Ο Ken Stange (1946 – 2016), συγγραφέας 19 βιβλίων, εκατοντάδων δημοσιεύσεων σε λογοτεχνικά και επιστημονικά περιοδικά, ήταν επίσης μουσικός, εικαστικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Nipissing στον Καναδά όπου για πολλά χρόνια δίδαξε ένα μάθημα για την ψυχολογία της τέχνης και της δημιουργικότητας. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του ήταν ακριβώς η σχέση τέχνης – επιστήμης και δημιουργικότητας.
Ο Ken Stange λέει για το ‘ποίημα’ που ακολουθεί:
Η Ιδέα πίσω από το Σπαράγγι
Στην τέχνη κυριαρχεί ο φορμαλισμός και όσο πιο φορμαλιστική είναι η μορφή της τέχνης τόσο πιο πιθανό είναι να κινήσει το συναίσθημα. Φυσικά η μουσική είναι το πιο φανερό παράδειγμα. Από όλες τις μορφές τέχνης είναι η πιο καθαρά φορμαλιστική, η πιο αφηρημένη και η πιο συγκινησιακή τουλάχιστον για τους περισσότερους ανθρώπους. Τα Μαθηματικά επίσης είναι ένα πεδίο, το οποίο προσφέρει στον αρχάριο εξαιρετικά λεπτή αλλά εκλεκτή συναισθηματική ευχαρίστηση. Θα φαινόταν λοιπόν ότι αποσπώντας τη συμπαγή εικόνα από ένα ποίημα και αντικαθιστώντας την με το άτομο της μαθηματικής αφαίρεσης (δηλαδή τον αριθμό) μπορούσε κάποιος να δημιουργήσει πολύ συγκινητικά μουσικά / μαθηματικά «ποιήματα». Αυτά τα ποιήματα θα ήταν προφανώς ακουστικά και θα τα εκτιμούσε κάποιος όταν τα απάγγειλε. (Διαβάζοντας το ‘Σπαράγγι’ θα έπρεπε κάποιος να απαγγέλλει κάθε αριθμό καθαρά, να σταματάει για την «-» με τον ίδιο τρόπο που θα διάβαζε ένα τηλεφωνικό αριθμό και να δίνει στην αλλαγή της στροφής τη φυσική της διάρκεια). Φυσικά αυτό είναι αφελές και δεν δουλεύει. Αλλά το να σκεφτείς γιατί δεν δουλεύει είναι πολύ γόνιμο. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι κάποια από τα ποιήματα που δημιουργούνται με αυτό τον τρόπο (ή ακολουθίες αριθμών αν ο όρος ποίημα προσβάλει κάποιον) προσφέρουν έντονα διανοητικό (αν όχι συναισθηματικό) ερέθισμα. Τα τρία ποιήματα του ‘Σπαραγγιού’ έχουν μια λογική, τόσο μαθηματική όσο και αισθητική. Οι αριθμοί δεν είναι καθόλου τυχαίοι. Αυτό σημαίνει ότι κάτι κατασκευασμένο όπως τα τμήματα του ‘Σπαραγγιού’ είναι πράγματι μια μορφή καθαρότερη και από τα καθαρά Μαθηματικά: μια εργασία που ανεβάζει τα υποτιθέμενα καθαρά Μαθηματικά της αριθμητικής ακολουθίας στο πραγματικά καθαρό (δηλαδή άχρηστο) επίπεδο αφηρημένης τέχνης. Ωστόσο, αυτός ο κήπος θα μπορούσε εύκολα να παραδουλευτεί.
Το Σπαράγγι είναι καλύτερο την άνοιξη, πιο τρυφερό και εκλεκτό.
* *
Ι. Σπαράγγι Χ συν Υ
(Ένα Αριθμητικό και Ποιητικό Λάθος)
Πρώτο Ποίημα “987”
123-45
615-43
21-11-1
0-12-12
34-5-56
012-345
6-5432-1
0
Δεύτερο Ποίημα “123”
1
12
123
1-32
1-21
1-10
2
21
21-31
2131
21-31-231
121
1
Τρίτο Ποίημα “645”
6
3-3
5-5-5
546
654
456
123-123
987-987
12-34-56-78-9
8765432
1
12
123
456
46
5
4
6
* *
Η ανθρώπινη αισθητική είναι βαθιά ριζωμένη στο μοτίβο και την επανάληψη. Αναζητούμε συμμετρία στη μορφή στις περισσότερες τέχνες, καθώς και στην επιστήμη. Ο μαθηματικός επιδιώκει μια «κομψή» απόδειξη. Προτιμά μια με «συμμετρία». Αναζητά το απλό, το θεμελιώδες από το οποίο θα χτίσει τις σπουδαίες μαθηματικές του δομές. Ο καλλιτέχνης ή ο ποιητής αναζητά παρόμοια συμμετρία με πολλούς τρόπους. Το μέτρο ή ο ρυθμός της ποίησης είναι μια λεπτή μέτρηση, και οι λέξεις που επιλέγονται είναι μια συνοπτική απεικόνιση της εμπειρίας του ποιητή. Επιδιώκει να δώσει στο ποίημά του μια περιορισμένη, κομψή φόρμα, με στίχους και στροφές που δείχνουν την εσωτερική συμμετρία της σκέψης.
Όπως είπε ο Gottfried Leibniz, “Η μουσική είναι η ευχαρίστηση που βιώνει η ανθρώπινη ψυχή με το να μετράει χωρίς να γνωρίζει ότι μετράει”. Είναι αλήθεια για όλες τις τέχνες, γιατί η συμμετρία και το πρότυπο είναι οι εκδηλώσεις των Μαθηματικών.
