Λίγο μόλις καιρό πριν ενσκήψει δραματικά η πανδημία του κορωνοϊού σε ολόκληρο τον πλανήτη είχα δημοσιεύσει ένα σύντομο κριτικό σημείωμα (https://www.avgi.gr/entheta/333183_enas-rinokeros) για μια παράσταση συναρπαστική. Παράσταση και κριτική αποδείχτηκαν αμφότερες προφητικές – κάτι που ασφαλώς επιτρέπει πάνω από όλα η δύναμη του έργου του Ιονέσκο, που επιτρέπει το ίδιο τις πολλαπλές του αναγνώσεις, άρα και την άρνηση μίας εκάστης, τις αναγωγές του στον ορίζοντα της συγχρονίας. Μήπως το κακό και η διαφάνειά του, όπως θα ήθελε ο Μπωντριγιάρ, ασκούν επάνω μας μια διαρκή, σκοτεινή γοητεία; Όπως αυτή που άσκησε ο Χίτλερ στη γερμανική κοινωνία; Μήπως είμαστε όλοι έτοιμοι να μεταμορφωθούμε σε ρινόκερους, να κυλιστούμε στο γρασίδι, να νιώσουμε τη δύναμη και την ορμή του κτήνους; Η πρωτοπορία εισηγήθηκε μια τέχνη χωρίς υπερβατικό, όμως ο Μπερανζέ κάνει επίκληση στον ουρανό ελπίζοντας να μην είναι άδειος· κάνει επίκληση στην κοινωνία ελπίζοντας να βρει τον σύντροφό του, έγραφα στο σημείωμά μου,

Δεν είναι προφανές ότι ο Μπερανζέ-Σερβετάλης υπηρετεί  με την αποχώρησή του, ώς την ακρότατη συνέπειά της, την ανάγνωση του Ρινόκερου στον οποίο πρωταγωνιστεί αρνούμενος να γίνει… ρινόκερος, τόσο στη ζωή όσο και την τέχνη; Ότι ψάχνει εν ταυτώ Θεό και άνθρωπο, που απουσιάζουν δραματικά από τον ουρανό των κοινωνιών μας σήμερα, όπως κατέληγα στο σημείωμά μου, γιατί δεν τους επιτρέψαμε να συνυπάρχουν; Και αφού εξορίσαμε τον έναν, τώρα εξορίζουμε και τον άλλον.  Τον συν-άνθρωπο. Δηλαδή την εικόνα του Θεού. Τον ίδιο μας τον εαυτό. Όπως και αν επιλέξουμε να το πούμε, το ίδιο δεν είναι;

Το πρόβλημα της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης είναι, θα πέιτε, πρόβλημα θεολογικό; Ίσως να μην είναι καν πρόβλημα ιατρικό. Είναι πρόβλημα κατ’ εξοχήν πολιτικό. Και ίσως για αυτό και βαθύτατα θεολογικό. Δηλαδή ανθρωπολογικό. Μας βάζει να αναμετρηθούμε με την έννοια του πλησίον, όπως ο Giorgio Agamben επισήμαινε από την αρχή ακόμη του κακού…  Δηλαδή την έννοια του συντρόφου. Του αδελφού. Όπως και αν επιλέξουμε να το πούμε, το ίδιο δεν είναι και πάλι; Και καθώς η ανεπάρκεια όλων των μέτρων εξαντλεί την αρχική ομοθυμία της κοινωνίας, διερωτώμαι: Μπορούμε να βασίσουμε τη ζωή μας στον τρόμο, το μίσος, τον αποκλεισμό; Μήπως μια νέα μετάλλαξη της ρινοκερίτιδας του Ιονέσκο μάς απειλεί; Και μήπως ακόμη θα πρέπει να βρούμε στον δημόσιο διάλογο νέους, αποτελεσματικούς τρόπους για να την αντιμετωπίσουμε;

Συγχέει, μήπως, το θέατρο με την πραγματικότητα; Μπορεί να ακούγεται εστέτ ή νεορομαντικό, όμως ο Σερβετάλης ταυτίζει εδώ τον ρόλο του με τον εαυτό του. Ναι, κάποτε η στράτευση μπορεί να λειτουργεί… Ή ακόμη καλύτερα: γίνεται ο ίδιος το έργο τέχνης· καθίσταται άγιος. Τον είχα θαυμάσει ως πρωταγωνιστή στον Ρινόκερο· τον θαυμάζω τώρα  για το σθένος του ως ανθρώπου. Μήπως και στον ίδιο δεν στοιχίζει η αποχώρησή του από μιαν επιτυχημένη ομολογουμένως παραγωγή καλλιτεχνικά και εμπορικά; Μήπως η χειρονομία του αυτή δεν συνιστά μία θυσία;Μια αλλαγή παραδείγματος; Eύχομαι αυτός, ο ένας Άρης, να φέρει τη συμφιλίωση.

ύ