Το θαύμα του αρχετυπικού ντουέτου: αρσενικό-θηλυκό, γιν-γιανγκ
Φαίνεται πως η οικονομική και η υγειονομική Κρίση είχε μια τουλάχιστον παράπλευρη ωφέλεια: την επαναφορά στο ουσιώδες και στο ουσιαστικό.
Χάριν λιτότητος επανήλθαν μονόλογοι, ντουέτα, θεατρικά τρίγωνα, κουαρτέτα και κουιντέτα βεβαίως, του σεξτέτου προφανώς απομακρυνόμενου ως αντιοικονομική εκδοχή της σκηνικής πραγμάτωσης λογοτεχνικών, εξωλογοτεχνικών ή ακόμα και παραλογοτεχνικών κειμένων.
Λιτά σκηνικά, θέατρο δωματίου, requisites που χωράνε σε μία βαλίτσα, ερμηνείες ως εάν ομιλώμεν παραλλήλως ενώπιον παραμορφωτικού κατόπτρου («καθρέφτη καθρεφτάκι μου, ποια είναι η ομορφότερη στον κόσμο;»).
Η κάθε Κρίση προκαλεί εσωστρέφεια με συνεπακόλουθες τάσεις φυγής σε ευτοπικά ή δυστοπικά (ομοιοπαθητικώ τω τρόπω) χωροχρονικά (α-)συνεχή.
Υπάρχει όμως τέχνη χωρίς ασφυξία και θέατρο δίχως σύγκρουση; Όχι βεβαίως.
Στην συγκεκριμένη παράσταση, η σύγκρουση είναι σχεδόν αρχετυπική: το κατακτητικό αρσενικό (ως κυνηγός) επιτίθεται στο κατά το μάλλον ή ήττον «παθητικό» θηλυκό, που περιμένει από το αρσενικό να το κατακτήσει, να το διεκδικήσει (ως τρόπαιο), να το διατηρήσει μακριά από τα βλέμματα των αντεραστών του, να το συντηρήσει, να του εξασφαλίσει όλα τα υλικά και ψυχικά αγαθά που απαιτούνται σύμφωνα με το ισχύον κάθε φορά πρότυπο ευδαιμονίας / ευτυχίας (σε περίπτωση που αναγνωρίζεται ο παράγων Τύχη ως καθοριστική σταθερά στον αλγόριθμο της εγκόσμιας, προθανάτιας παραδείσιας εκδοχής του ανθόσπαρτου βίου).
Δύο παράλληλοι μονόλογοι, διαδοχικοί κι εναλλασσόμενοι, αλλά όχι ισότιμοι, αντίθετοι από τους αγώνες λόγων του αρχαίου δράματος όπου η κλεψύδρα μετράει τις ατάκες και τις ρήσεις ενός εκάστου των συγκρουομένων μερών.
Εδώ μιλάει, φλυαρεί, παριστάνει, εικονογραφεί, ωραιοποιεί, εκτίθεται κυρίως το αρσενικό, δίκην παγονιού που ανοίγει τα φτερά του ενώ το θηλυκό περιμένει υπομονετικά να τελειώσει ο αγωνιστής / ήρωας / διεκδικητής του θρόνου (στην καρδιά και στην ζωή της).
Εκπληκτική στις σιωπές της η ηθοποιός Λίλα Μπακλέση, ενώ ο εκφραστικότατος Κωνσταντίνος Μπιμπής δίνει ρεσιτάλ ηθοποιΐας σε μια οργιαστική έκρηξη πλαστικότητας, που θα ενέγραφε υποθήκες για ένα βραβείο υποκριτικής, αν δεν ήταν τόσο μονότονη, μονόχορδη κι αναμενόμενη από ένα σημείο και μετά. Όμως αυτό μπορεί να είναι και δραματουργική αδυναμία του κειμένου, που όσο κι αν το διανθίσεις με παραγλωσσικά στοιχεία και αυτοσχεδιασμούς, παραμένει πάντα καθοριστικό στο δυτικότροπο «θέατρο του λόγου».
Η υπερτριβή των υποκριτών με την κατάσταση, η συν τω χρόνω άμβλυνση της μεταξύ τους διαμάχης (εικονικής εν πολλοίς και προσχηματικής) οδηγούν σε έναν περίεργο κορεσμό χαρμολύπης που ερωτοτροπεί με την αδιαφορία και τείνει με μαθηματική ακρίβεια προς την απάθεια.
Κι ενώ στα έργα του Πίντερ οι σχέσεις των εραστών αποφεύγουν το κρεσέντο, ο μελοδραματικός Νότος διεκδικεί διαρκώς το δικαίωμά του σε αλλεπάλληλες οπερατικές κορυφώσεις, σε διαδοχικούς οργασμούς ολοένα και μεγαλύτερης ισχύος. Το Μπολερό του Ραβέλ είναι το ρυθμικό πρότυπό μας είτε το θέλουμε είτε όχι, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι.
Οι δύο ήρωες παίζουν την γάτα με το ποντίκι. Οι δύο ηθοποιοί υποδύονται τους νεαρούς που παίζουν την γάτα με το ποντίκι. Οι δύο καλλιτέχνες-κριτικοί του ίδιου τους του έργου, που βλέπουν τον εαυτό τους απέξω ως θεατές και συνειδητοποιούν το στανισλαβσκικό αδιέξοδο της κατάστασής του, αφού η όποια ανέλιξη της πλοκής καθιστά το κείμενο ολοένα και λιγότερο αληθοφανές, σχηματίζουν εκείνο το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης, που φτάνει στον επαρκή θεατή ως τετραδιάστατο κριτή και αποδέκτη μιας υποτιθέμενης αισθητικής ηδονής που ξεφτίζει αναπόφευκτα.
Το φως είναι σκληρό. Και το σκηνικό φως ανελέητο. Ξεγυμνώνει ψυχές και σώματα. Είναι σαν ακτινογραφία θανάτου με το πρόσχημα της αναπαράστασης της ζωής, μιας φέτας ζωής, μίας και μόνης ψηφίδας στο δυσθεώρητο ψηφιδωτό του σύμπαντος κόσμου.
Κι αν τελικά, στην καλύτερη περίπτωση, αναλύουμε υπερφωτίζοντάς τον έναν και μοναδικόν κόκκο άμμου στις δύο πλευρές εκδοχές του, πώς θα επιτύχουμε την υγιή και ανέμελη αποστασιοποίηση χωρίς την υπαρξιακή ναυτία που ανέλυσε ο Σαρτρ;
Μήπως σαν τον Καλιγούλα του Καμύ «ζητάμε το φεγγάρι και το θέλουμε τώρα»;
Και σε αυτή την περίπτωση τι να σου κάνουν δύο δεξιοτέχνες ηθοποιοί όταν καλούνται να επωμιστούν όλο το προπατορικό μίσος του θηλυκού για το αρσενικό και τανάπαλιν;
Τα κατάφεραν όμως μια χαρά και το αβίαστο χειροκρότημα τούς δικαίωσε στο τέλος της πρεμιέρας της τέταρτης συνεχούς χρονιάς.
Μας έβαλαν να σκεφτούμε, μας ανάγκασαν να ονειροπολήσουμε, μας οδήγησαν να αναλογιστούμε και να αποτιμήσουμε τα λάθη μας, να καταλογίσουμε τις αστοχίες μας, να δούμε εν τέλει από πάνω (αλλά όχι κι «αφ’ υψηλού») τη συμμετοχή μας σε αυτό το πανάρχαιο παιχνίδι της τυφλόμυγας, όπου η έλξη η ερωτική καθίσταται εναλλάξ παγίδα και πρόσχημα αποφυγής του βίου, του αληθούς, μακριά από τον φόβο του θανάτου.
Γιατί αυτό υποφώσκει κάτω από κάθε θεατρική πράξη, σε όλες τις (ανα)παραστατικές τέχνες. Και ειδικά στη σιωπή των θεατών που κατακλύζονται από την φλυαρία των δραστών μιας ακόμα επιτυχημενο-αποτυχημένης απόπειρας φυγής από το εδώ και τώρα.
Δείτε αυτό το έργο ξανά και ξανά. Δεν είναι τυχαίο που παίζεται τέσσερα χρόνια τώρα.
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας: ποιητής, θεατρολόγος, κριτικός, Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ
www.konstantinosbouras.gr
info από το Δελτίο Τύπου:
ΟΙ ΚΑΤΩ ΑΠ’ Τ’ ΑΣΤΕΡΙΑ, του Τηλέμαχου Τσαρδάκα – 4ος Χρόνος. Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45, Γκάζι, 210 3464380
Πρεμιέρα 4 Οκτωβρίου
Παραστάσεις κάθε Δευτέρα και Τρίτη ώρα 21.15
Γενική Είσοδος 15 ευρώ και 12 ευρώ μειωμένο
Διάρκεια 70 λεπτά
Video trailer / αφιέρωμα από τις παραστάσεις σε Λονδίνο και Άμστερνταμ:
«Παραθερίζουμε στην ίδια παραλία. Αφήνουμε τα πράγματα μας στα βότσαλα και βουτάμε στη θάλασσα. Είμαστε πολλά παιδιά, μεγάλη παρέα, αλλά για μένα υπάρχεις μόνο εσύ. Είμαστε δεκατεσσάρων χρονών. Μπορεί και δεκαπέντε. Καθόμαστε ακριβώς στο σημείο που σκάει το κύμα και μαζεύουμε κοχύλια. Είναι μια ωραία αφορμή για να καθόμαστε ο ένας δίπλα στον άλλο»
Τέλη των 80ς, αρχές των 90ς. Ελληνική επαρχία, πόλη νησιού. Η Μένια και ο Νικολής πάνε μαζί σχολείο, γίνονται αχώριστοι, ονειρεύονται, κάνουν έρωτα, ερωτεύονται «για πάντα».
Αλλά τα χρόνια περνούν και η πραγματικότητα – όπως συνηθίζει – επιβάλλει τον εαυτό της. Οι δύο ήρωες όμως ποτέ δεν παύουν να σημαδεύουν ο ένας τον άλλο. Παρά τις επιλογές που έχουν κάνει στις ζωές τους, ανάμεσά τους, εξακολουθεί να καίει μια πυρκαγιά άγρια.
Αυτή είναι η τελική αναμέτρηση ενός μεγάλου εγκλωβισμένου έρωτα. Αυτή είναι η συνάντηση που χρωστούσαν ο ένας στον άλλο. Γεμάτη χιούμορ και συγκίνηση, γεμάτη τρυφερότητα και απόρριψη, γεμάτη σύγκρουση και νοσταλγία.
Αυτή είναι η γλυκόπικρη ιστορία των «κάτω απ’ τ’ αστέρια».
Μια ιστορία αγάπης και ενηλικίωσης, για τις πολύ μεγάλες προσδοκίες και την πολύ σκληρή πραγματικότητα, με φόντο τη μικρή κοινωνία της επαρχίας, τις παραλίες του καλοκαιριού και την ξέγνοιαστη εποχή της αθωότητας.
Συντελεστές:
Κείμενο: Τηλέμαχος Τσαρδάκας
Ερμηνεύουν: Λίλα Μπακλέση, Κωνσταντίνος Μπιμπής
Σκηνοθεσία: Άρτεμις Γρύμπλα, Λίλα Μπακλέση, Κωνσταντίνος Μπιμπής
Σκηνικά: Αντώνης Χαλκιάς
Φωτισμοί: Σεσίλια Τσελεπίδη
98
