Ποιήματα-σπαράγματα από το έργο τής περίφημης λυρικής ποιήτριας από τη Λέσβο, της Σαπφώς, έχουμε παρουσιάσει σε μετάφρασή μας και σε παλαιότερο άρθρο.1
Σχ. 2
Απ. 1 Lobel–Page 3
Ω Αφροδίτη αθάνατη, που ’χεις τον θρόνο πλουμιστό,
κόρη τού Δία δολοπλόκε, σε ικετεύω,
μη μου τσακίζεις την καρδιά
με βάσανα και πίκρες, δέσποινά μου·
μα έλα εδώ, αν κάποτε στο παρελθόν άκουσες τη φωνή μου
από μακριά κι ανταποκρίθηκες [στο κάλεσμά μου],
και τα παλάτια αφήνοντας τα πατρικά,
ήρθες με χρυσαφένιο άρμα που έζεψες·
και όμορφα, γοργά σπουργίτια,
με τα πυκνά φτερά τους να ελίσσονται
πάνω απ’ τη μαύρη γη, σε φέραν απ’ τον ουρανό,
διαπερνώντας τον αιθέρα·
και φτάσανε μεμιάς. Τότε λοιπόν εσύ, μακάρια θεά,
με το αθάνατο το πρόσωπό σου να χαμογελάει,
με ρώτησες τι έχω πάθει πάλι και για ποιο λόγο
πάλι σε καλώ,
και τι είναι αυτό που θέλω πιο πολύ για χάρη μου να γίνει,
για τη μαινόμενη καρδιά μου· «Ποια πείθω
γι’ άλλη μια φορά να πέσει στη δική σου αγάπη;
Και ποια, Σαπφώ, κακό σού κάνει;
Γιατί κι αν σ’ αποφεύγει, γρήγορα πίσω σου θα ’ρθει,
κι αν δώρα σου δεν δέχεται, ωστόσο εκείνη θε να δώσει·
κι αν δεν σε αγαπάει, θα σ’ αγαπήσει γρήγορα,
ακόμη κι αν δεν θέλει».
΄Ελα λοιπόν και τώρα πλάι μου
κι απ’ τις βαριές τις έγνοιες λύτρωσέ με,
κι όσα η καρδιά ποθεί να μου τελειώσεις, τέλειωσ’ τα·
και σύμμαχός μου γίνε.
Σχ. 4
Απ. 96 Lobel–Page
│…│
[κάποτε σ’ είχε] σαν ευκολόγνωρη θεά
κι έβρισκε στο τραγούδι σου απέραντη χαρά·
μα τώρα αυτή μες στις Λυδές γυναίκες ξεχωρίζει,
όπως μετά το λιόγερμα
η ροδοδάχτυλη σελήνη
όλα τ’ αστέρια ξεπερνά, και φως
πάνω στην αλμυρή τη θάλασσα σκορπίζει,
ίδια και στις ανθόσπαρτες της γης τις απλωσιές·
και η δροσιά η όμορφη παντού είν’ απλωμένη,
και θάλλουν τα τριαντάφυλλα μα και τα άνθρυσκα5 τα απαλά
και ο μελίλωτος6 με τα πολλά τ’ ανθάκια.
Όμως πολλές φορές εδώ κι εκεί περιπλανιέται,
κάθε που την Ατθίδα αναθυμάται τη γλυκιά,
με πόθο στην ψυχούλα της την τρυφερή και με καημό να της βαραίνει
την καρδιά.
Απ. 105(a) Lobel–Page
όπως κοκκινίζει το γλυκόμηλο επάνω σε ψηλό κλαρί,
κατάκορφα στο πιο ψηλό· βλέπεις, το ξέχασαν αυτοί που μάζεψαν τα μήλα·
κι όμως δεν είναι πως το ξέχασαν, είναι πως δεν μπορούσαν να το φτάσουν.7
Απ. 81(b) Lobel–Page
κι εσύ, Δίκα, βάλε στεφάνια γύρω στα λατρευτά σου τα μαλλιά,
κλωνάρια άνηθου μαζεύοντας με τα χεράκια σου τα απαλά.
Απ. P 205 8
ήρθες ⸺ κι εγώ σ’ αναζητούσα ⸺
και την καρδούλα μου τη δρόσισες που έκαιγε απ’ τον πόθο.
Aπ. P 468
έσβησε το φεγγάρι, [έσβησε] και η Πούλια·
μεσάνυχτα, οι ώρες φεύγουνε, κι εγώ πλαγιάζω μοναχή.
(Στη χαρακτηριστική εικόνα: Η Σαπφώ σε τοιχογραφία τής Πομπηίας)
2) Το πρώτο ποίημα που παραθέτουμε εδώ είναι το περίφημο ποίημα τής Σαπφώς το γνωστό ως «Ωδή στην Αφροδίτη» και το μόνο που σώζεται ολόκληρο. Σε αυτό η ποιήτρια καλεί τη θεά να τη βοηθήσει να κατακτήσει μία κοπέλα που αντιστέκεται στον έρωτά της.
3)H συντομογραφία L-P αποδίδει την έκδοση: Edgar Lobel and Denys Page, Poetarum Lesbiorum Fragmenta, Oxford Clarendon Rress, 1968.
4) Στο παρακάτω απόσπασμα η Σαπφώ γράφει για μια κοπέλα που βρίσκεται μακριά, στη Λυδία, και σκέφτεται την Ατθίδα, μία άλλη κοπέλα από τις πιο αγαπημένες τής ποιήτριας.
5)Ἄνθρυσκον: φυτό ποώδες, αρωματικό, με σκιαδωτό άνθος, όμοιο με τον άνηθο.
6)Μελίλωτος: είδος τριφυλλιού, αρωματικό και αγαπητό στις μέλισσες, γνωστό ως «νυχάκι».
7)Το απόσπασμα αυτό από τραγούδι γάμου θεωρείται εγκώμιο της αγνότητας της νύφης, η οποία παρομοιάζεται με κόκκινο μήλο που δεν μπόρεσε να το αγγίξει κανείς πριν την ώρα του.
8)Η συντομογραφία P αποδίδει την έκδοση: D.L. Page, Lyrica Graeca Selecta, Oxford University Press, 1968.
