Όλοι γνωρίζουμε τον σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λυντς, δημιουργό ενός ιδιαίτερου κινηματογραφικού είδους που κινείται ανάμεσα στο σουρεαλισμό, στο μυστήριο, στον τρόμο, στο νέο-νουάρ, στο καθημερινό αμερικάνικο κιτς και στη μη γραμμική αφήγηση του ονείρου. Για την αλλόκοτη ατμόσφαιρα των έργων υπάρχει ο όρος Lynchian atmosphere που περιγράφει τους μοναδικούς, σπαρακτικούς, σαγηνευτικούς, ανησυχαστικούς κόσμους που δομεί ο σκηνοθέτης. Αυτές τις ημέρες, με τον αιφνίδιο θάνατο του μεγάλου δημιουργού, πολλά έχουν γραφτεί και θα γραφτούν ακόμα, για το κινηματογραφικό του έργο.
infant David with his grandfather
A Room to Dream
Συχνά το ταλέντο μεγάλων καλλιτεχνών είναι πολύπλευρο, εκτείνεται πέρα από το πεδίο στο οποίο έχουν γίνει ευρέως γνωστοί. Για να αναφέρουμε μερικούς: από τον Egon Schiele σπαρακτικός ζωγράφος/ τρυφερός ποιητής, τους αδελφούς Γκριμ: παραμυθάδες/ εικαστικούς, στον August Strindberg: θεατρικό συγγραφέα/ ζωγράφο, στην Karen Blixen: συγγραφέα/ ζωγράφο, ως τον σύγχρονο αγαπημένο μας ροκ σταρ David Bowie που, εκτός από μεγάλος μουσικός, ήταν κι ένας πολύ ενδιαφέρον ζωγράφος.
David Lynch (1964, yearbook portrait)
Στόχος λοιπόν αυτού του άρθρου είναι να ρίξουμε φως σε μια ακόμα πλευρά – όχι τόσο γνωστή – της 50χρονης καριέρας του David Lynch· αυτή του ζωγράφου του χαράκτη, του εικαστικού. Ο οποίος ήταν επίσης εξαιρετικός φωτογράφος, μουσικός με πολλά επιτυχημένα άλμπουμ στο ενεργητικό του.
Eraserhead.1977
David Lynch with Laura Palmer (Sheryl Lee) in Twin Peaks
Blue Velvet, Isabella Rosselini and Denis Hopper, 1986
David Lynch, ο ζωγράφος λοιπόν. Ήταν στα τέλη του 1960 όταν ο Ντέιβιντ τελειώνει το λύκειο με τελείως μέτριους βαθμούς αφού καθόλου δεν τον ενδιέφεραν τα μαθήματα εκεί. Ο ίδιος μας λέει για αυτή την περίοδο της ζωής του: «Για μένα εκείνον τον καιρό το σχολείο αποτελούσε έγκλημα κατά των παιδιών. Κατέστρεφε και το παραμικρό ίχνος ελευθερίας. Οι δάσκαλοι δεν ενθάρρυναν ούτε την πραγματική γνώση ούτε τη θετική στάση για τη ζωή». Ωστόσο ο Ντέιβιντ είναι δημοφιλής ανάμεσα στους συμμαθητές του και μαζί με κάποιους φίλους αποφασίζουν να ακολουθήσουν καριέρα ως εικαστικοί. Ξεκινάει σπουδές στο Corcoran School of the Arts and Design, στην Ουάσινγκτον, στη συνέχεια, το 1964, πηγαίνει στη Βοστώνη, στο School of the Museum of Fine Arts, και τέλος, έπειτα από προτροπή του φίλου του Jack Fisk, που αργότερα γίνεται σχεδιαστής και σκηνοθέτης, γράφεται στο Pennsylvania Academy of the Fine Arts, στη Φιλαδέλφεια, όπου: «Εκεί υπήρχαν μεγάλοι και σημαντικοί ζωγράφοι, και ο ένας αποτελούσε έμπνευση για τον άλλον· ήταν μια υπέροχη περίοδος αυτή», όπως μας λέει ο ίδιος. «Την εποχή εκείνη δεν είχα το παραμικρό ενδιαφέρον για τον κινηματογράφο. Βέβαια πήγαινα καμιά φορά σινεμά, αλλά αυτό που ήθελα πραγματικά ήταν να ζωγραφίζω». Και φυσικά το σύνολο του ζωγραφικού του έργου έχει όλα τα στοιχεία που θα συναντήσουμε αργότερα στα κινηματογραφικά του έργα. Η ανθρώπινη εμπειρία πέρα και έξω της καθημερινότητας ενώ σε πρώτο επίπεδο αυτή είναι που απεικονίζει. Με τη γλώσσα του σουρεαλισμού και του μυστηρίου βλέπουμε σκηνές που ισορροπούν, βρίσκονται στο πορώδες μεταίχμιο ανάμεσα στο υλικό σώμα και σε έναν άλλο κόσμο, αόρατο, αυτό του ονείρου, του εφιάλτη, μιας πραγματικότητας γεμάτης ομορφιάς που, ενίοτε, ενέχει το αποτρόπαιο.
David Lynch, Bob Finds Himself in a World for Which He Has No Understanding, 2000
Boy Lights Fire. 2010
I Burn Pinecone and throw it in your house
Οι επιρροές του από τον Francis Bacon είναι εμφανείς. Συνεχίζει επίσης την παράδοση των Max Ernst, Marchell Duchamp Man Ray, για να ονομάσουμε μερικούς από του πρωτοπόρους του Dada και του Σουρεαλισμού, μαζί με τον Joseph Cornell που ακολουθεί τη δεκαετία του ’60-70.
Squeaky Flies in the Mud, 2019
Grim Augury
Ο νεαρός Ντέιβιντ αφιερώνεται πλήρως στη ζωγραφική, ώσπου ένα βράδυ και ενώ ζωγραφίζει ένα θέμα νυχτερινού κήπου μέσα στην πλούσια πράσινη σκοτεινιά ενός πάρκου, βλέπει αίφνης μια μεγάλη μαύρη περιοχή πρασινάδας να ξεπροβάλλει μέσα απ’ το λυκόφως. Αυτή, θα έλεγε κανείς, είναι μια στιγμή της επιφοίτησης, η στιγμή που γεννιέται ο σκηνοθέτης David Lynch. Τότε είναι που αποφασίζει να δημιουργήσει «κινούμενους ζωγραφικούς πίνακες».
David Lynch at work in his studio in Los Angeles
Στη ζωγραφική, στα installations, στο εικαστικό πεδίο, όπως και στη φωτογραφία, όπως βέβαια και στον κινηματογράφο, ο Λυντς δημιουργεί μοναδικούς κάτω από την επιφάνεια κόσμους, κόσμους που τον σαγήνευαν σε όλη του τη ζωή: «Έμαθα ότι κάτω ακριβώς από την επιφάνεια υπάρχει ένας άλλος κόσμος, και πολλοί περισσότεροι αν σκάψεις ακόμα πιο βαθιά. Είναι κάτι που γνώριζα από παιδί, αλλά δεν μπορούσα να βρω την απόδειξη. Ήταν μόνο ένα συναίσθημα. Υπάρχει καλοσύνη στον γαλάζιο ουρανό και στα λουλούδια, υπάρχει όμως και μια άλλη δύναμη – ένας βίαιος πόνος και φθορά – που συνοδεύουν επίσης τα πάντα».
στους παρακάτω συνδέσμους ο David Lynch και τα πρώιμα ζωγραφικά του έργα
και ο David Lynch μας μιλάει ο ίδιος για την αγάπη του για τη ζωγραφική