο. Συνάμα, είναι υπόθεση του καθενός να κάνει την ανασκαφή, για να βρει το διαμάντι που φωλιάζει στις σελίδες τους.

—————————-

Η Μεταξούλα Μανικάρου είναι φιλόλογος-συγγραφέας, Διδάκτωρ «Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και Μεταδιδάκτωρ «Παιδικής Λογοτεχνίας». Διδάσκει στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. https://independent.academia.edu/MetaxoulaManikarou