- Υλικό
Ο Ζακ Πρεβέρ (Jacques Prévert, 1900 – 1977) είναι Γάλλος ποιητής και σεναριογράφος. Υπήρξε πολυσχιδής προσωπικότητα των γαλλικών γραμμάτων, με ιδιαίτερη συνεισφορά στον χώρο της ποίησης και του θεάτρου.
Jacques Prévert
L’ oiseau–Lyre
Deux et deux quatre
quatre et quarte huit
huit et huit font seize…
Répétez! dit le maître
Deux et deux quatre
quatre et quatre huit
huit et huit font seize.
Mais voilà l’oiseau lyre
qui passe dans le ciel
l’enfant le voit
l’enfant l’entend
l’enfant l’appelle
Sauve-moi
joue avec moi
oiseau!
Alors l’oiseau descend
et joue avec l’enfant
Deux et deux quatre…
Répétez! dit le maître
et l’enfant joue
l’oiseau joue avec lui…
Quatre et quatre huit
huit et huit font seize
et seize et seize qu’est-ce qu’ils font?
Ils ne font rien seize et seize
et surtout pas trente-deux
de toute façon
ils s’en vont.
Et l’enfant a caché l’oiseau
dans son pupitre
et tous les enfants
entendent sa chanson
et tous les enfants
entendent la musique
et huit et huit à leur tour s’en vont
et quatre et quatre et deux et deux
à leur tour fichent le camp
et un et un ne font ni une ni deux
un à un s’en vont également.
Et l’oiseau lyre joue
et l’enfant chante
et le professeur crie:
Quand vous aurez fini de faire le pitre
Mais tous les autres enfants
écoutent la musique
et les murs de la classe
s’écroulent tranquillement
Et les vitres redeviennent sable
l’encre redevient eau
les pupitres redeviennent arbres
la craie redevient falaise
le porte-plume redevient oiseau.
Ζακ Πρεβέρ
Σελίδα Γραπτού/ Το Πουλί-Λύρα
Δυο και δυο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ και οχτώ κάνουν δεκάξι.
Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος.
Δυο και δυο τέσσερα
τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ και οχτώ κάνουν δεκάξι.
Μα να το πουλί-λύρα
που περνά στον ουρανό
το παιδί το βλέπει
το παιδί το ακούει
το παιδί το φωνάζει:
Σώσε με
παίξε μαζί μου
πουλί!
Τότε το πουλί κατεβαίνει
και παίζει με το παιδί.
Δυο και δυο τέσσερα.
Επαναλάβατε! λέει ο δάσκαλος
και το παιδί παίζει
το πουλί παίζει μαζί του.
Τέσσερα και τέσσερα οχτώ
οχτώ και οχτώ κάνουν δεκάξι
δεκάξι και δεκάξι πόσα κάνουν;
Δεν κάνουν τίποτα δεκάξι και δεκάξι
και προπάντων όχι τριάντα δύο
έτσι ή αλλιώς
και φεύγουν.
Και το παιδί κρύβει το πουλί
μες στο θρανίο του
και όλα τα παιδιά
ακούν το τραγούδι του
και όλα τα παιδιά
ακούν τη μουσική
και οχτώ και οχτώ στη βόλτα τους φεύγουν
και τέσσερα και τέσσερα και δυο και δυο
στη βόλτα τους την κοπανάνε
και ένα και ένα δεν κάνουν ούτε ένα ούτε δύο
ένα ένα το ίδιο φεύγουν.
Και το πουλί-λύρα παίζει
και το παιδί τραγουδάει
και ο καθηγητής φωνάζει:
Πότε θα πάψετε να κάνετε τον καραγκιόζη!
Μα όλα τ’ άλλα παιδιά
ακούν τη μουσική
και οι τοίχοι της τάξης
σωριάζονται ήσυχα.
Και τα τζάμια ξαναγίνονται άμμος
το μελάνι ξαναγίνεται νερό
τα θρανία ξαναγίνονται δέντρα
η κιμωλία ξαναγίνεται ακρογιαλιά
το φτερό ξαναγίνεται πουλί.
*
- Σχόλια
Ο Καζαντζάκης λέει στην ‘Αναφορά στον Γκρέκο’: «Ένα πουλί είχε καθίσει στο πλατάνι της αυλής του σχολείου και κελαηδούσε. Τότε πια ένας μαθητής δε βάσταξε, σήκωσε το δάχτυλο: σώπα δάσκαλε, φώναξε, σώπα δάσκαλε ν’ ακούσουμε το πουλί».
Στον Καζαντζάκη είναι η Γραμματική που επιβαρύνει τα παιδιά-μαθητές μέσα στην τάξη, στον Πρεβέρ είναι τα σχολικά Μαθηματικά. Υπάρχουν και άλλα ποιήματα, όπως το ‘Βγαίνοντας από το Σχολείο’, στα οποία ο ποιητής εκφράζει την αντίθεσή του και τον αποτροπιασμό του για το κλασικό σχολείο της εποχής του, που είναι βέβαια το σχολείο της βιομηχανικής κοινωνίας, δηλαδή αντίγραφο της γραμμής παραγωγής του εργοστασίου. Σε ένα τέτοιο σχολείο οι μαθητές προτιμούν, από το να μαθαίνουν βαρετά πράγματα και να καταπιέζονται, να ακούνε το κελάδημα του πουλιού.
Τονίζεται εδώ η γνωστή και διαπιστωμένη στάση των μαθητών απέναντι στα Μαθηματικά του σχολείου, η ‘φυσική’ στάση υποστηρίζεται ότι είναι το άκουσμα του πουλιού και όχι ο ‘καταναγκασμός’ της μάθησης, αλλά δεν θίγεται το γεγονός ότι με το άκουσμα του πουλιού δεν υπάρχει μάθηση, αλλαγή, εξέλιξη. Θεωρώ πως είναι μια πρόχειρη και ‘αφελής’ άποψη του ποιητή ο οποίος, ας μην ξεχνάμε, εγκατέλειψε πολύ νωρίς το σχολείο -ολοκλήρωσε μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
