[…]

Αυτή λοιπόν η γνώμη εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να υπάρχει ανάμεσα στους Έλληνες για τους Σκύθες.² Γιατί τους θεωρούμε εξαιρετικά απλοϊκούς,  διόλου κακεντρεχείς και πολύ πιο συνηθισμένους και αυτάρκεις ανθρώπους από εμάς· παρότι, βέβαια, ο δικός μας τρόπος ζωής διαδόθηκε σχεδόν σε όλους τους λαούς και επέφερε μεταβολή προς το χειρότερο, εισάγοντας σε αυτούς την πολυτέλεια, την πλεονεξία και μύριες ηδονές και ανομίες. Πολλή, πράγματι, τέτοιας λογής φαυλότητα έπεσε πάνω στους βαρβάρους, και στους άλλους και στους νομάδες. Γιατί ερχόμενοι (αυτοί οι λαοί) σε επαφή με τη θάλασσα, έχουν γίνει χειρότεροι ληστεύοντας και φονεύοντας τους ξένους· και εμπλεκόμενοι με πολλούς μαθαίνουν στην πολυτέλεια εκείνων και στη δοσοληψία. Αυτά φαίνονται μεν ότι συντείνουν στην εξημέρωση των λαών, ωστόσο διαφθείρουν τα ήθη και γεννούν την πανουργία στη θέση της προαναφερθείσας απλότητας.

                                                                                                                  Και αυτή η καταστροφική, η ως επί το πλείστον βίαια δράση                                                                                                                              του ανθρώπου που σκοτώνει ψυχές λαών συνέχισε μες  στους                                                                                                                            αιώνες το απεχθές έργο της.                  

1)Για τον Στράβωνα βλ. κείμενό μας με μεταφρασμένα αποσπάσματα από τα βιβλία Ε και Η των Γεωγραφικών του (2/10/2021).

2)Οι δεκάδες φυλές των Σκυθών ήταν νομαδικός λαός ασιατικής καταγωγής που έφθασε στις ρωσικές στέπες τον 7^ο αι. π. Χ. και κατοίκησε στη σημερινή νότια Ρωσία, περιοχή με σημαντικότατες πηγές χρυσού. Οι Έλληνες γνώρισαν τους Σκύθες κατά τον δεύτερο αποικισμό των παραλίων του Ευξείνου Πόντου (8^ος-6^ος αι. π. Χ.). Κάποια φύλα ήταν νομαδικά, κάποια άλλα καλλιεργητές σιτηρών ⸺ όχι για τη διατροφή τους αλλά για πούλημα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, την κύρια πηγή πληροφοριών για τους Σκύθες ⸺  λάτρευαν τον θεό του πολέμου, έτρεφαν μακριά μαλλιά και γενειάδα, οι δε γυναίκες ντύνονταν περίπου με τον ίδιο τρόπο με τους άντρες και έπαιρναν μέρος στις μάχες.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ώσμωση των δύο πολιτισμών, του ελληνικού και του σκυθικού. Από τη μια, οι  Σκύθες συνέβαλαν στην ανάπτυξη της τέχνης των στεπών που επέδρασε στην τέχνη των ακμαίων ελληνικών πόλεων των βορείων παραλίων του Πόντου με τις οποίες είχαν επαφές, και όχι μόνο, εφόσον η ανάμειξη Ελλήνων, κυρίως εκείνων που έμεναν έξω από τα αστικά κέντρα, με τους Σκύθες δεν ήταν σπάνια ⸺ αυτούς οι κάτοικοι της Ολβίας τους ονόμαζαν μιξέλληνες. Από την άλλη και αντιστρόφως, η δική τους τέχνη δέχθηκε την ελληνική επίδραση. Ελληνικά προϊόντα προωθούνταν σε μεγάλη έκταση στη Σκυθία, όπως δείχνει η ανακάλυψη στους οικισμούς και στους τάφους της Ν. Ρωσίας αττικών αγγείων του τέλους του 6^ου και των αρχών του 5^ου αι. π. Χ., καθώς και ελληνικού οπλισμού (θώρακες, κράνη, κνημίδες).  ΄Ελληνες τεχνίτες του βορείου Ευξείνου Πόντου κατασκεύαζαν αγγεία, κοσμήματα και άλλα είδη πολυτελείας από χρυσό ή άργυρο και τύπους όπλων που μόνο οι Σκύθες χρησιμοποιούσαν, εκτελώντας, όπως φαίνεται, παραγγελίες πλουσίων Σκυθών πελατών τους ⸺ οι ΄Ελληνες άποικοι επιδόθηκαν με αξιόλογη επιτυχία στη μεταλλοτεχνία και κατασκεύασαν αριστουργήματα τορευτικής τέχνης. Τα αντικείμενα αυτά βρέθηκαν διάσπαρτα σε σκυθικούς τύμβους (τα περίφημα Κουργκάν), τύμβοι που προκαλούν τον θαυμασμό με τον πλούτο των εντυπωσιακών ευρημάτων τους και οι οποίοι εκτείνονται σε πολύ μεγάλη έκταση από τη Ν. Ρωσία, γύρω από την Αζοφική θάλασσα και την Ουκρανία μέχρι το σημερινό Κίεβο.

Παράλληλα με την τέχνη, αναπτύχθηκαν φυσικά και οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ελλήνων και γηγενών, που τον 4^ο αι. π.Χ. πολλαπλασιάστηκαν. Οι ΄Ελληνες έμποροι του Πόντου διοχέτευαν στις ελληνικές αγορές κυρίως σιτηρά και δούλους από τη Σκυθία ⸺ στην αρχαία Αθήνα αστυνομικά καθήκοντα ανέθεταν σε Σκύθες δούλους εφοδιασμένους με τόξο, καθώς οι Σκύθες ήταν ονομαστοί τοξότες ⸺ και στις αγορές των Σκυθών διάφορα ελληνικά προϊόντα, κυρίως λάδι και κρασί.

Συνοψίζοντας, τα αρχαιολογικά ευρήματα πιστοποιούν τη βαθμιαία διείσδυση, την αναμφισβήτητη επίδραση του ελληνικού πολιτισμού στον τρόπο ζωής, στα έθιμα, στην ιδεολογία των Σκυθών, σημαδεύοντας την πορεία του δικού τους πολιτισμού. Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε τον Σκύθη φιλόσοφο Ανάχαρση, για τον οποίο κάναμε λόγο στο άρθρο μας με θέμα τη λέξη ἡλιομανής (13/8/2022).

Κατά των Σκυθών ανέλαβε εκστρατεία ο Δαρείος, και έναν αιώνα αργότερα ο Φίλιππος της Μακεδονίας. Οι Σκύθες εξαφανίστηκαν ή αφομοιώθηκαν κατά το τέλος της αρχαιότητας, όταν τον 4^ο αι. μ. Χ. άρχισαν οι μεγάλες μεταναστεύσεις βαρβαρικών φύλων, γερμανικών και σλαβικών, από την κεντρική Ασία και τον Βορρά (Αλαμανών, Γότθων, Φράγκων, Βανδάλων κ. ά.), που επέφεραν την εθνολογική αλλοίωση του παλαιού πληθυσμού της Ευρώπης.

3) Ο γωρυτός, κορυφαίο δείγμα της τορευτικής τέχνης των Ελλήνων αποίκων του Βορείου Ευξείνου Πόντου, αποτελεί μέρος μιας από τις μεγαλύτερες και πολυτιμότερες ουκρανικές συλλογές, του λεγόμενου «θησαυρού των Σκυθών» που βρέθηκε στη Μελιτόπολη της Ουκρανίας. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι Ουκρανοί κατήγγειλαν τους Ρώσους ότι λεηλάτησαν το Μουσείο της Μελιτόπολης όπου βρισκόταν ο «θησαυρός», τον πήραν και τον μετέφεραν σε άγνωστη τοποθεσία.