Ο Βασίλης Ι. Τζανακάρης γεννήθηκε στην Πεντάπολη το 1944, αλλά μεγάλωσε και έζησε στην πόλη των Σερρών. Σπούδασε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και από τα δεκάξι του χρόνια ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Εξέδωσε τρεις εφημερίδες και δεκαεννέα βιβλία. Από το 1975 και για 34 χρόνια εξέδιδε το θρυλικό και ιστορικό μηνιαίο σερραϊκό περιοδικό «Γιατί».Υπήρξε από τους πρωτοπόρους στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, με τα οποία ασχολήθηκε επί σειρά ετών. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων, του Συνδέσμου Εκδοτών Βορείου Ελλάδος και αντεπιστέλλον μέλος της ΕΣΗΕΜΘ. Κείμενα, μελέτες, ποιήματα και συνεντεύξεις του υπάρχουν δημοσιευμένα σε πολλές εφημερίδες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο του «Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922» (2007, Μεταίχμιο) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2008 στην κατηγορία «Χρονικό – Μαρτυρία». Έχει εκδώσει τα ιστορικά βιβλία «Τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν» (2002, Καστανιώτης) και «Τότε που ξημέρωνε σκοτάδι» (2005, Καστανιώτης).
Αφορμή για τη συζήτησή μας με τον πολυπράγμονα και πολυγραφότατο Βασίλη Τζανακάρη στάθηκε το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο: «Αμαλία Μία πόρνη στα αζήτητα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ.
Κύριε Τζανακάρη ευχαριστώ για τον πολύτιμο χρόνο σας. Η «Αμαλία» είναι το τριακοστό βιβλίο σας. Γιατί επιλέξατε την Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα, Τι σας κάνει να στρέφετε το βλέμμα σας σε ψυχές που οι άλλοι αποστρέφονται;
Η Αμαλία ήταν μια ξεχωριστή περίπτωση πόρνης. Μια περίπτωση που ξέφευγε από την πεπατημένη του επαγγέλματος της πορνείας και όλων όσοι την εξασκούσαν. Η ίδια ήταν μια γυναικεία ψυχή συφοριασμένη που ξεχείλιζε από αγάπη για τους πάσχοντες συνανθρώπους της κι αυτό ήταν που με είχε εντυπωσιάσει.
Πιστεύετε πως τα προσωπικά πολιτικά βιώματα του παρελθόντος μας ακολουθούν ακόμη και στη συγγραφή; Ή είναι μια ανάγκη να μη ξεχαστούν τα γεγονότα αφού τα σχολικά βιβλία ακόμη δεν τα συμπεριλαμβάνουν στην ύλη τους;
Δεν μας ακολουθούν μόνο τα πολιτικά μας βιώματα. Προσωπικά με ακολουθούν και τα από καρδιάς βιώματα αλλά και όσα έζησα στη μακρόχρονη δημοσιογραφική και συγγραφική μου πορεία. Αυτά που ερεύνησα. Αυτά για τα οποία έγραψα. Κι αυτά τέλος πάντων που έγινα κοινωνός τους. Όλα όσα με απασχόλησαν που εκτός από πολιτικά πολλά από αυτά ήταν και ιστορικά βιώματα, που δεν θα συμπεριληφθούν ποτέ στις αποστειρωμένες σελίδες των σχολικών βιβλίων ιστορίας. Και ίσως η συγγραφή να είναι ένας τρόπος ώστε να μην ξεχαστούν
Η Αμαλία είναι πραγματικό πρόσωπο όπως και πολλά άλλα πρόσωπα. Πού συναντά η πραγματικότητα τη μυθοπλασία σ’ αυτό το δυνατό αφήγημα;
Το αφήγημα ως προς την σχέση του με την πεζογραφία ακροβατεί ανάμεσα στη μυθοπλασία και στην πραγματικότητα. Στην περίπτωση του αφηγήματος της «Αμαλίας», πραγματικότητα είναι όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, ο ζωντανός χώρος δράσης, όπως η σύλληψη του Αριστείδη Παγκρατίδη, που γίνεται όσο ο δημοσιογράφος κουβεντιάζει με την Αμαλία ή συνέβησαν, όπως η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και εκείνη του Τζωρτζ Πολκ. Η μυθοπλασία έβαλε το… χεράκι της στα όσα αφηγείται η Αμαλία η οποία, όπως ανέφερα ήταν υπαρκτό πρόσωπο και είχα κι εγώ την τύχη να τη γνωρίσω.
Λαμπράκης, Πολκ και στην αντίπερα όχθη της ιστορίας Γιοσμάς, προδότες, παρακράτος της δεξιάς, εκλογές βίας και νοθείας και ρουφιάνοι. Η ιστορία επαναλαμβάνεται γιατί υπάρχει ιστορική άγνοια;
Η άγνοιά της πολλές φορές βοηθάει στο να επαναλαμβάνεται. Να επαναλαμβάνεται άλλοτε ως φάρσα κι άλλοτε ως τραγωδία. Γι’ αυτό και πρέπει να τη μελετάμε με ιδιαίτερη προσοχή και ίσως με ακόμη μεγαλύτερη προσοχή τις παραμέτρους της ώστε να αποφεύγουμε τυχόν… παραπατήματα!
Η Αμαλία πέρασε διά πυρός και σιδήρου. Έζησε την κόλαση της Μικρασιατικής Καταστροφής αλλά και την σεξουαλική εκμετάλλευση από συγγενικά πρόσωπα. Όταν εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη δεν είχε επιλογή να αλλάξει σελίδα στη ζωή της;
Όταν η Αμαλία ήρθε στη Θεσσαλονίκη τα γεγονότα στα οποία αναφέρεστε και η πορνεία είχαν ήδη αλώσει το κορμί της, ευτυχώς όμως όχι την ψυχή της. Ήταν βέβαια πολύ αργά για να γυρίσει πίσω. Απλώς, θέλω να πιστεύω ότι θέλησε η μεταπολεμική εποχή να είναι γι΄ αυτήν μια εποχή εξαγνισμού μέσα από μια σειρά ευεργετήματα.
Η Αμαλία ήταν η διάσημη πόρνη της Θεσσαλονίκης ενώ στην Αθήνα υπήρχε η διάσημη Γαβριέλλα. Γιατί πιστεύετε πως αυτές οι δυο ξεχώρισαν ανάμεσα σε χιλιάδες γυναίκες που ήταν κρυμμένες πίσω από κάποια άλλα… πράσινα παντζούρια;
Για τον χαρακτήρα και για τη στάση ζωής τους. Ακόμη και σήμερα συναντώ ένα πλήθος ανθρώπων που έχουν από την Αμαλία τις καλύτερες αναμνήσεις και στέκονται με ευλάβεια στη μνήμη της.
Η ποίηση, η Τέχνη γενικότερα δεν απουσιάζουν από το βιβλίο σας. Πιστεύετε ότι στην ψυχή της Αμαλίας, ο Βάρναλης είναι μια σανίδα σωτηρίας για να προχωρήσει παρακάτω;
Από το βιβλίο, όπως αναφέρετε, δεν λείπουν οι αναφορές σε ανθρώπους της ποίησης, της πεζογραφίας και γενικότερα της τέχνης. Από τις σελίδες του κάνουν επίσης ένα πέρασμα ο Ιωάννου, ο Χριστιανόπουλος αλλά και ο Τάκης Κανελλόπουλος, ακόμη και ο ζωγράφος Λούστας. Όμως και η ίδια η Αμαλία θα αναφερθεί στην αγάπη της για τα βιβλία και στη λύπη της όταν αυτά χάθηκαν με τη Μικρασιατική καταστροφή. Όσο για το συγκεκριμένο ποίημα του Βάρναλη, αυτό όπως φαίνεται εξέφραζε σε απόλυτο βαθμό τον ψυχικό κόσμο και τους εσωτερικούς της πόνους.
Οι ήρωες που δημιουργείτε, σας ακολουθούν κι όταν τελειώνετε ένα βιβλίο; Τους ζωντανεύετε και σε άλλα βιβλία σας;
Σε ορισμένα βιβλία μου ξαναζωντανεύω μερικούς από αυτούς. Π.χ. τη θεία μου την κυρα-Φωτεινή που αναφέρεται εκτενώς και στο προηγούμενο βιβλίο μου, το «Ένα παιδί μετράει κεφάλια». Δεν ξέρω ποιοι και πόσοι από αυτούς θα ξαναζωντανέψουν σε κάποιο μελλοντικό μου βιβλίο…
Πιστεύετε ότι οι ιστορίες μπορούν να αλλάξουν έστω μια στάλα την καρδιά όσων τις διαβάζουν;
Εξαρτάται από το πόσο έτοιμες είναι οι καρδιές όσων θα διαβάσουν π.χ. την ιστορία της Αμαλίας. Και πόσο ανοιχτές για να αποδεχτούν τα πάθη της ώστε να τη συγχωρήσουν.
Τι σας φοβίζει περισσότερο ως αφηγητή: να ξεχαστεί η ιστορία ή να παρεξηγηθεί;
Τίποτα. Σχετικά με την παρεξήγηση νομίζω ότι ένας συγγραφέας δεν γράφει ποτέ έχοντας υπ΄ όψιν του εάν κάποιοι παρεξηγήσουν ή όχι τα γραφόμενά του, πράγμα που μπορεί αν συμβεί με οτιδήποτε. Όσο για τη λησμονιά και για το αν ξεχαστεί ή όχι μια ιστορία, αυτό εξαρτάται από το πόσο ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία και τις δυνατότητες γραφής και αφήγησης του συγγραφέα.
Ποια ανάγκη σάς σπρώχνει να μαζεύετε τα θραύσματα της λησμονημένης ζωής;
Η ζωή είναι γεμάτη από τα μέσα μας θραύσματα και ερείπια. Και από αυτά ήταν γεμάτος ο κόσμος τη Αμαλίας. Το ότι τα έβγαλε ένα ένα και τα απίθωσε στις σελίδες του βιβλίου, με εμένα να τα μαζεύω για ώρες και μέρες ώστε να μην λησμονηθούν, νομίζω ότι την βοήθησαν στο να απαλλαγεί τουλάχιστον από το βάρος τους…
Όταν γράφετε, ποια πληγή αιμορραγεί περισσότερο: των ηρώων ή η δική σας;
Και οι δύο. Γιατί χωρίς αίμα και πόνο ψυχής δεν γράφεται καμιά πραγματική ιστορία…
Εκδίδατε αδιάλειπτα για 34 χρόνια το περιοδικό «Γιατί». Μια μηνιαία επιθεώρηση πολιτικού, κοινωνικού και πολιτιστικού προβληματισμού για όσους μπορεί να μη γνωρίζουν. Άντεξε μέχρι το 2009. Ποια είναι η τύχη αυτών των περιοδικών σήμερα στις προτιμήσεις των Ελλήνων αναγνωστών;
Δυστυχώς το ΓΙΑΤΙ ήταν ένα περιοδικό που είχε ξεφύγει από τον «τρέχοντα» χρόνο έκδοσής του ώστε να μπορέσει γίνει αποδεκτό και πολύ περισσότερο να αγαπηθεί από μια αυστηρά αστοκρατούμενη και ιδιαίτερα συντηρητική πόλη. Το γεγονός ότι άντεξε τόσα χρόνια θεωρώ ότι ήταν ένα πραγματικό έπος για όλους όσοι βοήθησαν γι΄ αυτό. Και φυσικά εννοώ… εμένα και τη γυναίκα μου Μαρία! Ήδη ύστερα από 34 χρόνια ο κύκλος του είχε κλείσει. Εξάλλου η εποχή που το αποφασίσαμε ήταν προάγγελος μιας άλλης που θα σάρωνε τα πάντα. Όσο για σήμερα, θεωρώ ότι τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα καθώς το αναγνωστικό κοινό συρρικνώνεται ολοένα και περισσότερο…
