Το θαύμα της υποκριτικής ανάγεται στην πανάρχαια αφηγηματική τέχνη των παραμυθάδων της Ανατολής.
Εάν εξαιρέσεις την διαπολιτισμική και υπερπολιτισμική, υπεργλωσσική παντομίμα που περιορίζεται αναγκαστικά στα κατώτερα ένστικτα και στις βασικές βιοτικές ανάγκες τού ανθρώπινου είδους, η υψίστη πνευματική έκφανση τού είδους μας περνάει αναγκαστικά από τον Λόγο.
«Εν αρχή ην ο Λόγος». Οι μεγάλοι δραματικοί ποιητές ήταν λογοτέχνες. Η λέξη «συγγραφείς» παραπέμπει στους «γραφείς», καταγραφείς, απογραφείς, συρραφείς…
Οι μεταποιητές (διασκευαστές, εξοικειοποιητές) είναι ένα άλλο ενδιάμεσο, περισσότερο «εμπορικό» είδος.
Για να ξαναφτάσουμε στην Υψηλή Ποίηση, εκεί που συναντιούνται όλα τα είδη του γραπτού και αδόμενου, χορευόμενου και χορεύσιμου, προφορικού ΈΝΤΕΧΝΟΥ (κι ουχί αυθορμήτου) λόγου, πρέπει να εγκαταλείψουμε τις απλοποιητικές ευκολίες μας και να ξαναβαπτισθούμε στα ανεξίτηλα στα υπεραιώνια νάματα τής Ανθρωπότητας, εκείνα που αποτελούν παρακαταθήκη, συλλογική πολιτιστική κληρονομιά και συντελούν στην αποτελεσματικότατη, θεραπευτικότατη «παραμυθία τής ψυχής μας» (της επαγρυπνούσης, της πεινώσης και διψώσης Πανανθρώπινης Συλλογικής Ψυχής).
Αυτό το μοναχικό, το δονκιχωτικό, το σχεδόν απεγνωσμένο κι απελπισμένο εγχείρημα στο οποίο αφιέρωσε τη ζωή του ο Δήμος Αβδελιώδης, πρώτα κινηματογραφικά και μετέπειτα θεατρικά, έγκειται ακριβώς σε αυτή την επανένωση τού μίτου τής Αριάδνης που θα μας επιτρέψει να βγούμε από τον Λαβύρινθο χωρίς να φοβούμαστε μήτε τον Μινώταυρο μήτε τους καβαφικούς Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες που εμφιλοχωρούν στο Συλλογικό Ασυνείδητο.
Και δεν χρησιμοποιεί τυχαία τον όρο Ασυνείδητο αντί Υποσυνείδητο, γιατί πιστεύω και διατείνομαι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας το περνάμε υπνοβατώντας, αναπαράγοντας με μιμητικό τρόπο στάσεις, χειρονομίες, τελετουργίες ολάκερες, δίχως να ενεργοποιούμε στο ελάχιστο το αυτοφυές και ενδιάθετο προνόμιο τής περίφημης «ελεύθερης βούλησης». Μόνον όταν ξυπνάμε ανάμεσα στους νεκρούς ή ανάμεσα στους μισοζώντανους, τότε μόνον ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις ευθύνες μας απέναντι στην Ανάσταση τής Φύσης και των Ιδεών.
Ο Λόγος στα ποιητικά δραματικά έργα που επιλέγει να ανεβάσει στη σκηνή ο Δήμος Αβδελιώδης είναι καθοριστικός, αφού παράγει δράση ενεργοποιώντας τα σολωμικά «κινήματα τής ψυχής».
Η συναισθηματική διέγερση τού καλοπροαίρετου, αγνού κι αθώου θεατή ξεκινάει από το νοητικό επίπεδο (τού λογιστικού συμπεριλαμβανομένου) και μετά επανεκκινεί την ψυχοσωματική δομή προς ένα αισθητικό αποτέλεσμα που προκαλεί ηδονή (σύμφωνα με την ψυχαναλυτική αρχή τού Freud).
Είναι αξιοπερίεργο πως μήτε ο Πλάτωνας μήτε ο Παπαδιαμάντης μήτε ο Ντοστογιέφσκι μήτε ο Βιζυηνός έγραψαν για το θέατρο. Η σκηνική διδασκαλία όμως των κειμένων τους αποκαλύπτει δομές καλογραμμένου θεατρικού έργου που μόνον στο υπερσυνειδητό επίπεδο μπορεί να δικαιολογηθεί.
Αυτό το αόρατο «Δίκτυο» που μας συνδέει μαζί με όλες τις μορφές ζωής και νόησης προϋπάρχει των βιομηχανικών επαναστάσεών μας και θα συνεχίσει να υπάρχει εσαεί ΠΟΙΗΤΙΚΩΣ.
Ο κινηματογράφος και η τηλεόραση δεν αντικατέστησαν και δεν υποκατέστησαν την ζωντανή διαδραστική θεατρική πράξη κι επικοινωνία.
Ο πραγματισμός και η θεωρητικολογία δεν εξάλειψαν την ανάγκη για ανοικειωτική πολυτελή «άχρηστη» εν πολλοίς ποιητική παραγωγή, που φουντώνει ανεξαρτήτως καταναλώσεως ειδικά σε αντιπνευματικούς υλιστικούς, μεταιχμιακούς και μεταβατικούς καιρούς.
Είναι σαν να καταθέτουμε διαθήκες σε συμβολαιογραφεία που θα βομβαρδιστούν και θα γίνουν σκόνη. Παρ’ όλα αυτά το πράττουμε, ενδίδοντας σε μια ατταβιστική εμμονή, που μόνον θυμηδία θα μπορούσε να προκαλέσει σε έναν αντικειμενικό παρατηρητή.
Στη συγκεκριμένη παράσταση που παρακολούθησα την Μεγάλη Δευτέρα στον θεατροποιημένο κινηματογράφο Studio τής πλατείας Αγάμων (κοινώς «Αμερικής»), καθήμενος τυχαία σε μία θέση που έφερε στην πλάτη της το όνομα τού Φιλοποίμενος Φίνου, ΈΝΙΩΣΑ ΣΑΝ ΝΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΔΙΑΓΑΛΑΞΙΑΚΑ ΣΠΗΛΑΙΑ αμέσως πριν τη μεγάλη αριστοτελική κατά-στροφή που δεν είναι πάντα ανεπιθύμητη αλλά νομοτελειακή.
Ο σεμνός και ταπεινός ιερογράφος Παπαδιαμάντης ήταν εκεί δια στόματος τού επαρκούς ηθοποιού Θεμιστοκλή Καρποδίνη, που ξεπέρασε και τον από πλατείας σκηνικό διδάσκαλό του Δήμο Αβδελιώδη και μετέδωσε αυθεντικό το εσώτερον ρίγος παρακάμπτοντας τις Συμπληγάδες και τις ηλεκτρονικές Σειρήνες τής σημερινής άκρως δελεαστικής και προκλητικής εποχής μας.
Κανονικά θα πρέπει να νιώθουμε ευγνώμονες που ζούμε σε μια τέτοια κατακρύλα που μόνον προς τα πάνω μπορεί να οδηγήσει.
Στο παραστασιακό επίπεδο, οι διακριτικές διαφοροποιήσεις των προσεκτικά μελετημένων φωτισμών αξιοποιούσαν τόσο το παραδοσιακό θέατρο σκιών όσο και την έννοια τού πλατωνικού σπηλαίου των Ιδεών.
Στην πολιτιστική καμπή μεταξύ νεοπλατωνικού ιδεαλισμού και προσωκρατικής μηχανιστικής αντίληψης τού Κόσμου, τα ουμανιστικά ιδεώδη τού Διαφωτισμού ενισχύονται σημαντικά από πολιτιστικές εκδηλώσεις και πολιτισμικά ορόσημα, όπως αυτό εδώ το «Όνειρο στο κύμα», όπου συγκρούονται ο αλλοδιαστασιακός ρομαντισμός και η τρισδιάστατη χρησιμοθηρία.
Όπως και στο «Λεωφορείο ο Πόθος» και στην «Απολογία τού Σωκράτη», έτσι και στον Τσέχωφ, στον Παπαδιαμάντη, στον Βιζυηνό, στον Ντοστογιέφσκι, στον Γκόρκι, στον Ουγκώ… συγκρούεται το «Υψηλόν» με το χαμηλό και χάνει πάντα βέβαια ο υψιπετής, ο αιθεροβάμων, ο αλαφροΐσκιωτος.
Η ιδιαιτερότητα τού Παπαδιαμάντη έγκειται – κατά την ταπεινή μου γνώμη, πάντα – στην ιδιοφυή σύνδεση τού πελασγικού μητριαρχικού παγανισμού, με τον ορφικό διονυσιασμό και την ορθόδοξη χριστιανική λατρεία που συνεχίζει υπορρήτως τα ελευσίνια μυστήρια.
Αυτό το διαπολιτιστικό και υπερπολιτιστικό αμάλγαμα προσκρούοντας στο κώλυμα τής γλώσσας (αλλά και της πεποιημένης ιδιολέκτου) καθίσταται παγκόσμιο κι ευρέως αναγνώσιμο μέσα από την σκηνική πραγμάτωσή του (με ή χωρίς υπερτίτλους ή υποτίτλους σε διάφορες γλώσσες). Ούτως ή άλλως (πέρα από τις μηχανιστικές ευκολίες των υπολογιστών) η αρχικώς μελετημένη και τεχνουργημένη προσωδία δημιουργεί αφ’ εαυτής σύμπαντα και προκαλεί την γένεσιν νευρώνων (αγνώστων εν πολλοίς στη σύγχρονη Επιστήμη, που θα διευρυνθεί όμως τα μέγιστα χάρη στη Ρομποτική και στην Κβαντομηχανική).
Εν κατακλείδι, είναι ωραίο να ακούς τη λαλιά σου σαν κύμα μουσικό που σε συνεπαίρνει. Το τι καταλαβαίνει κάθε στιγμή ο θεατής εξαρτάται από την διαδραστική επάρκεια, από την συνδέσμευση, από την παρακίνηση, από την εμψύχωση κι από την ενδυνάμωση (ένδοθεν κι έξωθεν).
Το καλό πρέπει να λέγεται, να επαινείται και να επιχορηγείται…
ΔΗΜΟΣ ΑΒΔΕΛΙΩΔΗΣ, ο σύγχρονος στυλίτης.
Αναζητείστε τον!!! Πολιτιστικό κεφάλαιο υψηλού βεληνεκούς, διαχρονική αξία.
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας https://konstantinosbouras.gr
ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός
info:
ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΔΗΜΟΥ ΑΒΔΕΛΙΩΔΗ
Xάριν ενθουσιασμού & πηγαίας συγκίνησης
Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
ΟΝΕΙΡΟ ΣΤΟ ΚΥΜΑ, ΕΡΩΣ ΗΡΩΣ
Μεγάλη Δευτέρα 29 Απριλίου 2024
Ερμηνεύει ο Θεμιστοκλής Καρποδίνης
Στο ιστορικό STUDIO new star art cinema
Σταυροπούλου 33, Αθήνα, 11252
Μετά την sold out παράσταση του Φεβρουαρίου και την πρωτόγνωρη, ενθουσιώδη υποδοχή από το κοινό και τη κριτική, επαναλαμβάνεται για μια ακόμα παράσταση το «Όνειρο στο κύμα» & «Έρως Ήρως» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με τη συγκλονιστική ερμηνεία του Θεμιστοκλή Καρποδίνη, τη Μ. Δευτέρα 29 Απριλίου 2024, στις 20.00, στο STUDIO new star art cinema. Ερμηνεύει ο Θεμιστοκλής Καρποδίνης
Με τα δύο αυτά έργα, «Όνειρο στο κύμα» και «Έρως Ήρως», ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, αποδίδει δύο από τις όψεις του Έρωτα, με δικά του βιώματα, από το δέος, τη μέθεξη, το πάθος, τη συντριβή, έως το μεγαλείο και τον ηρωισμό της ψυχής του.
Στο πρώτο, μας μεταφέρει στα χρόνια της εφηβείας του σ’ ένα παραδείσιο τοπίο εικόνων, χρωμάτων και ήχων. Μια νύχτα αντικρίζει με δέος την νεαρή συνομήλική του Μοσχούλα, καθώς κολυμπώντας γυμνή μες τη θάλασσα, κινδυνεύει. Η ευχαρίστηση ότι της σώζει τη ζωή αποκτά πολύ μεγαλύτερη αξία από την ερωτική επιθυμία.
Στο δεύτερο, που θα μπορούσε να ήταν η φυσική εξέλιξη του προηγούμενου, ο Έρωτας του Γιωργή για την αγαπημένη του γίνεται πάθος, όταν κινδυνεύει να την χάσει από έναν πολύ μεγαλύτερό του και ευκατάστατο Άνδρα.
Είναι μάλλον πιο εύκολο να κατανοήσουμε μιαν αλήθεια μέσα από ένα καλλιτεχνικό έργο, παρά μέσα από μια ενδελεχή ανάλυση, κι ο Παπαδιαμάντης μας πείθει, λέγοντας απλά και ταπεινά πως κανένας έρωτας δεν μπορεί να ευτυχήσει, εάν δεν υπάρχει σεβασμός προς τον εαυτό μας και προς τον άλλο, αφού η πραγματική απόλαυση ως αγαθό δεν εξαρτάται από την ικανοποίηση, αλλά από την ψυχική και την ηθική μας πληρότητα.
Δραματουργία / Διδασκαλία Ερμηνείας /Σκηνική Όψη / Σκηνοθεσία, Δήμος Αβδελιώδης
Ερμηνεύει ο Θεμιστοκλής Καρποδίνης
Μουσική: Claude Debussy, “Lamer”
Βοηθός Σκηνοθέτη: Στεφανία Βλάχου
Επεξεργασία ήχων, δημιουργία μουσικών μοτίβων: Βαγγέλης Φάμπας massiveproductions.gr
Graphic Design: Tasos Grønn
Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά
